Кыргыз тили: нускалардын айырмасы

Википедия дан
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
м робот добавил: hu:Kirgiz nyelv
826-сап: 826-сап:
[[hi:किर्गिज़ भाषा]]
[[hi:किर्गिज़ भाषा]]
[[hr:Kirgiski jezik]]
[[hr:Kirgiski jezik]]
[[hu:Kirgiz nyelv]]
[[id:Bahasa Kirgiz]]
[[id:Bahasa Kirgiz]]
[[it:Lingua kirghiza]]
[[it:Lingua kirghiza]]

14 июль 2010, саат 21:18 учурдагы нуска

Кыргыз тили, Kyrgyzcha, Kyrgyz Türkçösü – Кыргызча же Кыргыз Түркчөсү. кыргыздардын эне тили. Кыргызча, Түрк тилинин эн байыркы бир тили.
Кыргыз тили 1924-1927 жж. реформаланган араб алфавитинин негизиндеги, 1927-1941 жж. латын алфавитинин негизиндеги жазууда болгон. 1939-жылы кыргыз тилинин алфавитин кириллицага өткөрүү боюнча катуу талкуу жүрүп, 1941 жылдан тартып орус графикасынын негизиндеги жазууда. Жазуу системааларынын өзгөрүшү менен бирге Кыргыз тилин орфоргафиялык эрежелери да улам такталып келе жатат. Азыр колдонулуп жаткан эрежелер «Кыргыз тилинин орфографиясынын жаңы редакциясы жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Мыйзам чыгаруу жыйынын 2002-жылдын 28 июнундагы 3 № 380-11 токтому менен бекитилген.

Жазуу системалар

Орхон-Энесай алфавити

Колдонуу Белгилер Транслитерация жана транскрипция
гласные A /a/, /e/
Файл:12px-Old turkic letter I.png I /ɯ/, /i/, /j/
O /u/, /o/, /w/
U /ø/, /y/, /w/
үнсүз тыбыштар сочетающиеся үндү тыбыштар менен:
(¹) — арткы,
(²) — астынкы
рядов
/b/ /b/
/d/ /d/
/g/ /g/
/l/ /l/
/n/ /n/
/r/ /r/
/s/ /s/
/t/ /t/
/j/ /j/
только с (¹) — Q
только с (²) — K
Q /q/ K /k/
с любыми
гласными
/ʧ/
Файл:Old turkic letter M.png -M /m/
-P /p/
/ʃ/
-Z /z/
-NG /ŋ/
сочетания + гласный IÇ, ÇI, Ç /iʧ/, /ʧi/, /ʧ/
IQ, QI, Q /ɯq/, /qɯ/, /q/
OQ, UQ,
QO, QU, Q
/oq/, /uq/,
/qo/, /qu/, /q/
ÖK, ÜK,
KÖ, KÜ, K
/øk/, /yk/,
/kø/, /ky/, /k/
+ согласный -NÇ /nʧ/
-NY /ɲ/
-LT /lt/, /ld/
-NT /nt/, /nd/
словоразделительный знак нет
(-) — встречаются только в конце слова

Араб алфавити

Тамга Арабча Башында Ортосунда Аягында
А а ا ا
Б б ب
В в ۆ ۆ ۆ ۆ
Г(Ғ) г(ғ) گ i (ع) ﮔ i (ﻋ) ﮕ i (ﻌ) ﮓ i (ﻊ)
Д д د د د د
Е е ه ه
Ё ё يو يو يو يو
Ж ж (дж) ج
З з ز ز ز ز
И и ي
Й й ي
К(Қ) к(қ) ك i (ق) ﻛ i (ﻗ) ﻛ i (ﻗ) ﻚ i (ﻖ)
Л л ل
М м م
Н н ن
Ң ң ن
О о و و و و
Ө ө ۅ ۅ ۅ ۅ
П п پ
Р р ر ر ر ر
С с س س
Т т ت ت
У у ۋ ۋ ۋ ۋ
Ү ү ۉ ۉ ۉ ۉ
Ф ф ف ف
Х х ح
Ц ц (тс) تس ﺴﺗ ﺴﺗ تس
Ч ч چ
Ш ш ش
Щ щ (шч) ﭽﺷ ﭽﺷ ﭽﺷ ﭻﺷ
ъ " " " "
Ы ы ى ى
ь ' ' ' '
Э э ۀ ۀ ۀ ۀ
Ю ю يۋ يۋ يۋ يۋ
Я я يا يا يا يا
*/слог ЛА


Латын алфавити

Тамга Пиньин (Кытай) Түркчөнүн базасында Жөнөкөй (Интернет)
А а A a A a A a
Б б B b B b B b
В в W w V v V v
Г(Ғ) г(ғ) G g (GH gh) G g (Ğ ğ) G g (G' g')
Д д D d D d D d
Е е E e YE ye E e (ye)
Ё ё (йо) YO yo YO yo YO yo
Ж ж (дж) ZH zh C c J j
З з Z z Z z Z z
И и I i İ i I i
Й й Y y Y y Y y (i)
К(Қ) к(қ) K k (Q q) K k (Q g) K k (Q q)
Л л L l L l L l
М м M m M m M m
Н н N n N n N n
Ң ң NG ng Ñ ñ N' n'
О о O o O o O o
Ө ө Ö ö O' o'
П п P p P P P p
Р р R r R r R r
С с S s S s S s
Т т T t T t T t
У у U u U u U u
Ү ү Ü ü Ü ü U' u'
Ф ф F f F f F f
Х х H h H h X x
Ц ц (тс) TS ts TS ts C c
Ч ч CH ch Ç ç CH ch
Ш ш SH sh Ş ş SH sh
Щ щ (шч) ŞÇ şç SHCH shch
ъ " " '
Ы ы Y y I ı Y y
ь '
Э э E e E e E e
Ю ю (йу) YU yu YU yu
Я я (йа) YA ya YA ya


Кириллица алфавити

Тамга Аты IPA Тамга Аты IPA
А а а /a/ П п пe /p/
Б б бе /b/ Р р эр /r/
В в ве /v/ С с эс /s/
Г(Ғ) г(ғ) ге (ға) /g~ʁ/ Т т те /t/
Д д де /d/ У у у /u/
Е е e /je/, /e/ Ү ү ү /y/
Ё ё ё /jo/ Ф ф эф /ɸ/
Ж ж же /dʒ/ Х х ха /χ/
З з зе // Ц ц це /ts/
И и и /i/ Ч ч че /tʃ/
Й й й /j/ Ш ш ша /ʃ/
К(Қ) к(қ) кa (қа) /k~q/ Щ щ ща /ʃtʃ/
Л л эл /l/ Ъ ъ ажыратуу белгиси "
М м эм /n/ Ы ы ы /ɯ/
Н н эн /n/ Ь ь ичкертүү белгиси '
Ң ң ың /ŋ/ Э э э /e/
О о о /o/ Ю ю ю /ju/
Ө ө ө /ø/ Я я я /ja/


Тил илими

Кыргыз аттары

Саха, Кыргыз жана азыркы заман Түрк тилиндеги сөздөрдүн салыштырмасы

'Азыркы Түрк тили(Y) Кыргыз Түркчөсү (C) Саха тили (S) Кыргызстан Наречиесинде Саха Наречиесинде Стамбул Наречиесинде
yıl Cıl Sıl жыл сыл йыл  
yağmur camğır Samıır жамгыр самыыр  
Yaka caka Sağa жака саҕа  
yalamak caloo Salaa жалоо салаа  
Yaş caş Saas жаш саас  
yaşdaş caştaş Saastas жашташ саастас  
Yat cat Sıt- жат сыт  
yedi ceti Sette жети сэттэ  
Yel cel Siel жел сиэл  
yeni cañı Saña жаңы саҥа  
Yeniden cañıdan Sañattan жаңыдан саҥаттан  
yer cer Sir жер сир  
Yumak (yıkamak) cuu- Suuy- жуу сууй  
Yıldız cıldız Sulus жылдыз сулус  
Yirmi cıyırma Süürbe жыйырма сүүрбэ  
Yok (hayır) cok Suoh жок суох  
Yol col Suol жол суол  
Yumurta cumurtka Sımmııt жумуртка сымыыт  
Yumuşak cumşak Sımnağas жумшак сымнаҕас  
Yüz cüz Süüs жүз сүүс