Орусия-украин кризиси (2021—2022)

Википедия дан
Орусия-Украин кризиси
Орун

 Украина,  Орусия

Себеп

Орусия: Донбасстагы орус улуттуу калкты сактоо.

Каршы тараптар
 Орусия
 Беларусь
Донецк Эл Республикасы
Луганск Эл Республикасы
Транснистриа
 Украина
камсыздоочулар:
 Канада
 Чехия
 Эстония
Латвия Латвия
Литва Литва
 Польша
Түркия Түркия
 Улуу Британия
 АКШ
Колбашчылар
Орусия Владимир Путин
Михаил Мишустин
Сергей Лавров
Сергей Шойгу
Валерий Герасимов
 Беларусь Александр Лукашенко
Роман Головченко
Виктор Хренин
Виктор Гулевич
Александр Волфович
Леонид Пасечник
Сергей Козлов
Денис Пушилин
Владимир Пашков
Украина Владимир Зеленский
Денис Шымай
Дмитро Кулеба
Алексей Рознико
Андрей Таран
Алексей Данилов
Валерий Залужный
Сергей Шаптала
Руслан Хомчак
Тарап күчтөрү
 Орусия:
900.000 (Куралдуу Күчтөр)
554.000 (куралданган)
2.000.000 (резерв)
* 190.000 (Украинанын чегарасында)
 Беларусь 45.000 (Куралдуу күчтөр)
110.000 (куралданган)
289.000 (резерв)
Луганск Эл Республикасы
14.000
Донецк Эл Республикасы 20.000
 Украина:
209.000
102.000
900.000
Жоготуулар
белгисиз белгисиз

Орусия 2022-жылдын 24-февралында Украинага басып кирип, 2014-жылы Украинадагы кадыр-барк ыңкылабынан (Майдан) кийин башталган орус-украин согушу кескин курчуган. Баскынчылык Экинчи дүйнөлүк согуштан берки Европадагы эң чоң качкын кризисине себеп болду, 5,2 миллиондон ашуун украиналык өлкөдөн чыгып кетти жана калктын төрттөн бир бөлүгү жер которгон.[1]

2014-жылы согуштун башталышында Орусия Крымды аннексиялап, Орусия колдогон жикчилдер Украинанын түштүк-чыгышындагы Донбасс чөлкөмүнүн бир бөлүгүн басып алып, ал жерде аймактык согушту тутанткан. 2021-жылы Орусия Украина менен чек арасын 190 миңге чейин аскерин жана техникасын чогултуп, ири аскерий топтоону баштаган. Орус президенти Владимир Путин басып кирээрден бир аз мурун уктуруусунда ирреденттик көз караштарды жактап, Украинанын мамлекеттүүлүк укугунан шек санап жана Украинаны этникалык орустарды куугунтуктаган неонацисттер башкарып жатат деп жалган айыптаган. азчылык. Путин ошондой эле Түндүк Атлантикалык Келишим Уюму (НАТО) 2000-жылдардын башынан бери чыгышты көздөй кеңейип, Орусиянын улуттук коопсуздугуна коркунуч туудурарын айтты, бул НАТО талашып жатат. Орусия НАТОнун экспансиясын токтотууну жана Украинанын альянска биротоло кошулуусуна тыюу салууну талап кылды. Америка Кошмо Штаттары жана башкалар Орусияны Украинага кол салууну же басып алууну пландап жатат деп айыпташкан, орус бийликтери муну 2022-жылдын 23-февралына чейин бир нече жолу четке каккан.

2022-жылдын 21-февралында Орусия Донбасстагы орусиячыл жикчилдер көзөмөлдөгөн Донецк Элдик Республикасы менен Луганск Элдик Республикасын тааныган. Эртеси күнү Россиянын Федерация Кеңеши чет өлкөдө аскердик күч колдонууга уруксат берип, орус аскерлери эки аймакка тең ачык түрдө киришти.Баскынчылык 24-февраль күнү эртең менен Путин Украинаны "демилитаризациялоо жана деназиясыздандыруу" үчүн "атайын аскердик операция" жарыялагандан кийин башталган. Бир нече мүнөттөн кийин, ракеталар жана абадан соккулар Украинанын бардык жерине, анын ичинде борбор Киевге да тийип, көп узабай бир нече багыттан ири жерге чабуул жасалды. Буга жооп кылып, Украинанын президенти Владимир Зеленский 16 жаштан 60 жашка чейинки бардык эркек украин жарандарын аскердик кызматка чакырып, аскердик абалды жана жалпы мобилизацияны киргизди.

24-февралда баскынчылык башталганда түндүк фронт Белоруссиядан чыгып, Киевди бутага алган түндүк-чыгыш фронту Харьков шаарында башталган; түштүк-чыгыш фронту эки өзүнчө найза учуучу фронт катары өткөрүлдү, анын ичинде түштүк фронт (Крымдан келип чыккан) жана өзүнчө далилдүү түштүк-чыгыш фронту (Луганск жана Донбасс шаарларында башталган). 8-апрелде Орусиянын министрлиги Украинанын түштүк-чыгышында жайгаштырылган анын бардык аскерлери жана дивизиялары бириккен аскердик операцияларга, анын ичинде түндүк фронтко жана башында дайындалган кайра жайгаштырылган пробация фронтторуна жооптуу болгон генерал Александр Дворниковдун жетекчилиги алдында бириктирилерин жарыялаган. түндүк-чыгыш фронту, алар кийинчерээк тартылып, экинчи фазага түштүк-чыгыш фронтуна дайындалган. 17-апрелге карата түштүк-чыгыш фронттогу прогресске Мариупольдогу ээн калган заводдордо токтоп турууну уланткан калган аскерлер тоскоол болгон. 19-апрелде The New York Times Орусия Харьковдон Донецк менен Луганскка чейин созулган 300 мильдик фронт аркылуу “чыгыш чабуулу” деп аталган жаңыланган баскынчылык фронтун баштаганын жана бир эле убакта түндүктөгү Киевди дагы бир жолу ракеталык чабуулга алганын ырастады. жана Батыш Украинадагы Львов.

Баскынчылык эл аралык деңгээлде агрессивдүү акт катары айыпталган. Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы ассамблеясы орус аскерлерин толук чыгарып кетүүнү талап кылган резолюция кабыл алды. Эларалык сот Орусияны аскердик операцияларын токтотууга милдеттендирди жана Европа кеңеши Орусияны өлкөдөн чыгарды. Көптөгөн өлкөлөр жаңы санкцияларды киргизип, Россиянын жана дүйнөнүн экономикасына таасирин тийгизип, Украинага гуманитардык жана аскердик жардам көрсөтүштү. Дүйнө жүзү боюнча нааразылык акциялары өттү; Орусиядагылар массалык камакка алуулар жана массалык маалымат каражаттарынын цензурасы күчөгөн, анын ичинде "согуш" жана "баскынчылык" деген сөздөрдү колдонууга тыюу салынды. Көптөгөн компаниялар Орусия менен Беларустан өнүмдөрүн жана кызматтарын алып салышты, ал эми орус мамлекети каржылаган ЖМКларга көрсөтүүгө тыюу салынып, онлайн платформалардан чыгарылды. Эл аралык Кылмыш соту Украинада 2013–2014-жылдардагы Ар-намыс революциясынан кийин 2022-жылкы басып алуудагы согуш кылмыштарына чейин болгон согуш кылмыштары боюнча тергөөнү ачты.

2021-жылдын декабрынын орто ченинде аймактагы чыңалуунун уланып жаткан шартында Орусия АКШга жана НАТОнун башка өлкөлөрүнө бир катар талаптарды койгон (коопсуздук кепилдиги келишиминин долбоору, НАТО өлкөлөрүнүн жана Россиянын коопсуздугун камсыздоо боюнча чаралар жөнүндө макулдашуу). Орусиянын үч негизги талабы: НАТОнун андан ары чыгышты кеңейтүүдөн баш тартуусу (анын ичинде Украина менен Грузиянын НАТОго кирбей турганына кепилдик берүү), Чыгыш Европадан АКШнын аскерлерин жана куралдарын чыгарып кетүү жана Европага (анын ичинде Украина) аскерлерин жайгаштыруу. Талаптар Батышта кансыз согуш аяктагандан кийин пайда болгон европалык коопсуздуктун негизги принциптерин жана архитектурасын түп-тамырынан бери кайра карап чыгуу аракети катары каралат.

НАТО Орусиянын Украинага кийлигишүү коркунучуна шылтоолоп, Чыгыш Европадагы аскердик күчтөрүн кеңейтип жатканын билдирди. АКШ Украинага кошумча 200 миллион доллар аскерий жардам жөнөтө баштады жана Польша менен Румынияга бир нече миң аскерин жайгаштырууда. НАТОнун башка өлкөлөрү да Украинага курал-жарак жеткирерин жарыялашты. Мунун фонунда 2022-жылдын январь айынын аягында – февраль айынын башында көптөгөн өлкөлөр Киевден дипломаттарын эвакуациялоону жарыялап, өз жарандарын Украинадан чыгып кетүүгө чакырышкан.

Россия Федерациясынын Коопсуздук кеңешинин 21-февралдагы кеңейтилген жыйынында КЭДР менен КЭРдин таанылбаган лидерлери Денис Пушил менен Леонид Пасечник Орусиянын президенти Владимир Путинге республикалардын көз карандысыздыгын таануу өтүнүчү менен кайрылышты. Кайрылуулар Коопсуздук кеңешинин бардык мүчөлөрү тарабынан колдоого алынды. Ошол эле күнү кечинде Владимир Путин орусиялык жарандарга телевидение аркылуу кайрылып, Кремлде КЭДР менен ЛПРдин көз карандысыздыгын тааныган жарлыктарга ачык кол койду, андан кийин Владимир Путин, Денис Пушилин жана Леонид Пасечник достук, кызматташтык жана өз ара жардамдашуу келишимине кол коюшту.

2022-жылдын 23-февралынан 24-февралына караган түнү Орусия Украинага каршы аскердик операциясын баштаган.

Эскертүүлөр[түзөтүү | булагын түзөтүү]