Талас: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун

Бирге

6 июль 2018, саат 10:07 учурдагы нуска

«Талас шаары» менен адаштырбаңыз.

Талас — "Манас" эпосундагы топоним. "Манас" эпосундагы эпикалык борбор, Манас баатырдын ордосу, кыргыздардын Ата Мекени катары берилет.

"Манас" эпосунда кандайдыр кыйын абалда болсун, элдин үмүт-тилеги, ой-пикири эргүү менен даңазаланган өзгөчө ажайып кооз жер кыргыздардын өлкөсү — Т-ты сөзсүз түрдө киндик каны тамган жер деп айтылат.

Ошондуктан, Алтайда туулган Манас элин баштап Т-ка келет, атасы Манас, жери Т. экенин билери менен Семетей Букардан кайтат, ошондой эле Кыястын колунда өскөн Сейтек Т. жөнүндө укканда "Кетем Талас жериме, Баргым келет бадырек Калың кыргыз элиме" (Саякбай Каралаев, Кол жазмалар фондусу, 956инв.) деген бүтүмгө келет. "Манас" эпосунда кыргыз урууларын баш коштуруп, бириктирүү, тышкы душмандарга каршы туруу идеясы, мекенди урматтап даңазалоо акырындан өнүгүп олтуруп, географиялык ат, конкреттүү географиялык территория — Т. калыптанат.

Т-тын табиятынын кооздугу, жаратылышынын сулуулугу Алтайга куулуп-сүрүлгөн кыргыз эли Манастын жетекчилиги менен өз мекенине кайтып келгенде мындайча сүрөттөлөт:

Жылгындуу Кең-Кол, Кең-Талас,

Жаткан экен жайкалып,

Жердеген адам тунбайбы,

Жер соорусу турбайбы.

Өлкө түзүн караса

Токою бар, талы бар,

Ал токойдун ичинде

Жан бүткөндүн баары бар...

Жылгындуу Кең-Кол, Кең-Талас

Жери сонун ар кандай,

Өзөнчөдөн бөлүнүп

Аккан тунук булагы,

Ай жаныбар Кең-Талас

Бейиштен артык сыягы (Саякбай Каралаев, Кол жазмалар фондусу, 537-инв., 465—467-б.). Т. байыртадан кыргыздар отурукташкан, эң кооз жер, ал душмандар тарабынан бир нече жолу чабуулга дуушар болуп келген.

Орус окумуштуусу П. Н. Берков өз убагында Т. жеринин сулуулугун эпос кандай көркөмдөп сүрөттөгөнү жөнүндө минтип жазат: "Манаста" бир тууган өлкөнү сүрөттөп берүү, кыргыздын мекенин даңазалоо дүйнөдөгү эң улуу адабияттардын үлгүсү менен катар турууга татыктуу".

Эпостогу Т. дүйнөнү таанып-кабылдоодогу эстетикалык эң кооз өлкө катары сүрөттөлөт. Географиялык реалияда Т.— Кыргызстандын түндүк-батышындагы дарыя, чоң өрөөн, шаар.

Колдонулган адабияттар

"Манас" энциклопедиясы/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т. - 440 б. ISBN -5-89750-013-4

@@ 1-сап: / 1-сап: @@
+{{Адаштырба|Талас шаары}}
-'''Талас''' — [["Манас" эпосу|"Манас" эпосундагы]] [[топоним]]. [["Манас" эпосу|"Манас" эпосундагы]] эпикалык борбор, [[Манас баатыр|Манас]] баатырдын ордосу, кыргыздардын Ата Мекени катары берилет.
+'''Талас''' — [["Манас" эпосу|"Манас" эпосундагы]] [[топоним]]. "Манас" эпосундагы эпикалык борбор, [[Манас баатыр|Манас]] баатырдын ордосу, кыргыздардын Ата Мекени катары берилет.
 [["Манас" эпосу|"Манас" эпосунда]] кандайдыр кыйын абалда болсун, элдин үмүт-тилеги, ой-пикири эргүү менен даңазаланган өзгөчө ажайып кооз жер кыргыздардын өлкөсү — Т-ты сөзсүз түрдө киндик каны тамган жер деп айтылат.
-Ошондуктан, Алтайда туулган [[Манас баатыр|Манас]] элин баштап Т-ка келет, атасы [[Манас баатыр|Манас]], жери Т. экенин билери менен [[Семетей]] Букардан кайтат, ошондой эле Кыястын колунда өскөн Сейтек Т. жөнүндө укканда "Кетем Талас жериме, Баргым келет бадырек Калың кыргыз элиме" ([[Каралаев, Саякбай|Саякбай Каралаев]], Кол жазмалар фондусу, 956инв.) деген бүтүмгө келет. [["Манас" эпосу|"Манас" эпосунда]] кыргыз урууларын баш коштуруп, бириктирүү, тышкы душмандарга каршы туруу идеясы, мекенди урматтап даңазалоо акырындан өнүгүп олтуруп, географиялык ат, конкреттүү географиялык территория — Т. калыптанат.
+Ошондуктан, Алтайда туулган [[Манас баатыр|Манас]] элин баштап Т-ка келет, атасы Манас, жери Т. экенин билери менен [[Семетей]] Букардан кайтат, ошондой эле Кыястын колунда өскөн Сейтек Т. жөнүндө укканда "Кетем Талас жериме, Баргым келет бадырек Калың кыргыз элиме" ([[Каралаев, Саякбай|Саякбай Каралаев]], Кол жазмалар фондусу, 956инв.) деген бүтүмгө келет. [["Манас" эпосу|"Манас" эпосунда]] кыргыз урууларын баш коштуруп, бириктирүү, тышкы душмандарга каршы туруу идеясы, мекенди урматтап даңазалоо акырындан өнүгүп олтуруп, географиялык ат, конкреттүү географиялык территория — Т. калыптанат.
-Т-тын табиятынын кооздугу, жаратылышынын сулуулугу Алтайга куулуп-сүрүлгөн кыргыз эли [[Манас баатыр|Манастын]]  жетекчилиги менен өз мекенине кайтып келгенде мындайча сүрөттөлөт:
+Т-тын табиятынын кооздугу, жаратылышынын сулуулугу Алтайга куулуп-сүрүлгөн кыргыз эли [[Манас баатыр|Манастын]] жетекчилиги менен өз мекенине кайтып келгенде мындайча сүрөттөлөт:
 Жылгындуу Кең-Кол, Кең-Талас,
@@ 41-сап: / 41-сап: @@
 ==Колдонулган адабияттар==
-*[["Манас" энциклопедиясы]]/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т. - 440 б. ISBN -5-89750-013-4
+* [["Манас" энциклопедиясы]]/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т. - 440 б. ISBN -5-89750-013-4
-[[Категория: "Манас" эпосу]]
+[[Категория:"Манас" эпосундагы топонимдер‎]]