Бета-ажыроо: нускалардын айырмасы
м робот өзгөрттү: nn:Betanedbryting→nn:Betadesintegrasjon |
м Bot: Migrating 42 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q306786 (translate me) |
||
| 36-сап: | 36-сап: | ||
[[Категория:Радиоактивдүүлүк]] |
[[Категория:Радиоактивдүүлүк]] |
||
[[ar:اضمحلال بيتا]] |
|||
[[ast:Emisión beta]] |
|||
[[bg:Бета разпад]] |
|||
[[ca:Radioactivitat beta]] |
|||
[[da:Betahenfald]] |
|||
[[el:Διάσπαση βήτα]] |
|||
[[en:Beta decay]] |
|||
[[eo:Beta-radiado]] |
|||
[[es:Desintegración beta]] |
|||
[[et:Beetalagunemine]] |
|||
[[eu:Beta desintegrazio]] |
|||
[[fa:واپاشی بتا]] |
|||
[[fi:Beetahajoaminen]] |
|||
[[fr:Radioactivité β]] |
|||
[[he:קרינת בטא]] |
|||
[[hi:बीटा क्षय]] |
|||
[[hr:Beta raspad]] |
|||
[[hu:Béta-bomlás]] |
|||
[[id:Peluruhan beta]] |
|||
[[is:Betasundrun]] |
|||
[[it:Decadimento beta]] |
|||
[[ja:ベータ崩壊]] |
|||
[[kk:Бета-ыдырау]] |
|||
[[ko:베타 붕괴]] |
|||
[[lt:Beta skilimas]] |
|||
[[nl:Bètaverval]] |
|||
[[nn:Betadesintegrasjon]] |
|||
[[no:Betahenfall]] |
|||
[[pl:Rozpad beta]] |
|||
[[pt:Emissão beta]] |
|||
[[ru:Бета-распад]] |
|||
[[simple:Beta decay]] |
|||
[[sk:Beta rozpad]] |
|||
[[sl:Razpad beta]] |
|||
[[sv:Betasönderfall]] |
|||
[[ta:பீட்டா சிதைவு]] |
|||
[[th:การสลายให้อนุภาคบีตา]] |
|||
[[tr:Beta çözünmesi]] |
|||
[[uk:Бета-розпад]] |
|||
[[ur:بیٹا تنزل]] |
|||
[[vi:Phân rã beta]] |
|||
[[zh:Β衰变]] |
|||
11 март 2013, саат 12:20 учурдагы нуска
Бета-ажыроо (β-ажыроо) – ядродон электрондордун же позитрондордун бөлүнүп чыгышы менен шартталган атомдук ядронун радиоактивдүү ажыроосу. Бета-ажыроонун үч түрү бар: 1-ажыроочу ядро электронду, 2–позитронду нурлантат, 3–ядрого жакын турган k -катмарынан электронду тартып алат (k-кармоо). Бета-ажыроонун схемасы:
AzX→Az+1+0-1e +v
Мында ядронун атомдук номери бирге жогорулап, массалык саны өзгөрбөйт. Ажыроодо ядронун заряды бирге чоңойгондуктан, жаңы пайда болгон элемент мезгилдүү системадан оң жакка бир клеткага жылат. Бета-ажыроодо ядродогу радиоактивдүү нейтрон өзүнөн өзү протонго айланып, электронду жана антинейтринону бөлүп чыгат. Бета-ажыроодо α-ажыроодогудай дүүлүккөн абалда болот. Дүүлүккөн түрдөн дүүлүкпөгөн түргө келгенде γ-нурланат. Мис.,
Ар бир топто өзүнчө белгилүү энергияга ээ болгон α-бөлүкчөлөрдөн айырмаланып, β-электрондор нөлдөн баштап максималдуу энергияга Еmax чейинки ар кандай энергияга ээ болот. Б.а-нун 2-түрү позитрондук ажыроо (β±ажыроо):
Схемада пайда болгон ядронун атомдук номери ажыроочу ядронукунан бирге кемдигин көрсөтүп, процессте позитрон менен нейтрино жана γ-нуру бөлүнүп чыгат. Позитрон электрондун, нейтрино антинейтринонун тескери бөлүкчөсү. β±а. процессинде ядродогу протон өзүнөн өзү нейтронго айланып, позитрон менен нейтринону нурлантат, б. а. . Б.-а-нун 3-түрүндө (k-кармоо же e-кармоо) ядро өзүнүн атомунун k-катмарындагы электрондордун бирин тартып алат, натыйжада протондордун бири нейтронго айланып, нейтринону бөлүп чыгарат: Пайда болгон дүүлүккөн ядро дүүлүкпөгөн абалга өтүп γ-фотонун нурлантат. Бул процесстин схемасы:
Мис.,
Колдонулган адабият
- © Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Физика. Энциклопедиялык окуу куралы. 2004 Бишкек.
- ISBN 9967-14-010-0