Интернет: нускалардын айырмасы

Дүйнөлүк желе маанисиндеги интернеттин пайда болу тарыхы 20-кылымдын экинчи жарымына барып такалат. 1957-жылы АКШнын коргоо министрлигинин алдында уюшулган Алдыңкы Изилдөө Долбоорлорунун агенттиги (ARPA) 1969-жылдын 1-сентябрында изилдөө институтардын ортосундагы компьютер аркылуу маалымат алмашууну камсыз кылган алгачкы бириккен желени түзүп чыгат. Интернеттин бул алгачкы түрү биринчи Арпанет деген аталышта дүйнөгө жайыла башайт. Ал эми 1971-жылы Bolt Beranek and Newman аттуу компьютердик фирманын програмисти Рэй Томлисон алгачкы электрондук почтаны жана @-электрондук белгини иштеп чыгат. 1982-жылы Арпанет TCI/IP аталыштагы бирдиктүү тармактык тилди түзүп чыгуу менен азыркы интернет келип чыккан. Кыргызстанга болсо интернет 1995-жылдан тартып келе баштаган.

2008-жылкы маалыматтарга караганда дүйнө жүзүндөгү интернет колдонгондордун саны 1.4 миллиард адамга жеткен жана бул көрсөткүч убакыт өткөн сайын жогорулоодо. Дүйнөнүн башка бурчтарындагыдай эле Кыргызстанда да интернет колдонучуулардын саны күндөн күнгө артып өзгөчө Бишкек шаарында интернет кафелер жана алардын тармактары көбөйүү менен алек. www.neweurasia.net сайтынын берген маалыматтары боюнча учурда Кыргызстанда 760 664 интернет колдонуучу бар. Булардын дээрлик көпчүлүк бөлүгү Бишкектиктер болуп саналат.. Тагыраак айтканда интернет колдонуучулардын 77% Бишкекке, 10% Ош облусуна туура келет. Ал эми болгону колдонуучулардын 13% гана калган облус жана шаарларга тиешелүү. Натыйжада, Бишкекте «дүйнөлүк желеге» кошулгандардын саны көбөйгөнү менен өлкөнүн калган бөлүктөрү бул тармактан алигиче артта калууда.

Албетте бүткүл дүйнөнү кучагына алган интернет тармагына кошулуу оңойлоткон технологиялардын катарына уюлдук телефондор да кирет. Батыш өлкөлөрүно окшоп Кыргызстанда дагы жеке компьютер эмес чөнтөк телефондор аркылуу электрондук почталарын текшерип, маалымат алган замандаштар аз эмес. «Промотанк» компаниясы жана «Интернет саясатынын жарандык демилгеси» коомдук фондусунун интернет тармагын талдоо максатында жүргүзгөн изилдөөлөрүнүн жыйынтыгында Кыргызстандагы интернет колдонуучулардын 51% иш жеринен гана интернетке кошулат. Ал эми 21% так ушул уюлдук телефондордун жардамы менен интернетке киришет. Изилдөөнүн жыйынтыгына ылайык өлкөдөгү интернет колдонуучулардын 8% болсо интернет кафелерден интернетти пайдаланышат.

Статистикага караганда Кыргызстанда интернет колдонуучулардын 75% 10 жаштан 30 жашка чейинкилер түзөт. Натыйжада, Бишкектеги кайсы гана интернет кафеге барба, интернете отургандардын дээрлик көпчүлүгү жаштар экендиги байкалат. Ал эми күндүзгүгө караганда арзаныраак келген түнкү интернеттерде орто жаштагы адамдарды кездештирүүгө да мүмкүн эмес. Орто жаштагы адамдардын интернетке кирбешинин себебин Бишкектин тургуну 46 жаштагы Чолпон айым «чоңдордун» убактысынын аздыгы менен түшүндүрөт. Анын айтымында интернеттин керектүү нерсе экенине карабай аны өздөштүрүүгө убактысы жок, бул себептен интернет кафелерге бара албайт. Ал эми жаштарда жаңы технологияларды өздөштүрүгө убактылары көп. Ошондуктан жаштар көбүрөөк интернетке барышат, дейт

Бишкектин борбордук бөлүгүндөгү «Шмель» интернет кафесинде иштеген Нурландын айтымында жаштар интернетти ар кыл багытта колдонушат. Алардын ичинен көңүл ачуу үчүн интернетке киргендердин саны басымдуурак кылат. «Кафеге келген жаштардын жарымынан көбү маалымат алуудан көңүл ачууга чейинки бардык нерсе камтылган www.mail.ru сайтына киришет. Андан сырткары бекер ырларды көчүрүүгө мүмкүнчүлүк берген www.zaycev.net сайтын колдонушат » дейт,Нурлан мырза.

Сурамжылоо көрсөткөндөй Бишкекте эң көп колдонулган сайт болуп орустардын mail.ru сайты саналат. Бул сайтка кирбеген жаштарды табуу мүмкүн эместей туюлат. Көпчүлүк жаштар бул сайттын мындай популярдуулукка ээ болушун сайта көңүл ачуунун бардык багыты камтылганы менен түшүндүрүшөт. «www.mail.ru дарегинде жакын достор, туугандар менен кабарлашып, дүйнөнүн башка бурчу менен байланышып гана тим болбостон музыка угуу видео көрүү жана башка көп мүмкүнчүлүктөрдүн болушу бул сайттын популярдуулугун көтөрүп турат»,-дешет көпчүлүк. Мындан сырткары эң көп ачылган сайттардын катарын odnoklassniki.ru, youtube.com, vkontakte.ru сайттары толуктайт. Бишкектин Батыш бөлүгүндөгү интернет кафелердин биринин администратору Таалай Жолдошевдин айтымында Кыргызстандын сайттарына көп эл кирбесе дагы жергиликтүү интернет баракчалардын ичинен эң көп колдонулганы катары diesel.elcat.kg сайтын эсептейт. Анкени бул сайт аркылуу реклама жүргүзүү эң ылайыктуу жана көп интернет колдонуучулар бекер эле жарыяларын таштай алышат дейт, Таалай Мырза. Мындан сырткары сурамжылоодо байкалгандай аз санда болсо да Кыргызстандагы маалыматтык агенттиктердин интернет баракчаларына кирген замандаштар да бар экен.

Дүйнө жүзүнүн ар башка өлкөлөрүндөгүдөй эле Кыргызстанда да маалымат порталдарынын ичинен эң көп колдонулганы GOOGLE порталы болуп саналат. Сурамжылоо жүргүзүлгөн дээрлик бардык интернет кафелердин администраторлору жана интернет колдонуучулар белгилегендей google.com, gooogle,kg сайттары аркылуу алар өздөрүнө керектүү нерселерди интернеттен таап алышат. Кызыгы, кээ бир интернет колдонуучулар GOOGLE ду Досум деп атап коюшат экен.

Учурда интернет жеке эле таанышуу, маалымат алуу, же байланышуунун жолу эмес, жаман адаттарды үйрөнүүнүн жолу дагы болууда. Айрыкча кээ бир жеткинчектер интернет аркылуу порно сайттардын жана он-лайн оюндардын тузагына калууда. Бул багыттагы интернет баракчаларга кээ бир башы көрүнгөн интернет кафелерде кирүүгө тыюу салынып, а түгүл киргендер болсо айып салышса, кээ бир акчаны көп таап, көбүрөөк кардарларды тартууну каалаган интернет борборлору бул көрүнүшкө көз жуумуп келишет

[[bar:IntanetInternetz]]