Мёссбауэр эффектиси: нускалардын айырмасы

Википедия дан
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Created page with "'''Мёссбауэр эффектиси''' - атом ядросунун ү-кванг энергияны резонанстык жутушу; бу..."
 
No edit summary
1-сап: 1-сап:
'''Мёссбауэр эффектиси''' - [[Атом ядросу|атом ядросунун]] ү-кванг энергияны резонанстык жутушу; бул кубулуш ү-нурун чыгаруучу булак ж-a жутуучу чөйро катуу зат болун, ал эми ү-нурунун энергиясы аз (150 кэв) болгондо байкалат.
'''Мёссбауэр эффектиси''' - [[Атом ядросу|атом ядросунун]] ү-кванг энергияны резонанстык жутушу; бул кубулуш ү-нурун чыгаруучу булак жанa жутуучу чөйро катуу зат болун, ал эми ү-нурунун энергиясы аз (150 кэв) болгондо байкалат.


М. э. ядролук гамма-резонанс деп да аталат. Затты ү-квант м-н нурлантканда, анда кадимки өз ара аракеттеиу-у процесстери м-н бирге ядролор ү-квантты [[Резонанс|резонанстуу]] жу- тат да, ү-квант жоюлуп, ядро дүү- лүгөт, б. а. ички [[Энергия|энергиясы]] көбөйөт.
Мёссбауэр эффектиси ядролук гамма-резонанс деп да аталат. Затты ү-квант менен нурлантканда, анда кадимки өз ара аракеттенүү процесстери менен бирге ядролор ү-квантты [[Резонанс|резонанстуу]] жутат да, ү-квант жоюлуп, ядро дүүлүгөт, б. а. ички [[Энергия|энергиясы]] көбөйөт.


[[Резонанс|Резонанстык]] жутулуштун зарыл шарты томөнкүчо: яд- рону дүүлүктүрүүгө сарпталган [[квант]] энергия [[квант]] отүштүн энергиясына, б. а. ядронун дүүлүккон ж-a негизги абалдарындагы ички энергпянып айырмасына так барабар болууга тиги Р. Мёссбауэр катуу нерселердин ядролору аз энергиялуу өтүштө «те- бүүгө» энергия сарптабай эле ү- квантты бөлүп чыгарышы ж-a жуту­шу мүмкүн экенин аныктаган. Бул кубулуш катуу нерселердин атомдорунун коллективдүү кыймылынаи пайда болот. Катуу нерсенин атомдору өз ара күчтүү аракеттенишкендиктен, тебүү энергиясы айрым яд- рого берплбестен, кристалл торчонун термелүү энергиясына айланат. Бул эмгеги үчүн Мёссбауэрге [[Нобель сыйлыгы|Нобель]] сыйлыгы ыйгарылган ([[1961]]). М. э. ме- таллдарда, жарым өткөргүчтөрдө ко- шунду атомдордун электрон абалда- рын изилдөөдө ж-a кристаллдардап,1 кошунду атомдордун термелүү өзгөчөлүктөрүн изилдөөдө ж. б. пайдаланылат.
[[Резонанс|Резонанстык]] жутулуштун зарыл шарты төмөнкүчө: ядрону дүүлүктүрүүгө сарпталган [[квант]] энергия [[квант]] отүштүн энергиясына, б. а. ядронун дүүлүккон жанa негизги абалдарындагы ички энергпянып айырмасына так барабар болууга тиги Р. Мёссбауэр катуу нерселердин ядролору аз энергиялуу өтүштө «тебүүгө» энергия сарптабай эле ү- квантты бөлүп чыгарышы жанa жуту­шу мүмкүн экенин аныктаган.
Бул кубулуш катуу нерселердин атомдорунун коллективдүү кыймылынаи пайда болот. Катуу нерсенин атомдору өз ара күчтүү аракеттенишкендиктен, тебүү энергиясы айрым ядрого берплбестен, кристалл торчонун термелүү энергиясына айланат. Бул эмгеги үчүн Мёссбауэрге [[Нобель сыйлыгы|Нобель]] сыйлыгы ыйгарылган ([[1961]]). Мёссбауэр эффектиси металлдарда, жарым өткөргүчтөрдө кошунду атомдордун электрон абалдарын изилдөөдө жанa кристаллдардап,1 кошунду атомдордун термелүү өзгөчөлүктөрүн изилдөөдө ж. б. пайдаланылат.




== Колдонулган адабияттар ==
== Колдонулган адабияттар ==
Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. "4 том" Фрунзе 1979
Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы.


[[Категория:Кванттык физика]]
[[Категория:Кванттык физика]]

16 август 2016, саат 13:18 учурдагы нуска

Мёссбауэр эффектиси - атом ядросунун ү-кванг энергияны резонанстык жутушу; бул кубулуш ү-нурун чыгаруучу булак жанa жутуучу чөйро катуу зат болун, ал эми ү-нурунун энергиясы аз (150 кэв) болгондо байкалат.

Мёссбауэр эффектиси ядролук гамма-резонанс деп да аталат. Затты ү-квант менен нурлантканда, анда кадимки өз ара аракеттенүү процесстери менен бирге ядролор ү-квантты резонанстуу жутат да, ү-квант жоюлуп, ядро дүүлүгөт, б. а. ички энергиясы көбөйөт.

Резонанстык жутулуштун зарыл шарты төмөнкүчө: ядрону дүүлүктүрүүгө сарпталган квант энергия квант отүштүн энергиясына, б. а. ядронун дүүлүккон жанa негизги абалдарындагы ички энергпянып айырмасына так барабар болууга тиги Р. Мёссбауэр катуу нерселердин ядролору аз энергиялуу өтүштө «тебүүгө» энергия сарптабай эле ү- квантты бөлүп чыгарышы жанa жуту­шу мүмкүн экенин аныктаган.

Бул кубулуш катуу нерселердин атомдорунун коллективдүү кыймылынаи пайда болот. Катуу нерсенин атомдору өз ара күчтүү аракеттенишкендиктен, тебүү энергиясы айрым ядрого берплбестен, кристалл торчонун термелүү энергиясына айланат. Бул эмгеги үчүн Мёссбауэрге Нобель сыйлыгы ыйгарылган (1961). Мёссбауэр эффектиси металлдарда, жарым өткөргүчтөрдө кошунду атомдордун электрон абалдарын изилдөөдө жанa кристаллдардап,1 кошунду атомдордун термелүү өзгөчөлүктөрүн изилдөөдө ж. б. пайдаланылат.


Колдонулган адабияттар

Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы.