Жалайыр
Согласно исторической летописи Джами ат-таварих (XIV век), составленной Рашид ад-Дином, джалаиры принадлежали к монголам-дарлекин («монголам вообще») в отличие от монголов-нирун (собственно монголов); они стали причисляться к монголам уже после создания Монгольского государства. «Их внешний облик и язык похожи на внешность и язык монголов». Джалаиры подразделялись на десять ветвей — джат, тукараун, кунксаут, кумсаут, уят, нилкан, куркин, тулангит (дуланкит), тури, шанкут — численностью около 70 тысяч семей.
Согласно исторической летописи Джами ат-таварих (XIV век), составленной Рашид ад-Дином, джалаиры принадлежали к монголам-дарлекин («монголам вообще») в отличие от монголов-нирун (собственно монголов); они стали причисляться к монголам уже после создания Монгольского государства. «Их внешний облик и язык похожи на внешность и язык монголов». Джалаиры подразделялись на десять ветвей — джат, тукараун, кунксаут, кумсаут, уят, нилкан, куркин, тулангит (дуланкит), тури, шанкут — численностью около 70 тысяч семей.
Жалайыр, Жалайты ( монг. Zhalayr, Zhalayd) турат монгол же Түрк монгол уруусунун [1] банктардын жашаган Онон ( Транс-Байкал аймагында XII кылымда) жана бир бөлүгү болуп монгол, Бурятия, казак, каракалпак, өзбек жана Хазар элдери.
Келип чыгуусу[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Адабиятта Жалайырды «Жалаир», азыраак «Жалаир» деп атаса болот. В. В. Бартольд Жалайыр этнониминде « түпкү монгол тектүү аттары айтылган. Мен катары . NS. Петрушевский , жогорку ыктымалдуулук менен XIII кылымдагы Жалайыр деп айтууга болот. монгол тилдүү уруулардын арасында болушкан.
Монгол тарыхчысы Санан-Сесендин айтымында, «жалайырлар эке-монголдор (улуу монголдор) деп аталган монголдордун чоң жана күчтүү тобунан чыккан». Улуу Монголдор (Плано Карпинидеги Ека-монгалдар) деген термин (Онон, Керулен жана Тола булактары) урууларына карата колдонулган, мында Дарлекино- Нирун жамааты, башында Боржигинс.
Тарыхчы Ю. А. Зуева Тарабынан жазылган Jalair, уламышты талдоого ким Рашид ад-дин, алгач Jalair Каракорумга жогорку агымында жайгашкан тоолуу аймакта жашаган уруулардын этногенези агып, Селенга VIII-IX кылымдарда жерде. Яглакар-уйгурлардын жерлери жайгашкан, ал эми жалайырдын келип чыгышы уйгурлардын тарыхы менен байланышкан. XII кылымдын аягында. жалайырга он уруу кирген. Ал алгачкы Жалайырдын этникалык номенклатурасы алардын курамынын бир тектүү эместигин көрсөтүп турат деген тыянакка келет: андагы ачык түрк бирдиктери менен бирге XII к. башка тектүү уруулардын фрагменттери да болгон. А. NS. Кадырбаев, кыязы монгол.
Орус чыгыш таануучусу жана этнографы Н. А. Аристов уруунун жалпы аталыштарын талдоонун негизинде Жалайыр анын түрк-моңгол аралаш теги жөнүндө тыянакка келген. Ал жалайырларды абдан байыркы уруу деп эсептеген, анын курамына уруулар жана уруулар кирет, алардын көбү өтө эзелтеден белгилүү.
Анын айтымында, С. А. Аманжолова Жалайырлардын арасында Чынгызханга чейин эле белгилүү болгон көп сандаган байыркы түрк урууларынын уруктарынын болушу жана алардын курамынын Улуу Ордонун башка уруулары менен айкалышуусу жалайырлар чындап эле монголдор чабуулуна чейин түрк тилдүү болгондугун көрсөтүп турат.
Согласно исторической летописи Джами ат-таварих (XIV век), составленной Рашид ад-Дином, джалаиры принадлежали к монголам-дарлекин («монголам вообще») в отличие от монголов-нирун (собственно монголов); они стали причисляться к монголам уже после создания Монгольского государства. «Их внешний облик и язык похожи на внешность и язык монголов». Джалаиры подразделялись на десять ветвей — джат, тукараун, кунксаут, кумсаут, уят, нилкан, куркин, тулангит (дуланкит), тури, шанкут — численностью около 70 тысяч семей.
- ↑ Н. А. Аристов, В. М. Плоских. «Труды по истории и этническому составу тюркских племен». — Илим, 2003.