Байыркы Египет маданияты

Википедия дан
Хефрен пирамидасы жана Чоң Сфинкс.

Байыркы Мисир маданияты б. з. ч. 4-мин жылдыктын аягында, 3-мин жылдыктын башында байыркы Мисир мамлекетинин түзүлүшү менен жаралып, б. з. ч. 1-миң жылдыктын орто ченине чейин созулат.

Кээде анын акыркы мезгили катары эллинисттик жана рим – византиялык доорлор (б. з. ч. 332 – б. з. 642) да эсептелген.

Курулуштар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Байыркы Мисир Маданиятынын өзгөчөлүгү анын географиялык абалынаНил дарыясынын түшүмдүү өрөөнүнөн орун алгандыгына байланыштуу. Кулдардын күчү ири сугат системалары менен храмдарды курууга жумшалган; көптөгөн каражаттар пирамидаларды курууга сарпталган. Алардын эң чоңу – Гизадагы Хеопстун пирамидасынын (бийиктиги 146,6 м) курулушуна 30 жыл бою бир эле мезгилде 200 миң кул иштеген.

Коомдогу жетектөөчү роль бийлик төбөлдөрү менен жрецтерге таандык болгон.

Диний көз караштары[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Диндеги негизги салт өлгөндөрдүн денесин мумия менен катыруу, ошондой эле жаныбарларга сыйынуу эсептелген.

Жазуу тамгалары[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Байыркы Мисир маданиятындагы бир өзгөчөлүгү – анын татаал иероглиф жазмасы.

Мисирдик жазмалар

Илимий иштери[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Мисирде зор колдонмо мааниге ээ болгон илимдерге (геометрия, арифметика, жөнөкөй алгебра) негиз салынган.

Адабий булактар бизге көпчүлүк учурда байыркы грек белгисиз авторлорунун чыгармалары катары жетти. Негизги адабий жанрлар: тамсилдер, насыяттар, баяндар, мифтер,жомоктор, гимндер, сыйынуулар, эпистолярдык тексттер. Диний – мифтик тексттер биздин мезгилге «Саркофагдардын тексттери», «Пирамидалардын тексттери», «Маркумдар китептери» деген жыйнактарда топтоштурулуп жетти.

Байыркы Мисир маданияты жөнүндөгү маалыматтар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

Байыркы Мисирдин маданияты жөнүндөгү көптөгөн маалыматтарды байыркы гректер сактап жеткиришти. Алар Байыркы Мисирди акылмандуулуктун өлкөсү деп, ал эми мисирдиктерди өздөрүнүн мугалимдери деп эсептешкен.

Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  • Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Философия (энциклопедиялык окуу куралы).-Б.: 2004, ISBN 9967-14-020-8