Сербия-Косово кризиси (2022)
Серб-Косово кризиси (серб. Српско-косовска криза, алб. Kriza serbo-kosovare) - 2022-жылдын 1-августунда автоунаалар үчүн документтердин 11 жылдык жарактуу мөөнөтү бүтүшүнө байланыштуу Сербия менен Косово ортосундагы кырдаалдын курчушу. Жана чек-арада курал менен колдонулган конфликт.
| Серб-Косово кризиси (2022) | |||
 | |||
| Дата |
31 июль 2022 — улантылууда | ||
|---|---|---|---|
| Орун | |||
| Себеп |
Косоводогу сербиялык автоунаалар үчүн документтердин 11 жылдык жарактуу мөөнөтүнүн бүтүшү. | ||
| Натыйжа |
Конфликт улантылууда | ||
| Каршы тараптар | |||
| |||
| Колбашчылар | |||
| |||
| Тарап күчтөрү | |||
| |||
| Жоготуулар | |||
| |||
Тарыхы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
1991-жылдын 22-сентябрында эгемендүү Косово Республикасы эгемендүүлүгүн жарыяланган. 1991-жылдын 22-октябрында Албания Косово Республикасынын көз карандысыздыгын тааныган. 2008-жылы Косово парламенти Сербиядан көз карандысыздыгын жарыялаган, бирок Косово анын курамына Косово жана Метохия автономиялык провинциясы деген ат менен киргендигин эске алып, муну тааныган эмес.
2011-жылы Сербия менен Косовонун ортосунда 2022-жылдын 1-августунда бүтө турган нейтралдуу документтерди жана мамлекеттик номурларды Косовонун түндүгүндө колдонуу боюнча келишим түзүлгөн [1] . Андан кийин республиканын аймагына кирген серб жарандары чек арадан өтүү боюнча убактылуу Косово документтерин алышат, ал эми сербиялыктар жараксыз болуп калат [2].
Сербия Косовонун көз карандысыздыгын тааныбайт жана Косового автоунааларды каттоо эрежелерин орнотуу мүмкүн эмес деп эсептейт [3] . Европа Биримдигинде дээрлик бардык өлкөлөр Косовону [3] жана БУУга мүчө жүздөн ашык өлкөлөрдү [4] тааныса, Орусия менен Кытай Косовону [3] тааныбайт. Косовонун премьер-министри Альбин Курти республика 2022-жылдын аягына чейин Европа Биримдигине мүчө болуу үчүн арыз берерин билдирди [3] . Сербиянын президенти Вучич, конфликт 1 августка чейин бүтүүсүн каалады.
Хронологиясы[түзөтүү | булагын түзөтүү]
31-июль[түзөтүү | булагын түзөтүү]
31-июлда Сербия Республикасынын аскердик армиясы күжүрмөн даярдыкка келтирилип, калк баррикадаларды кура баштаган [5] . НАТО жетектеген Косово күчтөрү көчөлөрдү кайтарууга аскерлерин жиберди [6] . Ошол эле учурда Косово атайын күчтөрү чек араны жапты [5] . Сербиянын тышкы иштер министри Никола Селакович Косоводо жашаган сербдер үчүн "жакынкы күндөрү тозокту түзмө-түз даярдап жатат" деп билдирди [5] . Серб Прогрессивдүү партиясынын мүчөсү Владимир Жуканович “Балканды деназиясыздандыруу” зарыл экенин билдирди [7] . Сербиялык Danas гезитинин маалыматына караганда, жарым-жартылай таанылган Косово Республикасынын түндүгүндө аба чабуулунун сиреналары [8] күйгүзүлгөн (конуштарда: Косовско Митровица, Зубин Поток, Метохия [9] ).
Сербиянын Коргоо министрлиги (СКМ) мындай деп билдирди: «Приштина администрациясы атайылап тараткан жана жалган социалдык медиа аккаунттары жана айрым веб-сайттар аркылуу таркатылып жаткан чоң көлөмдөгү туура эмес маалыматтан улам Серб аскердик армиясы менен башкалардын ортосунда кээ бир кагылышуулар болгонун көрсөтүп турат. -Косово полициясы деп атаган Коргоо министрлиги Сербиянын армиясы административдик линиядан өтпөгөнүн жана Косово менен Метохиянын аймагына эч кандай жол менен кирбегенин билдирет» [10] . Сербиянын президенти Александр Вучич белгилегендей, анын өлкөсү «эч качан [Косово боюнча] бүгүнкүдөй оор абалда болгон эмес» [11] .
Алдын ала маалыматтар боюнча, Сербиянын Нови-Пазар шаарына жакын жерде куралдан ок атуулар болгон [12] . Сербия Яринья өткөрмө бекетиндеги биринчи жарадарларды өзүнө алды, бирок Косово бул маалыматты четке кагууда [13] .
Украинанын Тышкы иштер министрлиги Украинанын жарандарына Сербияга барууну сунуштабасын билдирди [14] .
1-август 2022[түзөтүү | булагын түзөтүү]
1-августта АКШ жана ЕБ өкүлдөрү менен сүйлөшүүлөрдөн кийин Косово бийлиги серб документтерине тыюу салууну 1-сентябрга чейин убактылуу жылдырды [15] .
Жактардын аскердик күчтөрү[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Сербиянын аскердик армиясы 2018-жылга карата 98 700 жоокерден турган [16] .
Косово коопсуздук күчтөрү[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Косово коопсуздук күчтөрү резервди менен кошо санаганда 6500 аскер кызматкерин түзгөн [17]
Дагы көрүңүз[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ Обострение в Косово — сербы строят баррикады и готовятся к конфликту
- ↑ Белград обвинил Приштину в подготовке «ада» для сербов в Косово
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Tensions Rise Again Along Serbia-Kosovo Border As Protesters Block Crossings
- ↑ Президент Сербии обвинил Косово в подготовке нападения
- ↑ 5.0 5.1 5.2 На сербско-косовской границе начались вооруженные столкновения, — СМИ
- ↑ Tensions Rise as Kosovo Implements Reciprocity Measures on Serbia. Текшерилген күнү 31 -июль (теке) 2022. Түп булактан архивделген күнү 11 -август (баш оона) 2022.
- ↑ В партии президента Сербии заговорили о «денацификации Балкан»
- ↑ СМИ сообщили о сиренах тревоги в городах на границе Сербии и Косово
- ↑ Вооруженные столкновения начались на сербско-косовской границе. Текшерилген күнү 31 -июль (теке) 2022. Түп булактан архивделген күнү 31 -июль (теке) 2022.
- ↑ Минобороны Сербии опровергло сообщения о вводе армии в Косово
- ↑ Эскалация вокруг Косово: сербы строят баррикады и переводят армию в повышенную готовность
- ↑ Стрельба в Сербии: на сербско-косовской границе начались вооруженные столкновения, — СМИ (видео)
- ↑ Ситуация накаляется. Что происходит между Сербией и Косово (онлайн)
- ↑ Громадянам України рекомендовано утриматись від відвідування південних районів Сербії, — МЗС
- ↑ Косово отложило запрет на сербские документы до 1 сентября
- ↑ The Military Balance 2018. — P. 143.
- ↑ Архивированная копия(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). Текшерилген күнү 31 -июль (теке) 2022. Түп булактан архивделген күнү 3 -март (жалган куран) 2016.