Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф
| Шейх Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф | |
|---|---|
| өзб. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf | |
| |
| Жеке маалымат | |
| Төрөлгөндөгү аты | Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф ибн Мухаммад Али |
| Туулган датасы | 15-апрель, 1952 |
| Туулган жери | Андижан, Өзбек ССРи, СССР |
| Каза болгон датасы | 10-март, 2015 (62 жашында) |
| Каза болгон жери | Ташкент, Өзбекстан |
| Диний ишенимдери | |
| Дини | Ислам (Ахли сүннөт вал жамаат) |
| Акыйдасы | Матуридий |
| Мазхабы | Ханафий |
| Ишмердиги | |
| Адистиги | Ислам аалымы, теолог, коомдук ишмер |
| Кызматы | Орто Азия жана Казакстан мусулмандарынын дин башкармалыгынын төрагасы, Муфтий (1989–1993) СССРдин эл депутаты (1989–1991) |
| Мурдагы жетекчи | Шамсиддинхан Бабаханов |
| Кийинки жетекчи | Кызмат жоюлган |
| Сыйлыктары | |
| Калып:Элдердин достугу ордени 30px "Алий Даражалуу Имам Бухарий" ордени | |
.jpg&action=edit&redlink=1){kind=link}
Шейх Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф (өзб. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf; 15-апрель 1952, Андижан — 10-март 2015, Ташкент) — советтик жана өзбекстандык диний жана коомдук ишмер, ислам аалымы. Орто Азия жана Казакстан мусулмандарынын дин башкармалыгынын (САДУМ) акыркы муфтийи (1989—1993), көз карандысыз Өзбекстандын биринчи муфтийи. СССРдин эл депутаты. Бүткүл дүйнөлүк мусулман аалымдар уюмунун мүчөсү.
Өмүр баяны
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Балалыгы жана билим алуусу
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Мухаммад Садык 1952-жылы 15-апрелде Өзбекстандын Андижан облусунда аалымдын үй-бүлөсүндө туулган. Анын атасы Мухаммад Юсуф уулуна алгачкы диний билимди өзү берип, мектепте мыкты окуусуна шарт түзүп, китепке болгон сүйүүсүн арттырган.
Орто мектепти аяктагандан кийин, 1970-жылы Бухарадагы Мир Араб медресесине тапшырып, аны экстерн түрүндө ийгиликтүү аяктаган. 1973-жылы Имам аль-Бухари атындагы Ташкент ислам институтуна кирип, аны 1975-жылы бүтүргөн. Окууну аяктагандан кийин "Советтик Чыгыш мусулмандары" журналында иштеген.
1976-жылы Ливиянын Триполи шаарындагы Ислам даават университетине тапшырып, аны 1980-жылы артыкчылык диплому менен аяктаган. Мекенге кайтып келгенден кийин Орто Азия жана Казакстан мусулмандарынын дин башкармалыгынын (САДУМ) эл аралык байланыштар бөлүмүндө иштеп, ошол эле учурда Ташкент ислам институтунда сабак берген. Бул мезгилде ал институт үчүн жаңы окуу программасын иштеп чыгып, жаңы ислам таануу сабактарын киргизген. 1986-жылы институттун ректору болуп дайындалган.
Эмгек жолу жана ишмердиги
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Муфтийлик кызмат (1989–1993)
[түзөтүү | булагын түзөтүү]1989-жылы 6-февралда Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф Орто Азия жана Казакстан мусулмандарынын дин башкармалыгынын төрагасы, муфтий болуп шайланган. Ошол эле жылы СССРдин эл депутаты болуп шайланып, Советтер Союзунун президенти Михаил Горбачёвго советтик мусулмандардын укуктары жана көйгөйлөрү тууралуу баяндама жасаган. Ал мусулмандарга намаз окуу, динди үйрөнүү жана диний жөрөлгөлөрдү аткаруу укуктарын кайтарып берүүнү талап кылган. Анын аракеттеринин натыйжасында Советтер Союзунда динге карата саясатта оң өзгөрүүлөр болуп, көптөгөн мечиттер жана медреселер кайрадан ачылган[1].
Өзбекстан эгемендүүлүк алгандан кийин ал өлкөнүн биринчи муфтийи болуп, эл арасында зор кадыр-баркка ээ болгон. 1993-жылы кызматынан кеткен.
Эл аралык ишмердиги
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шейх Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф бир катар эл аралык исламий уюмдардын мүчөсү болгон:
- Бүткүл дүйнөлүк мусулман аалымдар уюму (негиздөөчүлөрүнүн бири жана башкармалыгынын мүчөсү).
- Ислам дүйнөсүнүн лигасынын (Мекке) уюштуруу кеңешинин мүчөсү.
- Бүткүл дүйнөлүк тасаввуф уюмунун президиумунун мүчөсү.
- Бүткүл дүйнөлүк ислам дааваты кеңешинин президиумунун мүчөсү.
- Падышалык Ислам ой-жүгүртүү академиясынын (Иордания) мүчөсү.
1997-жылы ал Ислам дүйнөсүнүн лигасынын мусулман өлкөлөрү жана КМШ мамлекеттери боюнча жооптуу өкүлү болуп дайындалган.
Илимий-агартуучулук иштери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Мекенге кайтып келгенден кийин, шейх өзүн толугу менен илимий-агартуучулук иштерине арнаган. Ал "Ислам.уз" порталын негиздеп, ал аркылуу Өзбекстанда жана бүткүл Борбор Азияда диний сабаттуулукту жогорулатууга зор салым кошкон. Ал жүздөн ашык китеп жана диний эмгектерди жазып, которгон.
Кайтыш болушу
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шейх Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф 2015-жылы 10-мартта 62 жашында жүрөк оорусунан улам каза болгон[2]. Анын жаназасы Ташкенттеги Шейх Зайниддин мечитинде окулуп, сөөгү "Көкчө" көрүстөнүнө коюлган. Коштошуу зыйнатына Өзбекстандын бардык аймактарынан жана чет өлкөлөрдөн 200 миңден ашык адам катышып, бул көз карандысыз Өзбекстандын тарыхындагы эң ири жаназалардын бири болгон[3].
Эстелиги жана мурасы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шейхтин элесин түбөлүккө калтыруу максатында бир нече жайларга анын ысымы берилген:
- Түштүк Кореянын Коже шаарындагы мечит.
- Чеченстандын борбору Грозный шаарындагы көчө[4].
- Казакстандын Шымкент шаарындагы мечит.
- Ташкент шаарынын Чыланзар районундагы мечит.
- Стамбул шаарындагы Шейх Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф атындагы билим берүү академиясы.
Негизги эмгектери
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шейхтин калемине жүздөн ашык китеп таандык. Алардын эң белгилүүлөрү көп томдуу эмгектер:
- Тафсири Хилал (Ыйык Курандын маанилеринин котормосу жана тафсири, 6 том).
- Хадис ва Хаёт (Хадис жана турмуш, 40 томго жакын).
- Рухий тарбия (3 том).
- Кифая (Фикх боюнча, 3 том).
Сыйлыктары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Элдердин достугу ордени (СССР).
- "Алий Даражалуу Имам Бухарий" ордени (2023-жыл, 27-июнь, көзү өткөндөн кийин, Өзбекстан президенти Шавкат Мирзиёевдин жарлыгы менен)[5].
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Булактар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- ↑ Biography of Sheikh Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf (Uzbek). Текшерилген күнү 18 -июнь (кулжа) 2025. Түп булактан архивделген күнү 4 -март (жалган куран) 2015.
- ↑ Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf janozasiga o‘n minglab odam yig‘ildi. Ozodlik radiosi.
- ↑ Мечеть в Корее назвали в честь шейха Мухаммада Садыка Мухаммада Юсуфа. IslamRF.Ru (19 -март (жалган куран) 2015). Текшерилген күнү 6 Апрель 2015.
- ↑ Рамзан Кадыров посвятит узбекскому шейху одну из улиц Грозного. IslamNews (11 -март (жалган куран) 2015). Текшерилген күнү 12 -март (жалган куран) 2015.
- ↑ Марҳум шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфни «Олий Даражали Имом Бухорий» ордени билан мукофотлаш тўғрисида (өзб.).