Манас авиациялык базасы

Манас ― 2001-2009-жылдары (чынында 2010-жылы) — антитеррордук коалициянын авиациялык базасы, 2009-2014-жылдары - АКШ аба күчтөрүнүн транзиттик борбору. База «Манас» эл аралык аэропортунун аймагында , Бишкектен 23 км түндүк-батыш тарапта жайгашкан. Аэропорт 1970-жылдардын ортосунда курулган. 2014-жылдын июль айынан тарта авиабаза жабылып, аймагы жана инфраструктурасы Кыргызстандын.

Авиабаза 2001-жылдын декабрынан бери антитеррордук коалициянын күчтөрү тарабынан өкмөттөр аралык келишимдерге ылайык колдонулуп келет. Ал алгач 2001-жылдын 11-сентябрында Дүйнөлүк соода борборундагы теракттан кийин куткаруу иштерин жүргүзүп жатып каза болгон Нью-Йорктун өрткө каршы кызматынын башчысы Питер Гансинин урматына аталган. Кийинчерээк ал "Манас" учак базасы деп аталып калган, анткени АКШнын Аскер-аба күчтөрүнүн эрежелерине ылайык, Америка Кошмо Штаттарынын чегинен тышкаркы аскердик базаларга америкалык жарандардын ысымы берилбейт.

Транзиттик борбордун негизги милдети жана Ооганстандагы аба менен жүргүнчүлөрдү жана жүк ташуу (аскердик-транспорттук учактын күнү болуп саналат C-17 жана) абада май (күйүүчү май ташуучу КС-135 Ооганстанда аба мейкининде өткөн). “Манас” авиабазасы “Түбөлүк эркиндик”операциясынын негизги авиаборбору болгон.

Тарыхы

2001-жылы АКШнын Ооганстанга басып кириши башталганга чейин АКШнын союздаштарынын бир нече учактары Манас аба базасына кайра жайгаштырылды. Коалиция башында 12 өлкөнүн өкүлү болгон; атап айтканда, кошумча , АКШ аба күчтөрүнүн , кемелеринин Француз (үч KC-135 абада учак) жана испан ( C-130 аскер-транспорттук учак) аба күчтөрүнүн эле аскер базасында жайгашкан. 2001-жылдын 4-декабрындагы келишим боюнча базанын ижара акысы жылына 2 миллион долларды түзгөн. 2001-2002-жылдары эле Вашингтон Бишкекке 11 миллион доллар которгон. База жигердүү пайдаланылган – АКШнын Мамлекеттик департаменти Манас аркылуу ай сайын 35 миң коалициялык аскер кызматчысы жана 500 тонна жүк Ооганстанга өткөнүн билдирди. 2003-жылы базада 1000дей аскер кызматчысы жана 20га чейин учак калган.

2004-жылы АКШ, такталбаган булактардын айтымында, Манас аба базасына AWACS алдын ала эскертүүчү учактарды жайгаштыруу өтүнүчү менен Кыргызстанга кайрылган. Кыргызстан АКШнын чалгындоочу учактарын өлкөнүн аймагына жайгаштыруу Ооганстанда жүргүзүлүп жаткан аскердик-гуманитардык операциянын ыйгарым укуктарынын жана милдеттеринин чегинен чыгаарын жана Кыргызстандын ЖККУ боюнча милдеттенмелерин аткарбай турганын билдирип, андан баш тартты. Бирок, АКШнын Мамлекеттик департаментинин өкүлү болгон америкалык тарап Кыргызстанда мындай үлгүдөгү учактарды жайгаштыруу ниети тууралуу маалыматты четке кагып, бул боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жатканын четке какты.