Сапиенца университети
 |
Бул макала азыркы учурда Aiyanakk (баарлашуу) тарабынан активдүү түзөтүлүүдө. Сураныч, бул эскертме барактан алынып салынмайынча бул баракка өзгөртүүлөр киргизбей туруңуз. Болбосо, түзөтүүлөр кагылышуусу келип чыгышы мүмкүн. Бул барак акыркы жолу 23:28, 28-июнь 2025 (UTC) (8 күн мурун) да түзөтүлгөн. |
| Рим Сапиенца университети | |
 | |
| Расмий аталышы |
Sapienza Università di Roma |
|---|---|
| Урааны |
Il futuro è passato qui (Келечек бул жерде өткөн) |
| Негизделген жылы | |
| Түрү |
Мамлекеттик |
| Ректору | |
| Студенттери |
112 500 (2022) |
| Окутуучулары |
4 000+ |
| Жайгашкан жери | |
| Кампусу |
Пьяццале Альдо Моро башкы кампусу, Сан-Лоренцо, ошондой эле башка факультеттик жайлар |
| Юридикалык дареги |
Piazzale Aldo Moro, 5, 00185 Roma RM, Италия |
| Сайты | |
| Логотиби |
 |
Сапиенца университети (итал. Sapienza – Università di Roma) — Италиядагы ири мамлекеттик жогорку окуу жайларынын бири. Университет 1303-жылы Рим Папасы Бонифаций VIII тарабынан негизделген. Аталган окуу жай дүйнөдөгү чоң университеттердин катарына кирет жана билим берүү, илимий изилдөө жана маданият тармактарында чоң ролду ойноп келет.
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Негизделиши (1303–1500-жж.)
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Сапиенцанын тарыхы 1303-жылы башталган. 1294-жылы Бенедетто Каэтани Папа Бонифаций VIII болуп шайланып, ошол эле жылы "In suprema praeminentia dignitatis" деген булл менен Римдеги биринчи университет болгон Studium Urbisти негиздеген. Университет Ватикандын дубалдарынан тышкары курулган жана ал убактагы дин менен билим берүү тармагындагы кыйынчылыктарга карабай, окумуштуулар үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачкан.
Университет акырындык менен өз кадыр-баркын арттырып, 1363-жылы Рим шаарынан туруктуу каржылык колдоо ала баштаган. 1431-жылы Папа Евгений IV университетти кайра уюштуруп, төрт башкаруучу дайындоого буйрук берип, университетти азыркы Римдин борборунда жайгашкан Сант’Эустакио районуна көчүргөн.
XVI кылымда Папа Лев X (Лоренцо де Медичинин уулу) Европа боюнча алдыңкы окумуштууларды университетке чакырып, тарых, археология, гуманитардык илимдер жана алгачкы илимий изилдөөлөрдү өнүктүргөн. Ушул эле мезгилде белгилүү анатомист Бартоломео Эустахио университетте иштеген.
1592-жылы Папа Климент VIII белгилүү ботаник жана врач Андреа Чезальпинини ишке алган. Ал кан айлануу системасын жана жүрөктөн кан периферияга кетип, кайра борборго кайтарылганын көрсөткөн илимий иштери менен таанымал.
Кеңейүүсү жана чыңдалышы (1600–1800-жж.)
[түзөтүү | булагын түзөтүү]1660-жылы университет Корсо Ринашименто көчөсүндө жаңы имаратка көчүп, башкы дарбазасындагы "Initium sapientiae timor Domini" ("Билимдин башаты – Кудайдан коркуу") деген жазуу аркылуу "Сапиенца" деген атка ээ болгон.
1670-жылы Папа Александр VII университеттин аймагында Biblioteca Alessandrina китепканасын негиздеген жана чыгыш өлкөлөрүнөн кол жазмаларды жана баалуу эмгектерди чогултуу үчүн элчилерди жөнөткөн.
XVIII кылымдын ортосунда Папа Бенедикт XIV билим берүү системасына реформаларды киргизип, жаңы предметтер – эксперименталдык физика, химия жана математика сабактарын киргизген. Ал беш багыттагы окуу программасын иштеп чыккан: Теология, Юриспруденция, Медицина жана хирургия, Гуманитардык илимдер жана тилдер. Папа университеттин өнүгүшү үчүн бардык зарыл шарттарды түзүп берген.
1960–1970-жылдар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Италиядагы экономикалык өсүш жана коомдогу жаңылануулар университетке да таасир эткен. Католик чиркөөсү илимге болгон мамилесин өзгөртүп, социалдык илимдерге көбүрөөк көңүл бурула баштаган. 1966-жылы студент Паоло Росси гуманитардык факультетте оңчул студенттер тарабынан өлтүрүлүп, университет оккупацияланган. Ректор Уго Папи кызматтан кеткен.
1970-жылдары университетте Психология жана Социология багыттары ачылган, бирок булар өзүнчө факультет болуп 1991-жылы гана уюштурулган.
1977-жылдагы студенттик кыймылдан кийин 1990-жылдары "Пантера кыймылы" жаңы активизмдин толкунун алып келген. "Коркунуч жылдарында" университет белгилүү профессорлордун өлтүрүлүшүнө да күбө болгон: Витторио Бакелетти (1980) жана Эцио Тарантелли (1985).
Ректор Антонио Руберти (1976–1987) университеттин реформаларында негизги ролду ойноого түрткү берген. Ал кийинчерээк Италиянын биринчи ЖОЖдор жана илимий изилдөөлөр боюнча министри болгон.
Дипломдук программалары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Сапиенца университети кеңири академиялык программаларды сунуштайт. Ага төмөнкүлөр кирет:
- Бакалавр программалары
- Магистратура программалары
- Докторантура жана изилдөө программалары Негизги билим берүү тармактары:
- Гуманитардык илимдер
- Инженерия жана архитектура
- Медицина жана саламаттыкты сактоо
- Юриспруденция
- Экономика жана саясий илимдер
- Табигый жана коомдук илимдер Окуу негизинен италия жана англис тилдеринде жүргүзүлөт, айрыкча эл аралык студенттер үчүн англис тилиндеги программалар кеңири жеткиликтүү.
Тышкы шилтемелер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Расмий сайты