Астана

	Казакстандын борбору
	Астана
	каз. Астана / Astana
	Байтерек түнчүндө.
Туу;	Герб;
Өлкө	Казакстан
Ички бөлүнүшү	5 аймак; (Алмата, Байкоңур, Сарыарка, Эсил, Нура)
Аким	Жеңиш Касымбек
Тарыхы жана Географиясы
Негизделген күнү	1830-жыл
Биринчи белгиленген	1830-жыл
Мурунку аталышы	1830-1961 — Акмолинск,; 1961-1992 — Целиноград, ; 1992-1998 — Акмола, ; 1992-2019 — Астана, ; 2019-2022 — Нур-Султан
Аянты	722 км2
Бийиктиктиги	347 метр
Климатынын түрү	кескин континенттик
Калкы
Расмий тили	Казак тили
Калкынын саны	▲ 1 444 700 (2024)
Жыштыгы	1699 адам/км2
Агломерациясы	1.500.000 адам
Улуттук курамы	казактар — 65,2%; орустар — 23,8%; украиндер — 2,9%; татарлар — 1,7%; немистер — 1,5%; улуттун башка өкүлдөрү — 4,9%
Диний курамы	мусулмандар, православдар ж.б.
Этнохроним	астаналык, астаналыктар
Сандык идентификаторлор
Убакыт аралыгы	UTC+05:00
Телефон коду	+7 7172
Почта индекси	010000
http://www.astana.kz

Астана (каз. Астана / Astana) — Казакстандын 1997чи жылдан бери борбору. Шаар мамлекеттин түндүгүндөгү Ишим дарыясынын жээгинде жайгашкан. Административдик аймактык жактан 5 районго бөлүнгөн. Акмоло облусу менен куурчалып анын курамына кирбеген анклавдуу шаар болуп саналат.

Акмолинск шаар макамына 1862-жылы 26-сентябрда ээ болгон. 2018-жылдын 1-январына карата Нур-Султандын калкынын саны 1 035 537 адамды түздү.

Өлкөнүн түндүк бөлүгүндө, Ишим дарыясынын боюнда, Казак Сараркасынын түндүгүндө жайгашкан. Калкы 345,6 миң (2005). Темир жол тоому. Эл аралык аэропорту бар. 1830-ж. Aкмоло чебинин ордунда отурукташкан. 1832-жылдан Aкмоло станицасы, 1863-жылдан округдук шаар, 1868-жылдан Aкмоло уездинин борбору. Ташкен ж-а Бухарадан Орусияга, Чыгыш Кытайдан Шиберге (Сибирь) кеткен кербен жолунун маанилүү пункту болгон. 1920-36-ж. Кыргыз (Казак) ACCРинин курамындагы губерниянын (1920-28), округдун (1928-30) республикага баш ийген райондун (1930-32), Караганда облусундагы райондук (1932-39), 1965-97-ж. облустун борбору болгон. 1939-жылдан Aкмоло облусунун, дың жерлерди өздөштүрүүдө крайдын административдик борбору болуп, экономикалык ж-а саясий абалы тез өсө баштаган. 1998-жылдан азыркыдай аталат. 1990-жылдын аягынан шаардын борбордук бөлүгүндө (жапон мөөмөрү (архитектору) К. Курокаванын генералдык долбоору б-ча) курулуш иштери жүргүзүлгөн; алар: парламент ж-а өкмөт үйү, президенттин резиденциясы, «Караотель» турак жай комплекси, «Aль-Фараби» ж-а «Самал» кичи райондору, Конгресс-холл, «Евразия» соода борбору, Ишим дарыясындагы көпүрө ж-а дарыянын сол жагында бийиктиги 97 м келген «Aстана-Байтерек» монументи. Aнда диаметри 22 м айнек шар орнотулган. Металл шардын каркасы 3 кабат түстүү айнек м-н капталган. Ал Казакстан Республикасынын 10 жылдыгына арналган көрүнүктүү монументтик курулуш.

Астана — Казакстандын маданий борбору. 28 ЖОЖ (филиалдары м-н), анын ичинен техникалык университет (1933-жылдан), С. Сейфуллин атынагы агрардык институту (1957), Л. Н. Гумилев атындагы Евразия улуттук университети (1998; Москва мамлекеттик университетинин филиалы), медицина (1964), музыка (1998) ж. б. академиялары иштейт. Китепканалары: Президенттик маданий борборунуку, Борбордук шаардык, А. Гайдар атындагы балдар китепканалары ж. б. А. Кастеев атындагы искусство (1935), азыркы искусство (1980-ж. негизделип, 1999-ж. Алматыдан көчүрүлүп келинген), жазуучу С. Сейфуллиндин (1988) музейлери, орус драма (1940), музыкалык драма (1991), улуттук опера ж-а балет (2000) театрлары, филармония (1997), оркестрлер бар. Маанилүү өнөр жай тармактары: «Казак айыл чарба машиналары», «Газмашаппарат» АКсы, «Астана Моторс» компаниясы, вагон ремонттоо, машина куруу, металл иштетүү, жеңил, тамак-аш өнөр жайлары, эмерек өндүрүшү бар.

Аталышы[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Шаардын мурдагы Астана аталышы казак тилинен алынган. Казакча бул сөз элдин баш калаасы дегенди билдирет. Бул сөз казак тилине парс тилинен келген. Анда ал "ыйык жер", "босого" деген мааниге ээ. Нур-Султан деп туңгуч президент Нурсултан Назарбаевдин атынан коюу чечими 2019-жылы 20-мартта кабыл алынган.

Эскертүүлөр[түзөтүү | булагын түзөтүү]

[1] ttps://stat.gov.kz/ru/region/astana/#:~:text=%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%20%D0%90%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%20%2D%20%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%20%D0%A0%D0%9A,%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E%20%D0%B8%20%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BC%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%20%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&text=%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%20%D0%90%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B%20%D0%BD%D0%B0,%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA.

[2] 2010 жылдағы Астана қаласының халқы

[1]

[2]

Казакстандын административдик бөлүнүшү
Облустар	Абай облусу · Акмоло облусу · Актөбө облусу · Алмата облусу · Атырау облусу · Батыш Казакстан облусу · Жамбыл облусу · Жети-Суу облусу · Караганды облусу · Костанай облусу · Кызыл-Ордо облусу · Маңкыштоо облусу · Павлодар облусу · Түндүк Казакстан облусу · Түркстан облусу · Улуу-Тоо облусу · Чыгыш Казакстан облусу
Республикалык маанидеги шаарлар	Астана · Алмата · Чымкент
Жоюлган облустар	Жезказган облусу · Көкчө-Тоо облусу · Семей облусу · Талды-Коргон облусу · Торгой облусу