Каракалпакстан
Өлкө | |
---|---|
Административдик борбор | |
Б.ири шаары |
Коңурат, Хожейли, Беруни, Төрт-Көл, Чимбай |
Негизделген күнү |
1924-жыл 14-октябрь |
Каракалпакстан Республикасы Жогорку Кеңеш башчысы |
Орунбаев Аманбай Тлеубаевич |
Каракалпакстан Республикасы Министрлер Кабинетинин Төрагасы |
Сариев Кахрамон Раматуллаевич |
Расмий тили | |
Калкы |
1 711 800 |
Жыштыгы |
10,15 адам/км² |
Аянты |
166 600 км² (1- орунда) |
Тууралыгы | |
Узундук | |
Убакыт аралыгы | |
Аббревиатурасы |
QR |
Коду ISO 3166-2 |
QR |
Автоунаа номурунун коду |
23 (эски үлгүсү 1998—2008), |
Расмий сайты | |
Каракалпакстан Республикасы (каракалп. Qaraqalpaqstan Respublikası, Қарақалпақстан Республикасы, өзб. Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Қорақалпоғистон Республикаси)[1] же Каракалпакстан — Өзбекстандын курамындагы республика.
Каракалпакстан Өзбекстандын түндүк-батышында жайгашкан. Борбор калаасы — Нукус.
Аянты — 165 миң км².
Калкы — 400 миң каракалпак, 400 миң өзбек жана 300 миң казак.
Географиясы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Каракалпакстан 16 районго жана Нукус республикалык башкаруусундагы шаарга бөлүнөт. Каракалпакстанда 12 шаар, 25 шаарча. Ар бир ооданда өзүнүн акими (хаким) бар.
№ | Район | Административдик борбору |
Аянты, миң км2 |
Калкы (01.01.2014 карата, миң киши) |
Калкы (01.01.2019 карата, миң киши)[2] |
Калктын жыштыгы (01.01.2019 карата, адам/км²) |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Нукус | 0,22 | 295,2 | 315,1 | 1432,2 | |
2 | Аму-Дарыя | Маңгыт | 1,02 | 179,1 | 195,2 | 191,4 |
3 | Берунийский | Беруний | 3,95 | 170,3 | 187,6 | 47,5 |
4 | Бозатауский | Бозатау | 2,04 | — | 21,6 | 21,0 |
5 | Канлыкульский | Канлыкуль | 0,74 | 46,9 | 50,3 | 68,0 |
6 | Караузякский | Караузяк | 5,89 | 49,6 | 52,4 | 8,9 |
7 | Кегейлийский | Кегейли | 0,92 | — | 77,2 | 83,5 |
8 | Коңурат | Коңурат | 76,0 | 120,1 | 128,3 | 1,7 |
9 | Муйнакский | Мойнок | 37,88 | 29,4 | 31,3 | 0,8 |
10 | Нукусский | Акмангит | 0,94 | 44,4 | 49,1 | 52,2 |
11 | Такыяташ | Такыяташ | 0,18 | — | 72,8 | 404,4 |
12 | Тахтакупырский | Тахтакупыр | 21,12 | 38,7 | 39,9 | 1,9 |
13 | Турткульский | Төрткөл | 7,48 | 192,6 | 210,3 | 28,1 |
14 | Кожолу | Кожолу | 0,55 | — | 121,2 | 220,4 |
15 | Чымбай | Чымбай | 1,44 | 108,3 | 111,3 | 36,3 |
16 | Шомоной | Шомоной | 0,78 | 53,1 | 55,6 | 71,3 |
17 | Элликкалинский | Бостон | 5,42 | 140,5 | 156 | 28,8 |
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Каракалпакстан автономдук облус катары 1925-жылы түзүлгөн. 1932-жылы автономдук республика болуп, 1936-жылы Өзбекстандын курамына кирди.Анын Өзбекстандын курамына кириши каракалпак жана Өзбек элдеринин ортосундагы эзелки достукту, аймак, тил жана маданияттагы биримдикти дагы да бекемдеди[3].
Административдик бөлүнүшү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]
№ | Район[4] | Административдик борбору |
---|---|---|
1 | Амударыя | Маңгыт |
2 | Беруний | Беруний |
3 | Караөзөк | Караөзөк |
4 | Кегейли | Кегейли |
5 | Коңурат | Коңурат |
6 | Кандыкөл | Кандыкөл |
7 | Мойнок | Мойнок |
8 | Нукус | Акмангит |
9 | Тахтакупыр | Тахтакупыр |
10 | Төрткөл | Төрткөл |
11 | Ходжейли | Кожолу |
12 | Чимбай | Чымбай |
13 | Шомоной | Шомоной |
14 | Элүүкала | Бостон |
15 | Такыяташ | Такыяташ |
16 | Бозатоо | Бозатоо |
Нукус шаары |
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]1931-жылда Каракалпак АО 11 районго бөлүнгөн:
- Кара-Узяк (административдик борбору — Кара-Узяк);
- Кегейли (административдик борбору — Нукус кыштагы (Кегейли кыштагы));
- Кыпчак (административдик борбору — Кыпчак кыштагы);
- Коңурат (административдик борбору — Кунград кыштагы);
- Мойнок (административдик борбору — Мойнок кыштагы);
- Тамды (административдик борбору — Тамды-Булак кыштагы);
- Тахтакупыр (административдик борбору — Тахтакупыр кыштагы);
- Төрткөл (административдик борбору — Төрткөл шаары (Шурахан кыштагы));
- Кожолу (административдик борбору — Кожолу кыштагы);
- Чимбай (административдик борбору — Чимбай шаары);
- Шабаз (административдик борбору — Шейх-Абаз кыштагы).
1936-жылда Куйбышев району түзүлгөн[5].
Калкы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Республикада 1 711 800 жашайт (2013-жыл)[6]. Калктын 1/3 бөлүгүн өзбектер (32,8 %), дээрлик ошончо бөлугун каракалпактар (32,1 %), калгандарын казактар (32,6 %), жана башка улуттун өкүлдөрү түзөт. Калктын 48,5 пайызы шаарларда, калган бөлүгү айылдарда жашайт.
Булактар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- ↑ Өзбекстан Республикасынын конституциясы
- ↑ Сведения о численности населения Республики Каракалпакстан(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).(жеткиликсиз шилтеме)
- ↑ Өзбекстан тарыхы
- ↑ Совет Министров Республики Каракалпакстан. Текшерилген күнү 28 -январь (үчтүн айы) 2014. Түп булактан архивделген күнү 30 -декабрь (бештин айы) 2011.
- ↑ О новой сети районов Кара-Калпакской АССР
- ↑ Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике.
Тышкы шилтемелер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Жокаргы Кенес Республики Каракалпакстан
- Совет Министров Республики Каракалпакстан Archived 2011-12-30 at the Wayback Machine
- Каракалпакские национальные и современные песни
Облус укугуна ээ шаары | Ташкент | ![]() |
---|---|---|
Республика | Каракалпакстан | |
облустар | Андижан • Бухара • Жызак • Кашкадарыя • Навоий • Наманган • Самарканд • Сурхандарыя • Сырдарыя • Ташкент • Фергана • Хорезм |