Астана: нускалардын айырмасы
м Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1520 (translate me) |
No edit summary |
||
1-сап: | 1-сап: | ||
{{ОЖ |
{{ОЖ |
||
|статусу = |
|статусу = қалаа, Қазақстан Республикасынын борбор қалаасы |
||
| |
|қырғызча аталышы = Астана |
||
|расмий аталышы = {{lang-kk|Астана}}<br />[[Файл:Ak Orda Presidential Palace04.jpg|310px]] |
|расмий аталышы = {{lang-kk|Астана}}<br />[[Файл:Ak Orda Presidential Palace04.jpg|310px]] |
||
|баш ийгени = |
|баш ийгени = |
||
|өлкө = |
|өлкө = Қазақстан Республикасы |
||
|герб = New coat of arms of Astana.svg |
|герб = New coat of arms of Astana.svg |
||
|желек = New flag of Astana.svg |
|желек = New flag of Astana.svg |
||
16-сап: | 16-сап: | ||
|өлкөнүн картасынын өлчөмү = 301 |
|өлкөнүн картасынын өлчөмү = 301 |
||
|областын картасынын өлчөмү = |
|областын картасынын өлчөмү = |
||
| |
|аймақтын картасынын өлчөмү = |
||
|областын түрү = |
|областын түрү = |
||
|област = |
|област = |
||
| |
|таблицадағы област = |
||
| |
|аймақтын түрү = |
||
| |
|аймақ = |
||
|ички бөлүнүшү = 3 |
|ички бөлүнүшү = 3 аймақ<br />(Алматы, Сарыарқа, Есил) |
||
|башчысынын түрү = Аким (чин){{!}}Аким |
|башчысынын түрү = Аким (чин){{!}}Аким |
||
|башчысы = [[ |
|башчысы = [[Тасмағамбетов, Иманғали Нурғалиевич|Иманғали Нурғалиевич Тасмағамбетов]] (2008-жылдан) |
||
|негизделген күнү = 1830-жыл |
|негизделген күнү = 1830-жыл |
||
|биринчи белгиленген = 1830-жыл |
|биринчи белгиленген = 1830-жыл |
||
| |
|мурунқу аталышы = 1961-жылға чейин — ''Акмолинск'',<br />1992-жылға чейин — ''Целиноград'', <br />1998-жылға чейин — ''Ақмола'' |
||
|-жылдан бери |
|-жылдан бери қалаа = 1998 |
||
| |
|аймағы = 722 |
||
|бийиктиги = |
|бийиктиги = |
||
|ОЖ борборунун бийиктиги = |
|ОЖ борборунун бийиктиги = |
||
|климаты = кескин континенталдуу |
|климаты = кескин континенталдуу |
||
|расмий тили = |
|расмий тили = Қазақ тили|қазақча<br />Орус тили|орусча |
||
|расмий тили2 = |
|расмий тили2 = |
||
| |
|қалқы = {{Өсүү}} 743 014<ref name="Қазстат2012">[http://www.stat.kz/publishing/2012/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/2012_4_%D0%91-15-05-%D0%9A.rar Численность населения РК по областям, городам и районам]</ref> |
||
|элди |
|элди қаттоо жылы = 2012 |
||
| |
|жыштығы = 958 |
||
|агломерация = |
|агломерация = |
||
| |
|улуттуқ қурамы = [[қазақтар]] — 65,2%<br />[[орустар]] — 23,8%<br />[[украинецтер]] — 2,9%<br />[[татарлар]] — 1,7%<br /> [[немистер]] — 1,5%<br />улуттун башқа өкүлдөрү — 4,9%<ref>[http://www.astana.stat.kz/docs/2847.rar Численность населения г. Астаны по отдельным национальностям на начало 2010 года.]</ref> |
||
|диний |
|диний қурамы = мусулмандар, православдар ж.б. |
||
|этнохороним = |
|этнохороним = астаналық |
||
| |
|убақыт аралығы = +6 |
||
|телефон коду = +7 7172 |
|телефон коду = +7 7172 |
||
|почта индекси = 010000 |
|почта индекси = 010000 |
||
51-сап: | 51-сап: | ||
}} |
}} |
||
'''Астана''' ({{lang-kk|Астана}} — «борбор» - [[ |
'''Астана''' ({{lang-kk|Астана}} — «борбор» - [[Қазақстан]]дын борбордуқ қалаасы (Бештин айынын 10, 1997-жылы), 2009-жылындағы Баш оона айынын 1 қарағанда қалқтын саны 665,8 миңге барабар. Өлкөдөгү үч эң ири қалаалардын тизмесинде 3-чү ([[Алматы]] менен [[Чымкент]] қалааларындан кийин). Астанын мурунқу аттары - '''Акмолинск''' (1830-1961), '''Целиноград''' (1961-1992), '''Ақмола''' (1992-1998). Астана [[Ишим]] дариянын талаа сызығында, [[Нура]]ға эң жақынлышқан жерде, жайғашқан. |
||
== Тарыхы == |
== Тарыхы == |
||
Қалаа жайғашқан жери - кербен жолдордун өтө (стратегиялық) кирешелүү кесилиши, мурунтан бери талаадағы көчмөндөрдү өзүнө тартқан. Қалаанын четинде археологтор тапқандары - [[қоло]], эрте [[темир]] доордоруна жана [[орто қылымдар]]ға таанық артефактылар. Эң негизги артефактылардын бирөөсү - [[Бозоқ шаарчасы]], эрте орто қылымдардан (VII-VIII ққ.) башатап [[Қазақ хандығы]] дооруна (XV-XVI ққ.) чейин иштеген эстелик. |
|||
Қалаанын пай-дубалы 1830-жылы (Акмолинск атту) [[қазақ]] (орус дөөлөтү учурундағы аскердердин өзгөчө түрү) сепил қатары қоюлған. Негиздеткен - полковник '''Фёдор Кузьмич Шубин'''-экинчси, Бордино қазатынын қатышуучусу. Кийинчерек кичи сепил қалааға чейин ирилешип кетти. 1997-жылына чейин Ақмола атқа ээ болғон. "''Ақмола''" сөзү қазақчадан "''Ақ мүрзө''" же "''Ақ мазар''" деп қоторулат. Қалаадан 20 чақырымда ал менен бир атту жергеси, жергиликтү бийдин мүрзөсү болғон жери. Борбордун ордун алмаштыруу учурунда қалаанын атын да Астанаға алмаштыруу чечим алынған (анын сөзмө сөз қоторулушу "''башқы қалаа''"). |
|||
Қазақстандын биринчи борбору [[Оренбург]] қалаасы (бүгүнкү күндө [[Орусия Федерациясы]]нын қурамында) болчу, кийинчирек 1925-жылы [[Қызыл-Ордо]]ғо қоторулған. 1929-жылы республиканын борбору қайрадан қоторулған, эми [[Алматы]]ға. 1997-жылдын Үчтүн айынын 10 Астана Қазақстандын борбору қатары расмий түрдө жарыяланды. Астанын дүйнөлүк қоомчулуққа жаңы борбор қатары 1998-жылдын Қулжа айынын 10 таанылған. |
|||
Бүгүнкү күндө Астана бул өтө эле ири |
Бүгүнкү күндө Астана бул өтө эле ири қалаа, 200 чақырымдан ашқан аянты менен. 1999-жылы [[ЮНЕСКО]]нун чечими менен Астана "'''Дүйнөнүн қалаасы'''" наамы берилген. Борбордуқ қалаа болғондон жана "Астана - жаңы қалаа" атту өзгөчө үнөмдүк (экономикалық) майдан уюштурулғандан соң қалаада бир қанча жаңы-замандық архитектурдуқ-қалаа қурулуш долбордор иш жүзүнө ашырыла башталды. Қалқтын саны 270 миңден (1996) 600 миңге (2006) өскөн. |
||
Борбордуқ қалаа наамына қарабастан Қазақстандын мурунқу борбору, Алматы, азырқыға чейин инфраструктуралық мүмкүнчүлүктөрү боюнча Астанадан кем эмес. Азырқы учурда Алматы "'''Түштүк борбор'''" бейрасмий наамға ээ. |
|||
== Экономика == |
== Экономика == |
||
Қалаанын чарбачылық өнүгүшүнө, 1931-1936-жылдарында қурулған, Қараталы атту темир жолу чоң таасирин берген. Астанада борбор боло электе Қазақстандағы эң ири айыл-чарба унналарды чығарған өнөр жайы - "[[Целинсельмаш]]", жана "[[Казахсельмаш]]" (мурунқу [[СССР|КСРБ]]нин 50-жылдығынын заводу) шамал эрозияланған аймақтарға атайлашқан айыл-чарба унааларда адистенген ишқанасы. Андан тышқары башқа өнөр жайдар бар: "Металист", насостуқ, вагон оңдотуу жана башқа унаа жана темир иштетүүчү өнөр жайдар. |
|||
== References == |
== References == |
||
<references/> |
<references/> |
||
[[Категория: |
[[Категория:Қазақстан]] |
||
[[Категория:Азия |
[[Категория:Азия қалаалары]] |
||
[[Категория:Тарых]] |
[[Категория:Тарых]] |
6 июль 2013, саат 09:52 учурдагы нуска
Орусча
{{{кыргызча аталышы}}}
|
Астана (каз. Астана — «борбор» - Қазақстандын борбордуқ қалаасы (Бештин айынын 10, 1997-жылы), 2009-жылындағы Баш оона айынын 1 қарағанда қалқтын саны 665,8 миңге барабар. Өлкөдөгү үч эң ири қалаалардын тизмесинде 3-чү (Алматы менен Чымкент қалааларындан кийин). Астанын мурунқу аттары - Акмолинск (1830-1961), Целиноград (1961-1992), Ақмола (1992-1998). Астана Ишим дариянын талаа сызығында, Нураға эң жақынлышқан жерде, жайғашқан.
Тарыхы
Қалаа жайғашқан жери - кербен жолдордун өтө (стратегиялық) кирешелүү кесилиши, мурунтан бери талаадағы көчмөндөрдү өзүнө тартқан. Қалаанын четинде археологтор тапқандары - қоло, эрте темир доордоруна жана орто қылымдарға таанық артефактылар. Эң негизги артефактылардын бирөөсү - Бозоқ шаарчасы, эрте орто қылымдардан (VII-VIII ққ.) башатап Қазақ хандығы дооруна (XV-XVI ққ.) чейин иштеген эстелик.
Қалаанын пай-дубалы 1830-жылы (Акмолинск атту) қазақ (орус дөөлөтү учурундағы аскердердин өзгөчө түрү) сепил қатары қоюлған. Негиздеткен - полковник Фёдор Кузьмич Шубин-экинчси, Бордино қазатынын қатышуучусу. Кийинчерек кичи сепил қалааға чейин ирилешип кетти. 1997-жылына чейин Ақмола атқа ээ болғон. "Ақмола" сөзү қазақчадан "Ақ мүрзө" же "Ақ мазар" деп қоторулат. Қалаадан 20 чақырымда ал менен бир атту жергеси, жергиликтү бийдин мүрзөсү болғон жери. Борбордун ордун алмаштыруу учурунда қалаанын атын да Астанаға алмаштыруу чечим алынған (анын сөзмө сөз қоторулушу "башқы қалаа").
Қазақстандын биринчи борбору Оренбург қалаасы (бүгүнкү күндө Орусия Федерациясынын қурамында) болчу, кийинчирек 1925-жылы Қызыл-Ордоғо қоторулған. 1929-жылы республиканын борбору қайрадан қоторулған, эми Алматыға. 1997-жылдын Үчтүн айынын 10 Астана Қазақстандын борбору қатары расмий түрдө жарыяланды. Астанын дүйнөлүк қоомчулуққа жаңы борбор қатары 1998-жылдын Қулжа айынын 10 таанылған.
Бүгүнкү күндө Астана бул өтө эле ири қалаа, 200 чақырымдан ашқан аянты менен. 1999-жылы ЮНЕСКОнун чечими менен Астана "Дүйнөнүн қалаасы" наамы берилген. Борбордуқ қалаа болғондон жана "Астана - жаңы қалаа" атту өзгөчө үнөмдүк (экономикалық) майдан уюштурулғандан соң қалаада бир қанча жаңы-замандық архитектурдуқ-қалаа қурулуш долбордор иш жүзүнө ашырыла башталды. Қалқтын саны 270 миңден (1996) 600 миңге (2006) өскөн.
Борбордуқ қалаа наамына қарабастан Қазақстандын мурунқу борбору, Алматы, азырқыға чейин инфраструктуралық мүмкүнчүлүктөрү боюнча Астанадан кем эмес. Азырқы учурда Алматы "Түштүк борбор" бейрасмий наамға ээ.
Экономика
Қалаанын чарбачылық өнүгүшүнө, 1931-1936-жылдарында қурулған, Қараталы атту темир жолу чоң таасирин берген. Астанада борбор боло электе Қазақстандағы эң ири айыл-чарба унналарды чығарған өнөр жайы - "Целинсельмаш", жана "Казахсельмаш" (мурунқу КСРБнин 50-жылдығынын заводу) шамал эрозияланған аймақтарға атайлашқан айыл-чарба унааларда адистенген ишқанасы. Андан тышқары башқа өнөр жайдар бар: "Металист", насостуқ, вагон оңдотуу жана башқа унаа жана темир иштетүүчү өнөр жайдар.