Эфталиттер: нускалардын айырмасы

Википедия дан
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Created page with "'''''Эфталиттер''''' - х и о н и т т е р, а к г у н н д а р –5–6-к-дагы Орто Азия, Ооганстан, Түндүк-Батыш И..."
 
No edit summary
1-сап: 1-сап:
'''Эфталиттер''' - хиониттер, ак гунндар –5–6-кылымдагы [[Орто Азия]], [[Ооганстан]], Түндүк-Батыш [[Индия]] жана Чыгыш [[Түркстан|Түркстандагы]] уруулардын шарттуу бирикмеси. Эфталиттердин теги Чыгыш Иран урууларынан деп эсептешет, бирок алардын арасында башка этностук бирикмелер болушу мүмкүн. Бир катар изилдөөчүлөр Эфталиттердин негизги аймагы катары Тохарстанды жана Чыгыш Ооганстанды эсептешет. Эфталиттер бирикмесин шаар маданиятынын таасирине кабылган жоокер уруулар түзгөн. Э. 5-кылымдын башынан сасанилерге каршы күрөшүп, аларды салык төлөөгө мажбурлашкан. 460-ж. Түндүк Индиянын батыш бөлүгүн басып алууга аракеттенишкен. Эфталиттер бирикмеси 6-кылымда инди, сасани, түрк урууларынын соккусу астында кыйраган.
'''''Эфталиттер''''' - х и о н и т т е р, а к г у н н д а р –5–6-к-дагы Орто Азия, Ооганстан, Түндүк-Батыш Индия ж-
а Чыгыш Түркстандагы уруулардын шарттуу бирикмеси. Э-дин теги Чыгыш Иран урууларынан деп эсептешет,
бирок алардын арасында башка этностук бирикмелер болушу мүмкүн. Бир катар изилдөөчүлөр Э-дин негизги
аймагы катары Тохарстанды ж-а Чыгыш Ооганстанды эсептешет. Э. бирикмесин шаар маданиятынын
таасирине кабылган жоокер уруулар түзгөн. Э. 5-к-дын башынан сасанилерге каршы күрөшүп, аларды салык
төлөөгө мажбурлашкан. 460-ж. Түндүк Индиянын батыш бөлүгүн басып алууга аракеттенишкен. Э. бирикмеси
6-к-да инди, сасани, түрк урууларынын соккусу астында кыйраган. Тохарлар б. з. ч. 2-к.–1-миң жылдында Орто
Азияда, Бактрияда жашаган эл. Бул аймак алардын атынан Тохарстан деп аталган. Т. грек, араб жазма
булактарында тохар, инди даректеринде тукхара, кытай жылнамааларында – ту-ху-ло, тибет жазмаларында –
тхогар деп аталат. Т-дын теги инди-европалык элдер м-н байланыштуу. Тохарлар чыгыш иран тилинде
сүйлөшкөн. Грек алфавитине негизделген жазуусу болгон. Орто Азияга б. з. ч. 140-ж. келишип, айрым чыгыш
иран уруулары м-н бирдикте б. з. ч. 130-ж. Грек-Бактрия падышалыгын кыйратышкан. Б. з. ч. 128-ж. Парфияга
басып киришкен. Бактрияда б. з. ч. 2–1-к-да Т-дын беш уруусу жашаган. Болжолу б. з. ч. 1-к-дын аягы – б. з. 1-
к-нын башында жогорку уруулардын бири кушандардын жол башчылыгы астында Кушан падышалыгын
түзүшкөн. Ушул мезгилден Т-ды кушандар деп аташат. Айрым окумуштуулар Т-ды Орто Азиянын түндүк-
чыгышынан Бактрияга келишкен жергиликтүү калк деп да божомолдошот. Себеби, алар Орто Азияга
келгенден кийин иран тилине өтүшкөн. Дагы бир ой-пикир б-ча Т. ж-а юэчжилер массагеттердин бир бутагы
болгон.<ref>А.А. Асанканов, ''Кыргыз тарыхы: Энциклопедия'', Бишкек, 2003 ISBN 5-89750-150-5</ref>

==Колдонулган адабияттар==
==Колдонулган адабияттар==
* А. Асанканов, ''Кыргыз тарыхы: Энциклопедия'', Бишкек, 2003 ISBN 5-89750-150-5
<references/>
[[Категория:Тарых]]

9 май 2015, саат 07:13 учурдагы нуска

Эфталиттер - хиониттер, ак гунндар –5–6-кылымдагы Орто Азия, Ооганстан, Түндүк-Батыш Индия жана Чыгыш Түркстандагы уруулардын шарттуу бирикмеси. Эфталиттердин теги Чыгыш Иран урууларынан деп эсептешет, бирок алардын арасында башка этностук бирикмелер болушу мүмкүн. Бир катар изилдөөчүлөр Эфталиттердин негизги аймагы катары Тохарстанды жана Чыгыш Ооганстанды эсептешет. Эфталиттер бирикмесин шаар маданиятынын таасирине кабылган жоокер уруулар түзгөн. Э. 5-кылымдын башынан сасанилерге каршы күрөшүп, аларды салык төлөөгө мажбурлашкан. 460-ж. Түндүк Индиянын батыш бөлүгүн басып алууга аракеттенишкен. Эфталиттер бирикмеси 6-кылымда инди, сасани, түрк урууларынын соккусу астында кыйраган.

Колдонулган адабияттар

  • А. Асанканов, Кыргыз тарыхы: Энциклопедия, Бишкек, 2003 ISBN 5-89750-150-5