Убакыт алкагы: нускалардын айырмасы

Шилтемелерди түзөтүү
Википедия дан
Browse history interactively
← мурунку түзөтмөКийинки айырма →
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
ВизуалдыкВикитекст
38-сап: 38-сап:
!Жайкы убакытка өтүү
!Жайкы убакытка өтүү
|-
|-
|Бразилия
|{{Өлкө желеги|Бразилия}}
|3
|3
|UTC−4
|UTC−4
44-сап: 44-сап:
|Көпчүлүк бөлүгүндө алынып алынган
|Көпчүлүк бөлүгүндө алынып алынган
|-
|-
|Улуу Британия
|{{Өлкө желеги|Улуу Британия}}
|8
|8
|UTC−8
|UTC−8
50-сап: 50-сап:
|
|
|-
|-
|Гренландия
|{{Өлкө желеги|Гренландия}}
|4, жайында 3
|4, жайында 3
|UTC-4
|UTC-4
62-сап: 62-сап:
|
|
|-
|-
|Конго Демократиялуу Республикасы
|{{Өлкө желеги|Конго Демократиялык Республикасы}}
|2
|2
|UTC+1
|UTC+1
74-сап: 74-сап:
|Эч качан болгон эмес
|Эч качан болгон эмес
|-
|-
|Испания
|{{Өлкө желеги|Испания}}
|2
|2
|UTC
|UTC
80-сап: 80-сап:
|
|
|-
|-
|Казакстан
|{{Өлкө желеги|Казакстан}}
|2
|2
|UTC+5
|UTC+5
86-сап: 86-сап:
|Алынып салынган
|Алынып салынган
|-
|-
|Канада
|{{Өлкө желеги|Канада}}
|6
|6
|UTC−8
|UTC−8
92-сап: 92-сап:
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|-
|-
|Кирибати
|{{Өлкө желеги|Кирибати}}
|3
|3
|UTC+12
|UTC+12
98-сап: 98-сап:
|Эч качан болгон эмес
|Эч качан болгон эмес
|-
|-
|Мексика
|{{Өлкө желеги|Мексика}}
|4
|4
|UTC−8
|UTC−8
104-сап: 104-сап:
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|-
|-
|Микронезия
|{{Өлкө желеги|Микронезия}}
|2
|2
|UTC+10
|UTC+10
110-сап: 110-сап:
|Эч качан болгон эмес
|Эч качан болгон эмес
|-
|-
|Монголия
|{{Өлкө желеги|Монголия}}
|2
|2
|UTC+7
|UTC+7
116-сап: 116-сап:
|Колдонулат
|Колдонулат
|-
|-
|Нидерланддар
|{{Өлкө желеги|Нидерланддар}}
|2
|2
|UTC-4
|UTC-4
122-сап: 122-сап:
|
|
|-
|-
|Жаңы Зеландия
|{{Өлкө желеги|Жаңы Зеландия}}
|2
|2
|UTC+12
|UTC+12
128-сап: 128-сап:
|Колдонулат
|Колдонулат
|-
|-
|Португалия
|{{Өлкө желеги|Португалия}}
|2
|2
|UTC-1
|UTC-1
134-сап: 134-сап:
|
|
|-
|-
|Орусия
|{{Өлкө желеги|Орусия}}
|11
|11
|UTC+2
|UTC+2
140-сап: 140-сап:
|Алынып салынган
|Алынып салынган
|-
|-
|АКШ
|{{Өлкө желеги|АКШ}}
|6
|6
|UTC-10
|UTC-10
146-сап: 146-сап:
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|-
|-
|Украина
|{{Өлкө желеги|Украина}}
|2, жайында 1
|2, жайында 1
|UTC+2
|UTC+2
152-сап: 152-сап:
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|'''Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат'''
|-
|-
|Франция
|{{Өлкө желеги|Франция}}
|12
|12
|UTC-10
|UTC-10
158-сап: 158-сап:
|
|
|-
|-
|Чили
|{{Өлкө желеги|Чили}}
|2
|2
|UTC-5
|UTC-5
164-сап: 164-сап:
|Алынып салынган
|Алынып салынган
|-
|-
|Эквадор
|{{Өлкө желеги|Эквадор}}
|2
|2
|UTC-6
|UTC-6

1 февраль 2016, саат 12:47 учурдагы нуска

Убакыт аралыгынын эки негизги түшүнүктөрү бар:

  • Географиялык убакыт аралыгы — жердин бетинин туурасы 15°ка туура келген шарттуу тилкеси (ортолук меридианга караганда ± 7,5°ка)

Гринвич меридианы - убакыт аралыгынын орточо нөлдүк меридианы болуп эсептелинет.

  • Административдик убакыт аралыгы — атайын бир мыйзамдарга ылайык белгилүү бир убакыт бекитилген жер бетинин аймактары. Бул түшүнүккө дагы датанын дал келиши деген түшүнүк да кирет. Мында, эгер, UTC−10:00 жана UTC+14:00 убакыт аралыктары аларда күндүн бирдей убактысы болгондугуна карабай ар кандай деп эсептелинет.
    Убакыт аралыгы

Убакыт аралыктарынын түзүлүүсү (time zones) бир жагынан Жердин өз огунда айланышын эске алуу менен, экинчи жагынан аймактардын (убактылуу зоналар) жергиликтүү бирдей күн убактын айырмалары бир саатка калдыксыз бөлүүнгөндөй кылып аныктоосу менен байланыштуу. Жыйынтыгында 24 административдик убакыт аралыктары болуусу жана алардын ар бири географиялык убакыт аралыктарына аздыр-көптүр дал келиши керек деп чечилген.

Эсептөө чекити болуп Гринвич меридианы алынган. Себеби ал нөлдүк меридиан, нөлдүк убакыт аралыгынын ортосу.

Азыркы кезде убакыт координацияланган дүйнөлүк убакыт боюнча орнотулат (UTC), ал убакыт Гринвич убакытынын ордуна киргизилген (GMT).

UTC шкаласы атом убактысынын бирдей калыпта орнотулган убакытка (TAI) жана таянат, жөнөкөй адамдарга колдонууга ылайыкташтырылган. Убакыт аралыктары Жер шарынын оң (чыгышка карай) жана терс (батышка карай) деп нөлдүк меридианга карата түшүндүрүлөт. Жайкы убакытка которгон аймактарга UTCтин жайкы убакытка которулбайт.

Убакыттын чектөөнүн себептери

Азыркы убакыт аралыгынын заманбап системасынын негизин дүйнөлүк убакытты координциалоо болуп эсептелинет. Андан баардык аралыктардын убактысы түзүлгөн. Жердин узактыгынын ар бир градусуна (же минутасына) карай бөлбөө үчүн Жер бети 24 убакыт аралыкка бөлүнгөн. Бир аралыктан экинчи аралыкка өтүүдө мүнөт жана секунда өзгөрүлбөйт, болгону сааттын мааниси өзгөрөт. Бүткүл дүйнөлдүк убакыттан сааттары гана айырмаланбастан, мүнөттүк көрсөткүчү да 30 же 45 мүнөткө өзгөргөн өлкөлөр бар.

Жайкы убакыт

Жайкы убакытка дүйнөнүн бир катар өлкөлөрү колдонуп келет. Ага өтүүдө өздүк убакыттын дүйнөлүк убакытка карата өзгөрүлөт. Жана дагы жайкы убакытка өтүү жана кайра аны өзгөртүү баардык эле жерде бир убакытта жүрө бербейт. Эгерде түштүк жарым шарда жай болсо, түндүк жарым шарда кыш, жана тескерисинче болот.

Декреттик убакыт

Декреттик убакыт — СССРде 1930—1931-жылдары киргизилген убакытты «алкактык убакытка дагы бир саат» деген система боюнча эсептөө тартиби.

Ар кайсы өлкөлөрдөгү убакыт аралыктары

Кээ бир өлкөлөрдүн аймагында бир нече убакыт аралыктары болот, Орусияда мисалы. Ал эми деңиздеги, океандагы ээликтери менен кошо кандайдыр бир өлкөлөр да бир нече убакыт аралыгына кирет:

Көпчүлүк өлкөлөр (Улуу Британия жана Франция дагы, деңиздеги ээликтеин кошпогондо) бир эле аралыкта жайгашкан. Кээ бир мамлекеттер узун жана чоң болгону менен, бир гана убакыт аралыгын колдонушат. Мисалы Кытай беш географиялык алкакта жайгашканы менен, бирдиктүү Кытай убактысы менен.

Кээ бир өлкөлөрдүн аймагындагы административдик-аймактык бирдиктер эки же андан көп убакыт аралыктарын колдонушат. Мисалы Орусиядагы Саха Республикасы (Якутия) жана Канададагы Нунавут аймагы үч убакыт аралыгын колдонушат.

Бир нече убакыт аралыгы бар өлкөлөрдүн тизмеси

Өлкө Убакыт аралыгынын

саны

Эң батыштык

убакыт аралыгы

Эң чыгыштык

убакыт аралыгы

Жайкы убакытка өтүү
 Бразилия 3 UTC−4 UTC−2 Көпчүлүк бөлүгүндө алынып алынган
 Улуу Британия 8 UTC−8 UTC
Калып:Өлкө желеги/Гренландия 4, жайында 3 UTC-4 UTC Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат
Дания 5 UTC-4 UTC+1
 Конго Демократиялык Республикасы 2 UTC+1 UTC+2 Эч качан болгон эмес
Индонезия 3 UTC+7 UTC+9 Эч качан болгон эмес
 Испания 2 UTC UTC+1
 Казакстан 2 UTC+5 UTC+6 Алынып салынган
 Канада 6 UTC−8 UTC−3:30 Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат
 Кирибати 3 UTC+12 UTC+14 Эч качан болгон эмес
 Мексика 4 UTC−8 UTC−5 Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат
 Микронезия Федеративдик Штаттары 2 UTC+10 UTC+11 Эч качан болгон эмес
 Монголия 2 UTC+7 UTC+8 Колдонулат
 Нидерланддар 2 UTC-4 UTC+1
 Жаңы Зеландия 2 UTC+12 UTC+12:45 Колдонулат
 Португалия 2 UTC-1 UTC
 Орусия 11 UTC+2 UTC+12 Алынып салынган
 АКШ 6 UTC-10 UTC-5 Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат
 Украина 2, жайында 1 UTC+2 UTC+3 Көпчүлүк бөлүгүндө колдонулат
 Франция 12 UTC-10 UTC+12
 Чили 2 UTC-5 UTC-3 Алынып салынган
 Эквадор 2 UTC-6 UTC-5

Убакыт аралыгынын тизмеси

Порт-Морсби) (Kilo)

Кашаанын ичинде убакыт зоналарынын аббревиациясы көрсөтүлгөн

"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Убакыт_алкагы&oldid=229215" булагынан алынды