Диктат

Википедия дан

Диктат (нем. Diktat) — Женген тараптын же догмалык жарлыгы тарабынан жецилген тарапка салынган статут, катаал жаза же эсептешуу. Бул термин чет элдик бийлик же популярдуу эмес жергиликтүү бийлик тарабынан жазылган эрежелердин жыйындысын сүрөттөө үчүн кемсинтүү мааниге ээ болду. "Өз баалуулуктарын таңуулоо" же "буйрук берүү" деген сөз айкаштары дикта кылуу менен синоним болушу мүмкүн. Ферман же Королдук Диктаттын мисалы 1717-жылы Могол императору Фаррухсияр тарабынан чыгарылып, британиялыктарды Бенгалда бажы төлөмдөрүнөн бошоткон.[1]

Тарыхый колдонуу[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Бул термин биринчи жолу 1922-жылы Пруссиянын мураскор ханзаадасы Вильгельм тарабынан жеңилген Германияга таңууланган Версаль тынчтык келишимине карата айтылган. Ал мындай деп аталып калган, анткени анын шарттары Германияга өз шарттарын сүйлөшүүгө уруксат бербестен берилген. Германиядагы башка окуялар 1919-жылы Сен-Жермен келишими жана 1807-жылы Тилзит келишими, Чехия менен Словакияда 1938-жылдагы Мюнхен макулдашуусу жана 1940-жылдагы Зальцбург конференциясы болгон.[2]

Бирок бул термин журналистикага Кансыз согуш жылдарында кеңири тараган, мында Москвадан политбюро диктаттары мурдагы КСРБдин бюрократтарынын анын спутник өлкөлөрүнө карата буйруктарын сүрөттөп жана мүнөздөгөн.[3]

Булактар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  1. http://www.wordreference.com/definition/diktat
  2. https://www.oed.com/start;jsessionid=3E46BF6CF158337B11DEE6383B2072A3?authRejection=true&url=%2Fview%2FEntry%2F52722%3FredirectedFrom%3Ddiktat#eid Archived 2022-12-27 at the Wayback Machine
  3. Marples, David R. (1999). Belarus : a denationalized nation. Amsterdam: Harwood Academic. p. 21. ISBN 9057023431.