Википедия:Портал:Биология: нускалардын айырмасы

Википедия дан
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
No edit summary
1-сап: 1-сап:
{| style="background-color:#BCD982; border-top: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid; border-bottom: 1px solid; padding-left:5px; padding-right:5px; padding-bottom:10px; padding-top:10px;" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0" align="center"
|
<div style="text-align:center; text-color:white;">
<div style="background-color:#006400;">
{| style="border-collapse:collapse; background: width:100%; border:2; color:white; text-align:center;"
|-
{|width="100%" align="center" style="border:2px solid #c8cedd" cellpadding="2"
|
<div style="text-align:center; text-color:white;">
| style="width:100%; vertical-align:center; font-size:200%; font-family:times; line-height:1.18em"|[[File:Portal bio.png]]
«Биология» порталына кош келиңиздер
|} <br />
</div></div>


{{{{PAGENAME}}/Box-header|<big>{{PAGENAME}}</big>|{{FULLPAGENAME}}/Кириш сөз}}
[[File:Crystal nautilus.png|left]] '''Биология''' (грек тилинен bios - ''жашоо, тиричилик'' жана logos - ''[[илим]]'') - тирүү жаратылыш жөнүндөгү илимдердин жыйындысы.
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Кириш сөз|{{{{FULLPAGENAME}}/Кириш сөз}} }}
Ошону менен бирге эле биология [[жашоо]]нун аспектилерин, башкача айтканда, функционалдаштыруу, өсүү, келип чыгуу, [[Эволюция]] жана [[Жер]] бетине тирүү организмдердин таралышын, алардын классификациясын, ошондой эле [[Биологиялык түр|түрлөрдүн]] келип чыгышын жана [[Айлана чөйрө|айлана чөйрөдө]] өз ара аракеттенишүүсүн изилдөөчү илим.
{{Box-footer|}}
<div style="float:left; width:64%;">
{{{{PAGENAME}}/Box-header|Мыкты макала|{{FULLPAGENAME}}/Мыкты макала}}
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Мыкты макала|{{{{FULLPAGENAME}}/Мыкты макала}} }}
{{Right|'''[[/Мыкты макала/Архив|Архив]]'''}}
{{Box-footer|[[/Мыкты макала/Кандидаттар|Кандидаттар]]}}


{{{{PAGENAME}}/Box-header|Мыкты сүрөт|{{FULLPAGENAME}}/Мыкты сүрөт}}
{| border="2" align="center" width="100% "
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Мыкты сүрөт|{{{{FULLPAGENAME}}/Мыкты сүрөт}} }}
|bgcolor="#006400"|<font color="#FFFFFF" ><p align= center>'''Тандалган макала'''
{{Box-footer|[[/Мыкты сүрөт/Архив|Архив]]}}
|}
|-
{|width="100%" align="center" style="border:2px solid #c8cedd" cellpadding="2"
| style="width:100%; vertical-align:middle; font-size:100%; font-family:times; line-height:1.18em" |[[File:Scheme ant worker anatomy-numbered.svg|thumb|200px|Жумушчу кумурсканын түзүлүшү (Pachycondyla verenae)]]
== '''[[Кумурскалар]]''' ==
Кумурскалар (лат. Formicidae) — Курт-кумурскалар уруусу.
Коомчулукту түзүшүп жашашкан курт-кумурскалар, 3 кастадан (же стазадан) турушат: ургаачылар, эркектер жана жумушчу особдор. Ургаачы жана эркек особдордун канаттары бар, жумушчу особдор — канатсыз. Муруттары муунга бөлүнгөн, ургаачылардыкы жана жумушчу особдордуку 11—12 муунак, ал эми эркекткрдики болсо 12—13, кээ бир түрлөрдүкү 4-, 6-, жана 10 муунактардан турушат. Муруттун негизги бөлүгү (скапус) башкаларга караганда узунураак келет. төшүнүн артынкы бөлүгү (эпинотум) курсагынын биринчилик сегментин көрсөтүп, арткы төшү менен биригип турат. Негизинен курсагы эпинотум менен ичке бел менен биригип турат, 1 же 2 сегментти түзүшөт.
Кумурскалар уясында үй-бүлөлөрү менен жашашат, уяларын - топуракта, таштардын астыларында, дарактарда жасашса, кээ бирлери өсүмдүктөрдүн калдыктары менен уюктарды түзүшөт. Паразитизм жолу менен жашашкан да түрлөр кездешишет. Булар башка түрдөгү кумурскалардын уюктарына киришип аларды «кулдарга» айландырышып жашашат. Мындай түргө кирген кумурскаларды кул кармоочулар деп да атап коюшат. Ал эми кээ бир түрлөр болсо адамдардын жашоо тиричилиги менен тыгыз байланышып, алардын чөйрөсүндө жашашат. Маданий өсүмдүктөрдүн оору козгоочуларына каршы күрөшкөн кумурскалар да болбой койбойт, мындай кумурскаларды дыйкандар атайлап талааларга коё беришет.('''[[Кумурскалар|калганын окуу...]]''')
|}
{|width="100%" style="vertical-align:top; border: solid 2px Honeydew" cellpadding="3px" cellspacing="0px"
|-
|width="50%" valign="top" style="background-color:#BCD982"|<!--------------- Үчүнчү колонка -------------->
{| border="0" align="center" width="99%"
|bgcolor="#006400" |
<p align="center"><font color="#FFFFFF" >'''Сиз билесизби...'''
|}
</noinclude><includeonly>}}
</noinclude><includeonly>|3=</includeonly>*[[File:Tournefort Joseph Pitton de 1656-1708.jpg|lift|50px|Жозеф Питтон де Турнефор]] [[Жозеф Питтон де Турнефор]] биринчилерден болуп [[эңилчектер|эңилчектерди]] бир топко бириктирген.
<noinclude>{{-}}
</noinclude><includeonly>|2=</includeonly>*Швед 100 кронунун бир жак бетинде, белгилүү швед натуралисти '''[[Карл Линней|Карл Линнейдин]]''' (1707—1778) портрети, ал эми экинчи жагында болсо [[аары]]нын, [[гүл]]дү чаңдаштырып жаткан сүрөтү бар.
<noinclude>{{-}}
</noinclude><includeonly>|8=</includeonly>*[[File:VFT_ne1.JPG|lift|50px|Венера чымын кармагычы]] '''[[Венера чымын кармагычы]]''' — [[өсүмдүк]], бирок [[курт-кумурскалар]] жана [[жөргөмүш]]төр менен азыктанат.
<noinclude>{{-}}
{{-}}
|style="background-color: #BCD982; border: 0px" valign="top"bgcolor="#BCD982"|<!-------------- Экинчи колонка -------------->
{| border="0" align="center" width="99%"
|bgcolor="#006400" |
<p align="center"><font color="#FFFFFF" >'''Күндүн мыкты сүрөтү'''
|}
<div align=center>[[File:American bison k5680-1.jpg|400px]]</div>
<div align=center> ''[[Bison bison]]'' </div>


{{{{PAGENAME}}/Box-header|Билесизби|{{FULLPAGENAME}}/Билесизби}}
|}
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Билесизби|{{{{FULLPAGENAME}}/Билесизби}} }}
{| border="2" align="center" width="100% "
{{Box-footer|[[/Билесизби/Архив|Архив]]}}
|bgcolor="#006400" |

<p align="center" color:white;><font color="#FFFFFF" > '''Бүтө элек макала'''
{{{{PAGENAME}}/Box-header|Жаңы макала|{{FULLPAGENAME}}/Жаңы макала}}
|}
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Жаңы макала|{{{{FULLPAGENAME}}/Жаңы макала}} }}
|-
{{Box-footer}}
{|width="100%" align="center" style="border:2px solid #c8cedd" cellpadding="2"

| style="width:100%; vertical-align:middle; font-size:100%; font-family:times; line-height:1.18em" |[[File:Leaf 1 web.jpg|thumb|200px]]
{{{{PAGENAME}}/Box-header|Менин жардамым|{{FULLPAGENAME}}/Менин жардамым}}
===== '''[[Жалбырак]]''' =====
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Менин жардамым|{{{{FULLPAGENAME}}/Менин жардамым}} }}
[[Ботаника|Ботаникада]]да колдонулуучу термин. [[Өсүмдүк|Өсүмдүктөгү]] жалбырактын негизги максаты [[фотосинтез]] процессин жөнгө салуу болуп саналат. [[Өсүмдүк|Өсүмдүктөрдүн]] клеткаларында, айрыкча жалбырактардын, атайын пигменттер [[хлорофилл|хлорофиллдер]] бар. Булар күндүн энергиясынын жардамы менен органикалык эмес заттардан органикалык заттарды пайда кылышат. Жалбырак ошондой эле [[дем алуу]], [[транспирация]] жана [[Гуттация]] (сууну тамчылар менен жалбырактар бөлүп чыгарышат, көбүнчө тропик токойлорунда) процесстерине катышат. Жалбырактардын курамында суу жана көптөгөн заттар кездешишет. Ошондой эле жалбырак башка кызматтарды да аткарат.('''[[Жалбырак|калганын окуу...]]''')
{{Box-footer}}
|}
</div>
{|width="100%" style="vertical-align:top; border: solid 2px Honeydew" cellpadding="3px" cellspacing="0px"
<div style="float:right; width:35%">
|-
<!--
|width="50%" valign="top" style="background-color:#BCD982"|<!--------------- Биринчи колонка -------------->
{{{{PAGENAME}}/box-header|Жаңылыктар|{{FULLPAGENAME}}/Жаңылыктар/{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}-{{CURRENTYEAR}}}}
{| border="0" align="center" width="99%"
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Жаңылыктар/{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}-{{CURRENTYEAR}}|{{{{FULLPAGENAME}}/Жаңылыктар/{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}-{{CURRENTYEAR}}}} }}
|bgcolor="#006400" |
{{box-footer|[[/Жаңылыктар/Архив|Архив]]}}
<p align="center"><font color="#FFFFFF" >'''Белгилүү инсандар'''

|}
{{{{PAGENAME}}/box-header|Жаңылыктар|{{FULLPAGENAME}}/Бүген/{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}}}
<div align=center>[[File:James Edward Smith.jpg|150px]]</div>
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Бүгүн/{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}|{{{{FULLPAGENAME}}/Бүгүн/{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}}} }}
<div align=center> '''
{{box-footer|[[/Жаңылыктар/Архив|Архив]]}}
== [[Смит, Джеймс Эдвард]] ==

''' </div>
{{{{PAGENAME}}/box-header|Яңалыклар|{{FULLPAGENAME}}/Бу атнада/{{CURRENTWEEK}}}}
|style="background-color: #BCD982; border: 2px" valign="top"bgcolor="#BCD982"|<!-------------- Төртүнчү колонка -------------->
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Бу атнада/{{CURRENTWEEK}}-неделя|{{{{FULLPAGENAME}}/Бу атнада/{{CURRENTWEEK}}-атна}} }}
{| border="0" align="center" width="99%"
{{box-footer|[[/Яңалыклар/Архив|Архив]]}}
|bgcolor="#006400" |
-->
<p align="center"><font color="#FFFFFF" >'''Сизден жардам керек'''
{{{{PAGENAME}}/Box-header|Инсан|{{FULLPAGENAME}}/Инсан}}
|}
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Инсан|{{{{FULLPAGENAME}}/Инсан}} }}
Эгерде Сиз ботаникалык кесиптин ээси болсоңуз анда туура багытта бара жатасыз. Сиздин жардам бизге керек. [[Портал:Ботаника|Ботаника порталынын]] өнүгүшү Сиздин колдо. Өз макалаңызды кыргыз тилиндеги жападан жалгыз Ботаника порталына жайгаштырыңыз. Же болбосо эне тилибиздеги илимий макалаларды которууга жардам бериңиз. Учурдагы которууга муктаж болгон макалалалр төмөндөгүлөр:
{{Right|'''[[/Инсан/Архив|Архив]]'''}}
Эскертүү!!! Шилтемени бассаңыз эле жаңы макала баштоонун бети ачылат, бул оңой эле :)
{{Box-footer|<!-- [[/Инсан/Архив|Архив]] -->}}
*[[Гүл]]

*[[Сүт эмүүчүлөр]]
{{{{PAGENAME}}/Box-header|Түрмөктөр|{{FULLPAGENAME}}/Түрмөктөр}}
*[[Түктөр]]
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Түрмөктөр|{{{{FULLPAGENAME}}/Түрмөктөр}} }}
*[[Жырткычтар]]
{{Box-footer|[[:Category:{{PAGENAME}}|Башка түрмөктөр]]}}
*[[Энелик]]

*[[Канаттуулар]]
{{{{PAGENAME}}/Box-header|Макалалар|{{FULLPAGENAME}}/Макалалар}}
*[[Эңилчектер]]
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Макалалар|{{{{FULLPAGENAME}}/Макалалар}} }}
*[[Балырлар]]
{{Box-footer}}
*[[Аюу]]

{{{{PAGENAME}}/Box-header|Долбоорлор|{{FULLPAGENAME}}/Долбоорлор}}
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Долбоорлор|{{{{FULLPAGENAME}}/Долбоорлор}} }}
{{Box-footer}}

{{{{PAGENAME}}/Box-header|Кыргызстан|{{FULLPAGENAME}}/Кыргызстан}}
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Кыргызстан|{{{{FULLPAGENAME}}/Кыргызстан}} }}
{{Box-footer}}
</div>
<span class="noprint" style="float:right;"><small><small>''[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=purge}} Сервер кэшин орнотуу]''</small></small></span>
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
<includeonly>
<!--[[Category:Эшләнеп бетмәгән порталлар |{{PAGENAME}}]] Эшләп бетергәч, бу төркемне алып куегыз -->
</includeonly>

[[Category:Уикипедия:Порталдар|{{PAGENAME}}]]


|}
[[File:Crystal nautilus.png]][[Портал:Биология]]нын өнүгүшүнө жардамыңызды аябаңыз
{| border="2" align="center" width="100% "
|bgcolor="#006400" |
<p align="center" color:white;>
{{Template:Уикидолбоорлор}}
|}
|-----
|
|}


__notoc__
__notoc__

26 октябрь 2011, саат 18:40 учурдагы нуска

өзгөртүү 

Портал:Биология


өзгөртүү 

Мыкты макала


өзгөртүү 

Мыкты сүрөт


өзгөртүү 

Билесизби


өзгөртүү 

Жаңы макала



өзгөртүү 

Менин жардамым


өзгөртүү 

Инсан


өзгөртүү 

Түрмөктөр


өзгөртүү 

Макалалар



өзгөртүү 

Долбоорлор



өзгөртүү 

Кыргызстан


Сервер кэшин орнотуу