Аль-Акса мечити

Аль-Акса мечити
المسجد الأقصى
Аль-Акса мечитинин түштүк тараптан көрүнүшү.
Жалпы маалымат
Өлкө	Палестина
Шаар/Аймак	Эски шаар, Иерусалим
Координаттары	31°46′39″ с. ш. 35°14′13″ в. д.HGЯO ; ;
Архитектура жана курулуш
Архитектуралык стили	Ислам, Мамлюк, Умайяд ; ; ;
Техникалык мүнөздөмөлөр
Аянты	144 000 м²
Сыйымдуулугу	~500 000 ;
Мунаралардын саны	4 ;

Бул түшүнүктүн башка маанилерин караңыз: Аль-Акса мечити.

Аль-Масжид аль-Акса (ар. ٱلْمَسْجِدُ ٱلْأَقْصَىٰ‎) — дүйнөдөгү эң ири мечиттердин бири жана Исламда мусулмандар зыярат кылууну максат кылган үч ыйык мечиттин бири. Ислам пайгамбары Мухаммед айткандай, бул мечиттерге атайын сапарга чыгууга болот^[1]. Ошондой эле, ал Исламдагы алгачкы эки кыбыланын биринчиси. Мечит Палестинанын Иерусалим шаарындагы Эски шаардын ичинде жайгашкан. Ал дубал менен курчалган бүтүндөй аймакты камтыйт жана Эски шаардын түштүк-чыгыш бурчундагы ошол дубалдын ичиндеги бардык нерсенин жалпы аталышы болуп саналат^[2].

Анын жалпы аянты болжол менен 144 000 чарчы метрди түзөт жана Асканын күмбөзү, Аль-Кибли мечити, Марвани мечити, Баб ар-Рахма намазканасы сыяктуу 200гө жакын тарыхый жана диний эстеликти камтыйт. Аль-Акса мечити "Мориа" деп аталган чакан дөңсөөдө жайгашкан, ал эми анын так ортосундагы Аска (таш) бул дөңсөөнүн эң бийик жери болуп эсептелет.

Аль-Акса мечити Куранда эскерилет: ﴾سُبۡحَـٰنَ ٱلَّذِیۤ أَسۡرَىٰ بِعَبۡدِهِۦ لَيۡلࣰا مِّنَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ إِلَى ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡأَقۡصَا ٱلَّذِی بَـٰرَكۡنَا حَوۡلَهُۥ لِنُرِيَهُۥ مِنۡ ءَايَـٰتِنَاۤۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ ۝١﴿ [Аль-Исра:1] Калып:للهامش

Аталышынын мааниси

Аль-Акса мечитинин бир нече маанилүү аталышы бар, анын негизги үчөөнү атап өтсөк болот:

Аль-Масжид аль-Акса: "Акса" сөзү "эң алыскы" дегенди билдирет^[3]. Ал Меккедеги Харам мечитинен алыс жайгашкандыктан жана Мекке шаарынын тургундары үчүн зыярат кылууга боло турган жер жүзүндөгү эң алыскы ыйык жай болгондуктан ушундай аталган^[4]. Ислам ишеними боюнча, бул аталышты Аллах Куранда, "Исра" сүрөсүнүн 1-аятында берген.

Аль-Байт аль-Мукаддас: "Ыйык (же тазаланган, куттуу) үй" деген маанини билдирет. Мусулман аалымдары жана акындары бул аталышты көп колдонушкан. Имам Ибн Хажар аль-Аскалани айткандай:^[5]

إلى البيت المقدّس قد أتينا
حِنان الخُلد نُزُلاً من كريم

Котормосу:Биз Ыйык Үйгө келдик,Жоомарттын бейиш сымал меймандостугуна.

Байт аль-Макдис: Бул "Аль-Масжид аль-Акса" деп атала электе кеңири колдонулган аталыш. Бул аталыш Пайгамбардын көптөгөн хадистеринде кездешет. Мисалы, Исра жана Мираж окуясы тууралуу айтып жатып:

ثم دخلت أنا وجبريل عليه السلام بيت المقدس فصلى كل واحد منا ركعتين

Котормосу:Андан соң мен жана Жебирейил (ага тынчтык болсун) Байт аль-Макдиске кирип, ар бирибиз эки рекеттен намаз окудук.^[6]

Шилтемелер

↑ Аль-Бухари (1132) жана Муслим (1397) риваят кылган. Текст аль-Бухариники.
↑ المسجد الأقصى أولى القبلتين وثالث الحرمين - قناة الجزيرة Archived 2017-05-26 at the Wayback Machine
↑ المعجم الوسيط: معنى أقصى. Archived 2015-01-17 at the Wayback Machine
↑ الجامع لأحكام القرآن، القرطبي، تفسير سورة الإسراء. Archived 2018-02-24 at the Wayback Machine
↑ Абд аль-Гани ан-Наблуси "аль-Хадра аль-Унсия фи-р-Рихла аль-Кудсия" китебинде, 151-б. келтирген.
↑ Аль-Байхаки, "Далаил ан-Нубувва", Абу Саид аль-Худриден риваят, 2-том, 390-б.

[1] Аль-Бухари (1132) жана Муслим (1397) риваят кылган. Текст аль-Бухариники.

[2] المسجد الأقصى أولى القبلتين وثالث الحرمين - قناة الجزيرة Archived 2017-05-26 at the Wayback Machine

[3] المعجم الوسيط: معنى أقصى. Archived 2015-01-17 at the Wayback Machine

[4] الجامع لأحكام القرآن، القرطبي، تفسير سورة الإسراء. Archived 2018-02-24 at the Wayback Machine

[5] Абд аль-Гани ан-Наблуси "аль-Хадра аль-Унсия фи-р-Рихла аль-Кудсия" китебинде, 151-б. келтирген.

[6] Аль-Байхаки, "Далаил ан-Нубувва", Абу Саид аль-Худриден риваят, 2-том, 390-б.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]