Кылмыш жана Жаза
"Кылмыш жана жаза" (орус. Преступление и наказание; англ. Crime and Punishment) — орус жазуучусу Фёдор Достоевскийдин роман. Роман биринчи жолу Орус кабарчысы (Русский вестник) адабий журналында жарык көрүп, 1866-жылы ай сайын 12 бөлүм менен басылып чыгарылып турган. Кийинчерээк ал бир том болуп чыккан. Бул Сибирдеги сүргүндөн кайтып келгенден 5 өткөн соң Достоевский жазган толук кандуу экинчи романы. "Кылмыш жана жаза" анын "жетилип" турган мезгилинде жазган биринчи улуу романы деп эсептелет.
"Кылмыш жана жаза" Родион Расколниковдун психикалык азап чегишине жана адеп-ахлактык дилеммаларына токтолот. Санкт-Петербургдун мурдагы жакыр студенти болгон Расколников абийирсиз сүткордун кырсыктан каза болушун пландап, аны ишке ашырат. Ал өзүнүн иш-аракеттерин коргоо аракетинде бир сүткордун акчасы менен жакшы иштерди жасап, келемиштер дүйнөсүн тазалоо менен кылмыштын тең салмактуулугун сактаарын айтат. Ошондой эле ал өзүнүн кээ бир адамдар мындай иш-аракеттерге табигый жөндөмдүүлүгү бар, керек болсо аларды ишке ашырууга укуктуу деген теориясын сынаш үчүн киши өлтүрөт. Романдын аягына чейин бир нече жолу Расколников өзүн Наполеон Бонапарт менен салыштырып, жогорку максаттарга жетиш үчүн киши өлтүргөнгө болот деген ишенимин билдирет.