Баргана тоо кыркасы: нускалардын айырмасы

Википедия дан
+ Fergana Range 1.jpg
(Айырма жок)

5 декабрь 2017, саат 16:01 учурдагы нуска

Фергана тоо кыркасы.

Фергана тоо кыркасы - Фергана өрөөнүн Алабуга, Тогуз-Торо жана башка Нарын тараптын майда өрөөндөрүнөн бөлүп турат. Структуралык түзүлүшү боюнча Ички Тянь-Шандын батыш чеги. Торугарт-Тоосу Алай тоо кыркаларына тутумдашкан жериндеги эң бийик Үч-Сейит тоо түйүнү 4940 м бийиктикке жетет. Түндүк-батышты карай барганда бийиктиги азайып, 3000 м ге чейин түшүп, Кара-Үңкүрдүн төрүндө кайра 3500-4000 м ге чейин көтөрүлөт. Батыш айрыгы Бабаш-Ата тоосунда бийиктиги 4427 м ге чейин жетет. Фергана тоо кыркасы эң маанилүү табигый чек. Ал Ортоңку Нарын жана Фергана өрөөндөрүн бөлуп турган жалаң эле орографиялык эмес, климаттык, гидрологиялык жана ландшафттык чек ара. Фергана тоо кыркасынын түндүк-чыгыш капталы кыска жана кескин төмөндөйт, түштүк-батыш капталы болсо жазы жана акырындап барып, Фергана өрөөнүнүн түздүгүнө өтөт.

Батышында Фергана кырка тоосу, анын түндүк-батыш уландысы Ат-Ойнок кырка тоосу, Талас Ала-Тоосунун чыгыш бөлүгү, Кыргыз Ала-Тоосунун чыгыш бөлүгү, Тескей Ала-Тоо, Ак-Шыйрак тоо түйүнү андан Сары-Жаз суусунун алабын бөлгөн суу бөлгүч аркылуу Какшаал-Тоого чейин барып, анын кыры менен кайра Фергана тоо кыркасына келген туюк контурдун ичиндеги аймак географиялык адабиятта Ички Тянь-Шань деп аталат. Ички Тянь-Шандын батыш чеги Кетмен-Төбө ойдуңун Кара-Суунун алабынан бөлүп турган Ат-Ойңок кырка тоосу Чаткал кырка тоосу менен Талас Ала-Тоосунун батыш бөлүгүнө барып такалат. Ушул үч кырка тоолордун тутумдашкан жеринен батыш-түндүк-батышты карай созулуп жаткан Талас Ала-Тоосу Батыш Тянь-Шань деп аталган физико-географиялык аймактын орографиялык огу болуп эсептелет. Ал кырка тоонун түштүк капталынан түштүк-батышты карай Чаткал кырка тоосунан башка ага жарыш Чандалаш, Пскем, Угам жана Каржан-Тоо кыркалары созулуп жатат. Алардын ичинен Чаткал тоолорунун басымдуу көпчүлүк бөлүгү, Чандалаш тоосу толугу менен, Пскем тоосунун түштүк-чыгыш капталы Кыргызстандын аймагында жайгашкан.