Кант (авиабаза)
Кант авиабазасы | |||
---|---|---|---|
IATA: none – ICAO: UAFW
![]() ![]() Кант | |||
Кыскача маалымат | |||
Түрү | аскердик | ||
Өлкө | ![]() | ||
Ээси | Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрү | ||
Оператору | Россия Федерациясынын Аэрокосмикалык күчтөрү | ||
Жайгашкан жери | Кант | ||
Курулган жылы | 1941-ж |
Кант авиабазасы (орус. Авиабаза Кант)(ICAO: UAFW) — Чүй облусунун Ысык-Ата районунда жайгашкан аскердик аба базасы. Ал Кант шаарынын түштүк тарабында, Бишкек шаарынан 20 чакырым чыгышта орун алган. Бул базада Россиянын Аэрокосмикалык күчтөрүнүн 999-аба базасы жайгашкан[1].
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Канттагы авиабазанын тарыхы 1941-жылдан башталат. Бул жылы Одесса аскер-авиация учкучтар мектеби Кыргызстанга эвакуацияланган. Бул мектеп СССРдин Коргоо эл комиссарынын 1941-жылдын 23-февралындагы буйругу менен түзүлгөн. 1941-жылдын 22-июнунда башталган Германиянын СССРге кол салуусунан кийин, мектептеги окуу процесси токтотулуп, курсанттар И-15 учактарында Одессаны немец Люфтваффесинин абадан жасаган чабуулдарынан коргоо үчүн согуштук тапшырмаларды аткара башташкан. 1941-жылдын июль айында авиация мектеби Сталинград шаарына, андан соң Фрунзе шаарынын чет жакасына көчүрүлгөн. Ал жерде фронт үчүн аскер учкучтары даярдалган. Согуш жылдары бул мектептен жалпысынан 1507 учкуч даярдалып чыккан, алардын жонунан 7 адамга Совет Союзунун Баатыры наамы ыйгарылган.
1947-жылы Кыргызстандагы бул окуу жайга “Фрунзедеги СССР Аскер-аба күчтөрүнүн учкучтарын даярдоочу аскердик авиациялык окуу жай” деген ат берилген.
1951 же 1952-жылдары окуу жайдын курамында окутуучу авиациялык полк түзүлгөн.
1956-жылдын 20-декабрында Фрунзеге алгачкы 15 адамдан турган чет элдик аскер кызматкерлеринин тобу келген. Эки жыл өтпөй, окуу жай толугу менен чет элдик учкучтарды даярдоого адистешкен.
1959-жылы бул полк кайра түзүлүп, “Авиациялык кадрларды даярдоо жана жогорулатуу боюнча 5-борбордук курс” деп аталды. 1959-жылдын 6-августунда Фрунзедеги Аскердик авиациялык окуу жай “Авиациялык кадрларды даярдоо жана өркүндөтүү боюнча 5-Борбордук курстар” (5-ЦК ПУАК) болуп кайра уюшулган.

1957–1992-жылдар аралыгында бул курстарда 54 мамлекеттен келген 21 682 адис даярдалган. Алар 110 авиациялык адистик боюнча билим алышкан. Анын ичинде:
- 5 698 учкуч
- 749 штурман
- 469 жоого башкаруу офицери
- 165 радиострелок
- 8 998 авиатехник
- жана 5 000ден ашуун башка авиациялык адистер болгон[2]
Бул окуу жайдын бүтүрүүчүлөрүнүн көбү кийинчерээк көрүнүктүү саясий жана аскердик ишмерлерге айланган. Алардын катарында:[3]
- Хафез Асад (Сириянын президенти)
- Хосни Мубарак (Египеттин президенти)
- Ахмед Хулен (Йемен Аскер-аба күчтөрүнүн командачысы)
- Шакиб Хобани (Түштүк Йемендин учкучу, бригадалык генерал)
- Жоао Бернардо (Мозамбиктин Аскер-аба күчтөрүнүн командачысы)
- Маршал Дельбах Сингх (Индиянын Аскер-аба күчтөрүнүн командачысы)
- Индиялык космонавттар Гуракча жана Р. Шарма
Ошондой эле Конго, Ангола, Мали, Зимбабве, Гвинея, Гвинея-Бисау, Вьетнам, Лаос, Монголия, Куба жана башка өлкөлөрдүн Аскер-аба күчтөрүнүн дээрлик бардык жетекчилери ушул жайда билим алышкан[2].
1992-жылы, Советтер Союзу кулагандан кийин, авиабаза Кыргыз Республикасынын карамагына өткөрүлүп берилген.
Россия авиабазасы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Россия менен Кыргызстандын ортосунда 2003-жылдын 22-сентябрында кол коюлган эки тараптуу макулдашууга ылайык, Канттагы авиабазада Россиянын Аэрокосмикалык күчтөрүнүн бөлүктөрү жайгашкан. Бул база расмий түрдө 2003-жылдын 23-октябрында ачылган. Бул — 1991-жылдан кийин Россия чет өлкөдө ачкан биринчи жаңы аскердик аба базасы болгон. Аталган бөлүк Россиянын Аэрокосмикалык күчтөрүнүн 5-Аба жана абадан коргонуу армиясынын 999-авиабазасы катары белгилүү[3].
2019-жылдын 28-мартында Россия президенти Владимир Путиндин Бишкекке болгон иш сапарынын алкагында Россия менен Кыргызстан 2012-жылдагы Россиянын бирдиктүү аскердик базасынын республика аймагында жайгашуу шарттары жана макамы тууралуу макулдашууну өзгөртүп, толуктоолорду киргизишкен. Бул өзгөртүүлөр Россиянын аскердик объектилери жайгашкан жерлердин аянтын 60 гектарга чейин кеңейтүүнү караган. Ошол эле учурда, база үчүн төлөнүүчү ижара акысы жылына 291,5 миң долларга көбөйтүлүп, жалпысынан 4,8 миллион долларга жакындаган[4].
2020-жылдын 12-июнунда Кыргызстандын Жогорку Кеңеши Россия менен түзүлгөн бирдиктүү аскердик базанын республика аймагында жайгашуу шарттары тууралуу макулдашууга өзгөртүүлөрдү ратификациялаган. Бул өзгөртүүлөр Кант шаарындагы Россиянын авиабазасында учкучсуз учуучу аппараттарды (дрондорду) жайгаштырууга уруксат берет. Мындан тышкары, Россия тарап аскердик аэродромдун учуп-конуу тилкесин реконструкциялоону жана аскердик объектилер үчүн ижарага алынган жердин аянтын болжол менен 60 гектарга кеңейтүүнү милдеттенет. Протоколдун ратификациясы ижарага алынган жер тилкелеринин так өлчөмүн жана ижара акысын аныктап берет: мурдагы 4,5 миллион доллардын ордуна Кыргызстан жылына 4,79 миллион доллар алат[5].
2020-жылдагы маалыматка ылайык, Канттагы Россиянын аскердик аба базасында төмөнкү техникалар жайгашкан:[6]
- Su-25SM үлгүсүндөгү чабуул коюучу учактар
- Mi-8MTV5-1 тик учактары
Булактар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- ↑ Kant (UAFW) (англ.). scramble.nl. Текшерилген күнү 31 -май (бугу) 2025.
- ↑ 2.0 2.1 В Киргизии отмечается День военной авиации (орусча). regnum.ru. Текшерилген күнү 4 -июнь (кулжа) 2025.
- ↑ 3.0 3.1 Все Российские базы (орусча). kommersant.ru. Текшерилген күнү 4 -июнь (кулжа) 2025.
- ↑ Военную базу России в Киргизии расширят (орусча). kommersant.ru. Текшерилген күнү 4 -июнь (кулжа) 2025.
- ↑ Киргизия ратифицировала соглашение с РФ о размещении на авиабазе в Канте беспилотников (орусча). ТАСС. Текшерилген күнү 4 -июнь (кулжа) 2025. Түп булактан архивделген күнү 25 -июнь (кулжа) 2020.
- ↑ Two Mi-8MTV5-1 helicopters to be delivered to Russian military base in Kyrgyzstan (орусча). helihub.com. Текшерилген күнү 4 -июнь (кулжа) 2025.
Шилтемелер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]![]() | |
---|---|
Эл аралык | Манас • Ош • Ысык-Көл • Каракол • Баткен |
Жергиликтүү | Жалал-Абад • Казарман • Кербен • Нарын • Талас • Раззаков |
Аскер | Кант |
Иштебейт | Чолпон-Ата • Кызыл-Кыя • Тамга • Токмок • Токтогул |