Мазмунга өтүү

Физика

Википедия — ачык энциклопедия
Комплекстүү илим
Илим
Физика
Темасы

Табият таануу

Изилдөө багыты

Материя

Түптөлгөн мезгили

XVII кылым

Негизги багыттары

механика, термодинамика, оптика, электродинамика ж.б.

Олуттуу окумуштуулары

Эйнштейн Альберт ж.б.

Физика Викиказынада

Физика (б.-грек. φυσική — «жаратылыш», φύσις — «табият») — табиятты, анын ичинде материянын түзүлүшүн, кыймылын, өз ара аракеттенүүсүн жана энергиянын формаларын жана алардын өзгөрүшүн изилдеген негизги табигый илим[1][2]. Физика — илимдердин арасында эң фундаменталдуу деп эсептелинет, анткени ал башка көптөгөн илим тармактарынын — химиянын, астрономиянын, биологиянын жана инженериянын — негизгин түзөт[3]. Физика — так илим[4].

Физика илими байыркы доорлордон тарта өнүгүп келген. Байыркы Грецияда Аристотель сыяктуу ойчулдар кыймыл жана материя жөнүндө теорияларды иштеп чыгышкан. Кийин Ибн Сина, Ибн аль-Хайсам сыяктуу ислам ойчулдары оптика жана механика боюнча изилдөөлөрдү жүргүзүшкөн. XVI–XVII кылымдарда Галилео Галилей жана Исаак Ньютон классикалык механиканын негизин түптөп, илимий революциянын баштоочулары болушкан[1].

XX кылымда физикада чоң өзгөрүүлөр болуп, Альберт Эйнштейндин ыктымалдуулук теориясы жана кванттык механика сыяктуу жаңы теориялар пайда болгон. Бул теориялар микродүйнө жана жогорку ылдамдыкта кыймылдаган телолор жөнүндө түшүнүктөрдү түп-тамырынан өзгөрттү[1].

Физиканын негизги бөлүмдөрү

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Макроскопиялык физика

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Макроскопиялык физика дүйнөдөгү кубулуштарын жана мыйзамдарын изилдейт:

Микроскопиялык физика

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Микроскопиялык физика дүйнөдөгү көлөмү кичинекей заттардын кубулуштарын жана мыйзамдарын изилдейт:

  • Атом физикасы
  • Статистикалык физика
  • Конденсацияланган чөйрөнүн физикасы
    • Катуу заттардын физикасы
    • Суюктуктар физикасы
    • Атомдордун жана молекулалардын физикасы
    • Наноструктуралардын физикасы
  • Кванттык физика
    • Кванттык механика
    • Кванттык талаа теориясы
      • Кванттык электродинамика
      • Кванттык хромодинамика
  • Ядролук физика
    • Гиперядролук физика
  • Элементардык бөлүкчөлөр физикасы
    • Жогорку энергия физикасы

Башка илимдер менен байланышкан физиканын тармактары

[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Тышкы шилтемелер

[түзөтүү | булагын түзөтүү]