Калуга (шаар)

Википедия дан
Калуга. Биздин күндөрдө.

Калуга (шаар)Россиядагы шаар. Калуга облусунун административдик борбору. Орто Орус дөңсөөсүндө, Ока дарыясынын сол өйүзүндө жайгашкан. Калкы 327,5 миң (2007). Жолдор тоому. Темир жол бекети. Ока дарыясындагы пристань.[1]

Алгач 1371-жылы литва князы Ольгерддин грамотасында эскерилет. Калуганын тургундары 1605—07-жылы И. И. Болотников жетектеген көтөрүлүштү колдогон. 1776—1929-жылы Калуга губерниясынын, 1944-жылдан Калуга облусунун борбору. 1859—68-жылы имам Шамил (ардактуу туткун катары) жашаган. Мурда шаарда жыгач курулуштар басымдуулук кылса, 17-кылымдын орто ченинен таштан салынган чиркөөлөр курула баштаган. Барокко стилиндеги 4 баскычтуу коңгуроолуу Успение (1754—62), Ыйык Ионн Предтеча (1734—35), Ыйыктар Косма жана Дамиан (1794) чиркөөлөрү, Троица собору, дворяндар окуу жайы (1779; учурда Мамлекеттик педагогикалык университет), почтамт (1782), меймандар ак сарайы, Макаров палатасы, Оболенскийдин үйү жана башка сакталган. Машина куруу (электроника, транспорт жана өнөр жай жабдуулары), «Калугаприбор» (байланыш аппаратуралары), «Автоэлектроника-Элкар» илимий-өндүрүштүк ишканасы, «Промприбор» (1992; сууну жана жылуулук энергиясын эсептөөчү приборлор), «МегаК» (1991; контактсыз өчүрүүчү приборлор жана датчиктер), электр-механика, металл иштетүү, транспорттук машина куруу [(темир жол техникаларын жана автомобилдерди германиялык «Volkswagen» концернинин лицензиясынын негизинде чогултат (моделдери: «VW Passat», «Skoda Octavia»)], булгаары — бут кийим («Калуга — Шен-Заря» Россия — Германия бирикмеси), жыгаччылык («Гигант» бирикмеси), химия, тамак-аш («Кристалл» аракшарап, пиво, эт, сүт жана башка) өнөр жай ишканалары, клавишалуу музыкалык аспаптар өндүрүшү иштейт. Телемеханикалык курулмалар ИИИ, Калуга илимий борбору, 16 ЖОЖ (анын ичинен филиалдар, педагогикалык институт), авиация жана космос техникалары илимий-изилдөө лаборсы, китепканалар, музейлер (анын ичинен край таануу, сүрөт, К. Э. Циолковский атындагы Космонавтика тарыхы жана анын филиалы жана башка), Циолковскийдин үй-музейи, театрлар, планетарий бар. 2002-жылдан 3 жылда бир С. И. Танеев атындагы камералык ансамблдердин эл аралык конкурсу, «Калуга жазы» искусство фестивалы (2004-жылдан) жана башка өткөрүлүп турат.

Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  1. Калуга: сүрөттөлүшү жана кооз жерлери