«Финляндиянын президенти» барагынын кодун көрүү

{{Мамлекеттик кызмат|аты=Финляндия республикасынын президенти|Кызматы=Финляндия Республикасынын президенти|Нукура аталышы={{lang-fi|Suomen tasavallan presidentti}}<br>{{lang-sv|Republiken Finlands president}}|нукура аталышы={{lang-fi|Suomen tasavallan presidentti}}<br>{{lang-sv|Republiken Finlands president}}|Өлкө=Финляндия|Эн белгиси=[[Файл:Flag_of_the_President_of_Finland.svg|250px]]|Эн белгисинин туурасы=Президенттин штандарты|Эн белгисине баяндама=Президенттин штандарты|Учурдагы=[[Саули Ниинистө]]|Сүрөтү=[[File:Sauli_Niinistö_Senate_of_Poland_2015.JPG|250px]]|Дайындалганы=[[1-март]] [[2012 жыл|2012-жыл]]дан|Резиденциясы=Президенттик сарайы, [[Мянтүниеми]] жана [[Култаранта]]|Дайындалган мөөнөтү=6 жыл, эки мөөнөттөн ашык эмес|Сайты={{URL|presidentti.fi}}|Кызматтын биринчи ыйгарылганы=[[Каарло Стольберг]]|Майанасы=160 миң. € жылда|Кызматтын пайда болгону=17-июль 1919-жыл}}

[[Финляндия|'''Финляндиянын''']] '''президенти''' мамлекет башчысы болуп саналат.

Финляндиянын президентинин кызматы 1919-жылы түзүлгөн. [[2012-жыл]]дын 1-мартынан бери бул наамды 2012-жылдын 5-февралындагы президенттик шайлоодо<ref>{{YLE-N|3233176|Саули Ниинистё — 12-й президент Финляндии|5|2|2012|5|2|2012}}</ref> жана экинчи жолу 2018-жылдын 28-январындагы шайлоодо жеңген [[Саули Ниинистө]] ээлеп келет<ref>{{Cite web|url=http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/4909849|title=Ниинистё победил в первом туре на выборах президента Финляндии, получив более 62% голосов|access-date=2018-01-29|archive-date=2018-01-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129103008/http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/4909849|deadlink=no}}</ref>.

== Шайлоо эрежелери ==
Шайлоо эрежелери 2000-жылдын 1-мартында күчүнө кирген Финляндиянын Конституциясы менен аныкталат.

Финляндия Республикасынын Президенти тикелей элдик добуш берүү менен шайланат. Кадимкидей процессте президенттик шайлоо 6 жылда бир өткөрүлөт. Эгерде азыркы президент өз милдеттерин аткара албаса, тез арада жаңысы шайланат.

Финляндиянын жараны гана президент боло алат. Бир эле адам катары менен эки мөөнөттөн ашык эмес президент болуп шайлана алат.

Президенттикке талапкерди мурдагы шайлоодо парламентте жок дегенде бир мандатка ээ болгон саясий партия же 20 миңден кем эмес шайлоочулар тобу көрсөтө алат.

Эгерде бир гана талапкер көрсөтүлсө, ал добушсуз президент болот. Болбосо, добуш берүүнүн биринчи туру шайлоо жылында январдын үчүнчү жекшембисинде өткөрүлөт. Эгерде талапкерлердин бири добуштардын жарымынан көбүн алса, ал президент болот. Болбосо, 3 жумадан кийин добуш берүүнүн экинчи айлампасы белгиленип, ага биринчи турда эң көп добуш алган эки талапкер катышат. Экинчи турда эң көп добуш алган талапкер жеңет. Добуштар тең болгон учурда шайлоонун натыйжалары чүчүкулак менен аныкталат.

Жаңы президент шайлоодон кийинки айдын биринчи күнү (1-февраль же 1-март) парламентте түшкү саат 12:00дө сөз сүйлөп, кызматка киришет. Андан кийин (саат 12:20 чамасында) жаңы президенттин ыйгарым укуктары башталып, мурункусунун ыйгарым укуктары бүтөт.

== Анты ==
Анттын тексти [[Финляндиянын Конституциясы 1999 |Финляндиянын Конституциясы]] 56-беренеде бекитилген.
{{Цитатанын башталышы}}Мен, ''(аты-жөнү)'', эл тарабынан Финляндия Республикасынын Президенти болуп шайланган, Президенттин милдеттерин аткарууда республиканын Конституциясын жана мыйзамдарын чынчыл жана так сактай турганымды билдирем. , ошондой эле Финляндиянын элинин жыргалчылыгы учун бардык куч-аракетимди жумшайм<ref>{{Cite web |url=https://worldconstitutions.ru/?p=139&attempt=1 |title=Конституция Финляндии — Конституции государств (стран) мира |access-date=2019-03-01 |archive-date=2019-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190302090511/https://worldconstitutions.ru/?p=139&attempt=1 |deadlink=no }}</ref>.
{{oq|fi|Minä N.N., jonka Suomen kansa on valinnut Suomen tasavallan presidentiksi, vakuutan, että minä presidentintoimessani vilpittömästi ja uskollisesti noudatan tasavallan valtiosääntöä ja lakeja sekä kaikin voimin edistän Suomen kansan menestystä}}{{Цитатанын аягы}}

== Финляндиянын президенттеринин тизмеси ==
{{Легенда|gold|[[Улуттук прогрессивдүү партиясы]]|border=#AAAAAA}}{{Легенда|#74C365|[[Финляндиялык борбору|Дыйкандар союзу]]|border=#AAAAAA}}{{Легенда|#006288|[[Улуттук коалиция]]|border=#AAAAAA}}{{Легенда|#01954B|[[Финляндиялык борбору]]|border=#AAAAAA}}{{Легенда|#E11931|[[Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы]]|border=#AAAAAA}}
{| class="wikitable"
|+
!'''№'''
!Фотографиясы
!Президенти
!Кызмат мөөнөтү
!Бийликтин узактыгы
!Партиясы
|-
!style="background:gold"| 1
|[[Файл:Kaarlo Juho Ståhlberg.jpg|100px]] 
|'''Каарло Юхо Стольберг'''(1865 - 1952)
{{Lang-fi|Kaarlo Juho Ståhlberg}}
|[[25-июль]] [[1919-жыл|1919-ж.]] — [[2-март]] [[1925-жыл|1925-ж.]]
|2048 күн
|[[Улуттук прогрессивдүү партиясы]]
|-
! style="background:#74C365; color:white;"| 2
|[[Файл:Lauri Kristian Relander.jpg|100px]]
|'''Лаури Кристиан Реландер'''(1883 - 1942)
{{Lang-fi|Lauri Kristian Relander}}
|[[2-март]] [[1925-жыл|1925-ж.]] — [[2-март]] [[1931-жыл|1931-ж.]]
|2191 күн
|[[Финляндиялык борбору|Дыйкандар союзу]]
|-
! style="background:#006288; color:white;"| 3
|[[Файл:P. E. Svinhufvud.png|100px]]
|'''Пер Эвинд Свинхувуд'''(1861 - 1944)
{{Lang-fi|Pehr Evind Svinhufvud}}
|[[2-март]] [[1931-жыл|1931-ж.]] — [[1-март]] [[1937-жыл|1937-ж.]]
|2191 күн
|[[Улуттук коалиция]]
|-
! style="background:#74C365; color:white;"| 4
|[[Файл:Kyösti Kallio.jpg|100px]]
|'''Күөсти Каллио'''(1873 - 1940)
{{Lang-fi|Kyösti Kallio}}
|[[1-март]] [[1937-жыл|1937-ж.]] — [[19 декабрь|19-декабрь]] [[1940-жыл|1940-ж.]]
|1390 күн
|[[Финляндиялык борбору|Дыйкандар союзу]]
|-
!style="background:gold"| 5
|[[Файл:Risto Ryti.png|100px]]
|'''Ристо Рүти'''(1889 - 1956)
{{Lang-fi|Risto Ryti}}
|[[19 декабрь|19-декабрь]] [[1940-жыл|1940-ж.]] — [[1-август]] [[1944-жыл|1944-ж.]]
|1321 күн
|[[Улуттук прогрессивдүү партиясы]]
|-
! style="background:#EEEEEE;| 6
|[[Файл:Carl Gustaf Emil Mannerheim 1940.jpg|100px]]
|'''[[Маннергейм, Карл Густав Эмил|Карл Густав Эмил Маннергейм]]'''(1867 - 1951)
{{Lang-fi|Carl Gustaf Emil Mannerheim}}
|[[4-август]] [[1944-жыл|1944-ж.]] — [[4-март]] [[1946-жыл|1946-ж.]]
|578 күн
|[[Партиясыз]]
|-
! style="background:#006288; color:white;"| 7
|[[Файл:Juho Kusti Paasikivi.jpg|100px]]
|'''[[Юхо Кусти Паасикиви]]'''(1870 - 1956)
{{Lang-fi|Juho Kusti Paasikivi}}
|[[11 Март (Жалган куран)|11-март]] [[1946-жыл|1946-ж.]] — [[1-март]] [[1956-жыл|1956-ж.]]
|3633 күн
|[[Улуттук коалиция]]
|-
! style="background:#01954B; color:white;"| 8
|[[Файл:Urho-Kekkonen-1977-c.jpg|100px]]
|'''Урхо Кекконен'''(1900 - 1986)
{{Lang-fi|Urho Kekkonen}}
|[[1-март]] [[1982-жыл|1982-ж.]] — [[27 Январь (Үчтүн айы)|27-январь]] [[1982-жыл|1982-ж.]]
|9464 күн
|[[Финляндиялык борбору]]
|-
! style="background:#E11931; color:white;"| 9
| 
|'''Мауно Койвисто'''(1923 - 2017)
{{Lang-fi|Mauno Koivisto}}
|[[27 Январь (Үчтүн айы)|27-январь]] [[1982-жыл|1982-ж.]] — [[1-март]] [[1994 жыл|1994-ж.]]
|4417 күн
|[[Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы]]
|-
! style="background:#E11931; color:white;"| 10
|[[Файл:Martti Ahtisaari, tidigare president Finland och mottagare av Nobels fredrspris (2).jpg|100px]]
|'''Мартти Ахтисаари'''(1937 - )
{{Lang-fi|Martti Ahtisaari}}
|[[1-март]] [[1994 жыл|1994-ж.]] — [[1-март]] [[2000-жыл|2000-ж.]]
|2192 күн
|[[Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы]]
|-
! style="background:#E11931; color:white;"| 11
|[[Файл:Tarja Halonen 1c389 8827-2.jpg|100px]]
|'''Тарья Халонен'''(1943 - )
{{Lang-fi|Tarja Halonen}}
|[[1-март]] [[2000-жыл|2000-ж.]] — [[1-март]] [[2012-жыл|2012-ж.]]
|4383 күн
|[[Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы]]
|-
! style="background:#006288; color:white;"| 12
|[[Файл:Sauli Niinistö 2013-09-10.jpg|100px]]
|'''[[Саули Ниинистө]]'''(1948 - )
{{Lang-fi|Sauli Niinistö}}
|[[1-март]] [[2012-жыл|2012-ж.]] — а. у. ч.
|Азыркы президент
<small>'''Мөөнөтү [[2024-жыл|2024-жылы]] бүтөт'''</small>
|[[Улуттук коалиция]]
|}

== Шилтемелер ==