Вавилон: нускалардын айырмасы
м робот өчүрдү: oc:Babilònia (ciutat) (deleted) |
Бот: автоматизированный импорт статей *** существующий текст перезаписан *** |
||
1-сап: | 1-сап: | ||
'''Вавилон''' (шумерче Кадингирра, аккадча Бабилу «кудай дарбазасы» дегенден) - Байыркы Жакынкы Чыгыштагы ири шаар (биздин заманга чейинки 3-миң жылдыктын экинчи жарымы биздин заманга чейинки 4-кылым). Месопотамияда Евфрат дарыясынын жээгинен орун алган; Вавилондун урандылары азыркы Эль-Хилла (Ирак) шаарынын жанында. Биздин заманга чейинки 2-миң жылдыктын башында шаар Вавилон аморей урууларына өтүп, алардын башчысы Сумуабум мында өз династиясын (I Вавилон династиясы, биздин заманга чейинки 1894-1595-жылдарда) негиздеген. Династиянын алтынчы өкүлү Хаммурапи (биздин заманга чейинки 1792-50) бүткүл Месопотамия аймагын бирдиктүү мамлекетке бириктирип, Вавилон дээрлик 1000 жыл бою анын борбору болуп турган. Биздин заманга чейинки 1595-жылы Вавилон хеттер, 1518-жылы каситтер тарабынан басып алынган. Биздин заманга чейинки I миң жылдыктын башында Вавилон Ассирия менен арамей урууларынын бири халдейлердин ортосунда талашка түшкөн. 732-жылдан Вавилон Ассирия державасынын курамына кирген. 689-жылы Ассирия падышасы Синахериб вавилондуктардын баш ийүүнү каалабагандыгы үчүн, шаарды талкалоого буйрук берген. 680-жылы Синахерибдин жолун улантуучу Асархаддон тарабынан шаар кайрадан калыбына келтирилип, Вавилон Жакынкы Чыгыштагы бай жана чоң шаарлардын бирине айланган. Шаардын түндүк-батыш тарабында падышанын Чоң ак сарайы курулуп, ага жанаша атактуу Семирамиданын асма багы жайгашкан. Биздин заманга чейинки 539-жылы Вавилонду Персия падышасы Кир II караткан. 5-кылымдын экинчи жарымында Вавилондо болуп кеткен Геродот: «Мен билген шаарлардын эң чоңу гана эмес, эң ажайып көркөмү да»,деп жазган. 331-жылы шаарды Александр Македонский басып алатынча 312-жылы А. Македонскийдин колбашчысы Селевк I Никатор каратат да, шаар калкынын көп бөлүгүн Вавилондон анча алыс эмес жерге курдурган жаңы борбор Селевкияга көчүрөт. Ошондон кийин Вавилон кедеринен кетип, биздин замандын 2-кылымында тарыхый ролун жоготот. Шаар жайгашкан жерде чакан кыштак гана калып, 624-жылы Кош-Өзөн аймагы арабдар тарабынан каратылган соң, ал да жок болгон. Кийинчерээк байыркы Вавилон шаары жайгашкан жердин өзү да унутулган. |
|||
'''Вавилон''' ( аккадча Бабилу-кудай дарбазасы) |
|||
⚫ | |||
Келгин аморейлердин урпактары бара-бара отурукташып, Эки Дарыя аралыгынын цивилизациясын кабыл алышкан. |
|||
[[Категория:Шаарлар]] |
|||
Алар тили жагына аккаддыктарга тектеш болгондуктан, Эки Дарыя аралыгынын цивилизациясын аккад тили аркылуу женилирээк өздөштүрүшкөн. Бара-бара аккад тилинен жаны диалекти – Вавилон тили өөрчүп чыккан. |
|||
⚫ | |||
Болжол менен б.з.ч. 1763 ж. Вавилон мамлекетинин падышасы [[Хаммураппи]] кайрадан [[Шумер]] менен аккаддын шаар – мамлекеттерин бирдиктуу бир доолотко баш коштурган. Бул кубаттуу мамлекет алыскы аймактар менен элчилик алакаларын жургузуп турган. Башка мамлекеттердин аймагында (маселен, Египеттеги [[Эл – Амарна]] жергесинде жана [[Сирия]]дагы [[Угарит ]]шаарынын ордунда) сакталып калган дипломатиялык жазма эстеликтердин көпчүлүк тексти Вавилондук тилде жазылган. <br> |
|||
* [[“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы]]: 2-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2007. 808 бет, илл. ISBN 978 9967-14-055 -4 |
|||
⚫ | |||
* Дүйнөлүк тарыхы |
|||
⚫ | |||
[[am:ባቢሎን]] |
|||
[[ang:Babilōn]] |
|||
[[ar:بابل]] |
|||
[[arc:ܒܒܠ]] |
|||
[[az:Babil]] |
|||
[[bn:ব্যাবিলন]] |
|||
[[zh-min-nan:Babylon]] |
|||
[[be:Горад Вавілон]] |
|||
[[be-x-old:Бабілён]] |
|||
[[bs:Babilon]] |
|||
[[bg:Вавилон]] |
|||
[[ca:Babilim]] |
|||
[[cs:Babylón]] |
|||
[[cy:Babilon]] |
|||
[[da:Babylon]] |
|||
[[de:Babylon]] |
|||
[[et:Paabel]] |
|||
[[el:Βαβυλώνα]] |
|||
[[es:Babilonia (ciudad)]] |
|||
[[eo:Babilono]] |
|||
[[eu:Babilonia (hiria)]] |
|||
[[fa:بابل (دولتشهر)]] |
|||
[[fr:Babylone]] |
|||
[[gl:Babel]] |
|||
[[ko:바빌론]] |
|||
[[hy:Բաբելոն]] |
|||
[[hi:बाबिल]] |
|||
[[hr:Babilon]] |
|||
[[io:Babilono]] |
|||
[[is:Babýlon]] |
|||
[[it:Babilonia]] |
|||
[[he:בבל]] |
|||
[[kn:ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್]] |
|||
[[ka:ბაბილონი]] |
|||
[[kk:Бабыл]] |
|||
[[sw:Babeli]] |
|||
[[ku:Babîl]] |
|||
[[la:Babylon]] |
|||
[[lv:Babilona]] |
|||
[[lt:Babilonas (miestas)]] |
|||
[[hu:Babilon]] |
|||
[[mk:Вавилон]] |
|||
[[ml:ബാബിലോണിയ]] |
|||
[[mr:बॅबिलोन]] |
|||
[[ms:Babylon]] |
|||
[[fj:Na Matanitu ki Papiloni]] |
|||
[[nl:Babylon (stad)]] |
|||
[[ja:バビロン]] |
|||
[[no:Babylon]] |
|||
[[nn:Babylon]] |
|||
[[pnb:بابل]] |
|||
[[pl:Babilon]] |
|||
[[pt:Babilônia]] |
|||
[[ro:Babilon]] |
|||
[[qu:Babilun]] |
|||
[[ru:Вавилон]] |
|||
[[sm:Le Malo o Papelonia]] |
|||
[[sq:Babiloni]] |
|||
[[simple:Babylon]] |
|||
[[sk:Babylon]] |
|||
[[cu:Вавѷлѡнъ]] |
|||
[[sr:Вавилон]] |
|||
[[fi:Babylon]] |
|||
[[sv:Babylon]] |
|||
[[tl:Babilonya]] |
|||
[[ta:பாபேல்]] |
|||
[[te:బాబిలోన్]] |
|||
[[uk:Вавилон]] |
|||
[[ur:بابل]] |
|||
[[vi:Babylon]] |
|||
[[yi:בבל]] |
|||
[[zh:巴比伦]] |
7 июль 2015, саат 11:55 учурдагы нуска
Вавилон (шумерче Кадингирра, аккадча Бабилу «кудай дарбазасы» дегенден) - Байыркы Жакынкы Чыгыштагы ири шаар (биздин заманга чейинки 3-миң жылдыктын экинчи жарымы биздин заманга чейинки 4-кылым). Месопотамияда Евфрат дарыясынын жээгинен орун алган; Вавилондун урандылары азыркы Эль-Хилла (Ирак) шаарынын жанында. Биздин заманга чейинки 2-миң жылдыктын башында шаар Вавилон аморей урууларына өтүп, алардын башчысы Сумуабум мында өз династиясын (I Вавилон династиясы, биздин заманга чейинки 1894-1595-жылдарда) негиздеген. Династиянын алтынчы өкүлү Хаммурапи (биздин заманга чейинки 1792-50) бүткүл Месопотамия аймагын бирдиктүү мамлекетке бириктирип, Вавилон дээрлик 1000 жыл бою анын борбору болуп турган. Биздин заманга чейинки 1595-жылы Вавилон хеттер, 1518-жылы каситтер тарабынан басып алынган. Биздин заманга чейинки I миң жылдыктын башында Вавилон Ассирия менен арамей урууларынын бири халдейлердин ортосунда талашка түшкөн. 732-жылдан Вавилон Ассирия державасынын курамына кирген. 689-жылы Ассирия падышасы Синахериб вавилондуктардын баш ийүүнү каалабагандыгы үчүн, шаарды талкалоого буйрук берген. 680-жылы Синахерибдин жолун улантуучу Асархаддон тарабынан шаар кайрадан калыбына келтирилип, Вавилон Жакынкы Чыгыштагы бай жана чоң шаарлардын бирине айланган. Шаардын түндүк-батыш тарабында падышанын Чоң ак сарайы курулуп, ага жанаша атактуу Семирамиданын асма багы жайгашкан. Биздин заманга чейинки 539-жылы Вавилонду Персия падышасы Кир II караткан. 5-кылымдын экинчи жарымында Вавилондо болуп кеткен Геродот: «Мен билген шаарлардын эң чоңу гана эмес, эң ажайып көркөмү да»,деп жазган. 331-жылы шаарды Александр Македонский басып алатынча 312-жылы А. Македонскийдин колбашчысы Селевк I Никатор каратат да, шаар калкынын көп бөлүгүн Вавилондон анча алыс эмес жерге курдурган жаңы борбор Селевкияга көчүрөт. Ошондон кийин Вавилон кедеринен кетип, биздин замандын 2-кылымында тарыхый ролун жоготот. Шаар жайгашкан жерде чакан кыштак гана калып, 624-жылы Кош-Өзөн аймагы арабдар тарабынан каратылган соң, ал да жок болгон. Кийинчерээк байыркы Вавилон шаары жайгашкан жердин өзү да унутулган.
Колдонулган адабияттар
- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 2-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2007. 808 бет, илл. ISBN 978 9967-14-055 -4