«2011» барагынын кодун көрүү

{{Жылдар боюнча навигация|2011}}
{{Кылымдар үчүн навигация|21}}
'''2011 (эки миң он биринчи) жыл''' — [[толук эмес жыл]], [[Григориан календары|Григорий календары]] боюнча [[ишемби]] күнү башталат. Бул [[Биздин заман|биздин замандын]] 2011, [[3-миң жылдык|3-миңжылдыктын]] 11,  [[XXI кылым|XXI кылымдын]] 11-жылы.

* «Эл аралык химия жылы»<ref>[http://www.iupac.org/web/nt/2008-12-30_IYC UN declares 2011 as International Year of Chemistry.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101219012635/http://iupac.org/web/nt/2008-12-30_IYC |date=2010-12-19 }}{{ref-en}}</ref>.
* «Эл аралык токойлорду коргоо жылы»<ref>[http://www.un.org/ru/events/observances/years.shtml БУУ — Ишчаралар жана маанилүү даталар — Эл аралык даталар]</ref><ref>[http://www.un.org/en/events/iyof2011/ International Year of Forests, 2011]{{ref-en}}</ref>.

== Негизги окуялар ==
=== [[Январь]] ===
* [[1-январь]]:
** [[Эстония]] [[евро|еврого]] өтүп, [[Евро биримдиги|еврозонанын]] 17-өкүлү болуп калды. <ref>[http://lenta.ru/news/2011/01/01/euro Эстония евро зонага кирди.]</ref>.
** [[Венгрия]] Евробиримдиктин төралагалык мамлекети болду. 
** [[Литва]] [[ЕККУ]] уюмуна төрагалык кылат. <ref>[http://www.baltic-course.com/rus/es_baltija/?doc=35555 Коопсуздук жана демократияны орнотуу — Литванын ЕККУга 2011-жылы төрагалык убагындагы эң негизги приоритеттери.]</ref>.
** [[Русеф, Дилма|Дилма Русеф]] [[Бразилия|Бразилиянын]] президенти болуп шайланган (өлкөдөгү биринчи айым-президент).
** [[Сургут]] шаарында ([[Россия]]) учуп бара жатканда [[Ту-154]] учагы күйүп анан жарылып кеткен. 3 адам каза болсо, 44тү жарадар болушкан.
* [[2-январь]] — [[Чили|Чилиде]] күчү 6,5 баллга жеткен жер титирөө болгон. <ref>[http://www.lenta.ru/news/2011/01/03/chile Чилидеги жер титирөөлөр.]</ref>.
* [[8-январь]] — [[Тусон]] шаарында ([[АКШ]]) шайлоочулар алдына чыгып үйлөп жаткан Габриэль Гиффордс кол салуу болгон. жабырлануучу ооруканага жеткирилген. 6 киши каза болуп, 14 адам жаракат алышкан. <ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2011/01/10/charge|title=Аризонадагы ок аткан айыпталуучудан күнөөлөр алынды|publisher=[[Lenta.ru|Лента.ру сайты]]|date=2011-01-10}}</ref>.
[[Файл:Gabrielle Giffords shooting scene.jpg|thumb|Габриэль Гиффордско кол салуудан кийин, [[Тусон (шаар)|Тусон шаары]], [[АКШ]]]]
* [[9-январь]] — [[Boeing 727]] учагы Ирандын Урмия шаарныда кулап, 77 адам каза болуп, 26 киши жарадар болушкан. <ref>[http://www.rian.ru/world/20110110/319611372.html Ирандагы учактын кулашында каза болгондордун саны 77ге жетти.]</ref>.
* [[9-январь|9]]—[[15-январь]] күндөрү — [[Түштүк Судан|Түштүк Суданда]] [[Судан]] мкамлекетинен эгемендүүлүктү алуу үчүн [[референдум]] болуп өткөн.
* [[14-январь]]:
** [[Казакстан|Казакстандын парламенти]] өлкөнүн президенти [[Назарбаев, Нурсултан Абишевич|Нурсултан Назарбаевди]] өзүнүн макул эместигине карабай, [[2020|2020-жылга]] чейин шайлоо тууралуу референдум өткөрүү чечимин кабыл алышкан. <ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=420429 Казак Мажилиси президенттин укугун референдум жолу менен узартууга макулдугун берди.]</ref>.
** [[Тунис|Тунистеги]] мамлекеттик төңкөрүштө өлкө башчысы Зин эль-Абидин Бен Али өлкөдөн качып кеткен. <ref>[http://www.interfax.ru/politics/news.asp?id=173164 Тунистин президенти өлкөнү таштап кетти.]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=February 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/news/2011/01/14/fleed/|title=Тунистин президенти өлкөдөн чыгып кетти|date=14 января 2011|publisher=[[Лента.ру|Лента.ру сайты]]}}</ref>.
* [[17-январь]] — [[Казакстан|Казак президенти]] [[Назарбаев, Нурсултан Абишевич|Нурсултан Назарбаев]] өзүнун президенттик мөөнөтүн 2020-жылга чейин узартуу демилгесинен баш тартып, чечимди кароого өлкөнүн Конституциялык кеңешине жиберди. <ref>{{Cite web |title=Назарбаев өзүнүн мөөнөтүн узартуучу чечимге кол койгон жок. |url=http://news.mail.ru/inworld/kazakhstan/politics/5130029 |access-date=2016-04-18 |archive-date=2011-01-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110120083057/http://news.mail.ru/inworld/kazakhstan/politics/5130029 |dead-url=yes |accessdate=2016-04-18 |archivedate=2011-01-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110120083057/http://news.mail.ru/inworld/kazakhstan/politics/5130029 }}</ref>.

* [[19-январь]] — [[Пакистан|Пакистандын]] түштүк-батышында күчү 7,4 баллга жеткен [[жер титирөө]] болгон. <ref>[http://lenta.ru/news/2011/01/19/quake Пакистандын түштүк-батышында катуу жер титирөө болду.]</ref>.
* [[21-январь]] — [[Лукашенко, Александр Григорьевич|Александр Лукашенко]] официалдуу түрдө [[Беларусия|Беларусиянын]] президенттик кызматына төртүнчү ирет киришкен. <ref>[http://www.lenta.ru/news/2011/01/21/lukashenko Лукашенко төртүнчү жолу президент болду.]</ref>.
* [[23 январь]]:
** [[Португалия]] шайлоодо өлкө башчысын шайлап, ал мурдагы мамлекет башчы Анибал Каваку Силва болгон. <ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/news/2011/01/24/voting|title=Каваку Силва кайрадан Португалиянын президенти болду.}}</ref>.
** [[Пакистан|Пакистандын түштүгүндө]] автобус бензовоз менен кагылыша кетип, 32 адам каза болуп, 9 киши жаракат алышкан. <ref>{{cite news|url=http://newsru.com/world/23jan2011/pakistan.html|title=Пакистанда автобус менен бензовоз сүзүшүп, жыйынтыгында 32 адам өрттөн каза болду.|date=23-январь 2011|publisher=Newsru.com|accessdate=2016-04-18|archivedate=2011-08-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110819004842/http://newsru.com/world/23jan2011/pakistan.html}}</ref>.
* [[24-январь]] — [[Москва]] шаарындагы [[Домодедово (аэропорт)]] аэропортунда теракт болуп, 37 адам каза тапкан. <ref>[http://www.lenta.ru/news/2011/02/24/thirtyseven «Домодедоводогу» теракттын 37-жабырлануучусу каза болду.]</ref>, ранены 180 человек<ref>[http://www.gazeta.ru/news/lastnews/2011/01/25/n_1671922.shtml Домодедово аэропотундагы жардыруулардан улам 180 адам жарадар болушту.]</ref>.
* [[25-январь]] — [[Египет|Египтте]] Хосни Мубаракка каршы массалык акциялар башталган. 
* [[26-январь|26]]—[[30-январь]] — 41-чи [[Эл аралык экономикалык форум]] ([[Давос]], [[Швейцария]])<ref>[http://www.rian.ru/economy/20110126/326365117.html Эл аралык экономикалык форум-2011 жалпы иштөө тартибин издейт.]</ref>.
* [[27-январь]] — [[6-февраль]] — [[Кышкы Универсиада 2011|25-чи кышкы Универсиада]] ([[Эрзурум]], [[Турция]])<ref>[https://archive.is/20120913205830/www.trtrussian.com/trtworld/ru/newsDetail.aspx?haberkodu=ac739456-89aa-4dcf-bbc4-924bf0ce9c65 Түркиянын  Эрзуруме шаарында 25-чи дүйнөлүк кышкы универсиада башталды.]</ref>.
* [[29-январь]] — [[Египет|Египеттеги]]  массалык толкундоолор учурунда мародёрлор [[Каир]] шаарындагы улуттук музейдеги фараондордун эки [[Мумия|мумиясын]] жок кылышып, байыркы баалуу коллекцияларды талкалоого аракет кылышкан. <ref>[http://kp.ru/online/news/821380 Египетте мародерлор фараондордун мумиясын талкалашты.]</ref>.
* [[30-январь]] — [[6-февраль]] күндөрү — [[Кышкы Азия оюндары 2011|VII Кышкы Азия оюндары]] ([[Астана]], [[Казакстан]])
* [[31-января]] — Казакстандын Конституциялык кеңеши президенттин кайрылуусун карап чыгып, президенттик мөөнөттү узартуу үчүн өткөрүлө турчу референдумду мыйзамсыз деп тааныган. [[Назарбаев, Нурсултан Абишевич|Нурсултан Назарбаев]] бул чечим менен макул болуп, кезексиз президенттик шайлоолорду өткөрүүгө чакыргын. <ref>[http://www.1tv.ru/news/world/169953 Назарбаев кезексиз президенттик щшайлоолорду өткөрүүнү сунуштады.]</ref>.
=== [[Февраль]] ===
* [[1-февраль]] — Иорданиянын падышасы [[Абдалла II]] мурдагы аскер кеешчи Маруф аль-Бахитти жаңы [[Премьер-министр|өкмөт башчы]] кылып дайындады. <ref>{{cite news|url=http://slon.ru/news/526087/|title=Иордания падышасы өкмөттү таратты|publisher=[[Слон.ру]]|date=1-февраль 2011 жыл}}</ref>.
* [[3-февраль]] — [[Йемен|Йемендин]] борбор шаары [[Сана]] шаарында өлкө президенти Али Абдалла Салехтин кызматтан кетүүсүн талап кылып, 20 миң адам чогулган.  <ref>{{cite news|url=http://www.newsru.com/world/03feb2011/dayofrage.html|title=Президенттин колдоочулары жана каршылаштары Йемендин борборунда кез келишти.|publisher=[[NEWSru.com]]|date=3-февраль 2011 жыл}}</ref>..
* [[6-февраль]] — [[Арлингтон (Техас)|Арлингтон шаарында]] ([[Техас]] штаты, [[АКШ]]) [[Супер Боул|XLV Супер Боул оюуну]]өткөн <ref>{{Cite web |title=«XLV-Супер Боулга» келген көрүүчүлөрдүн саны жаңы рекорд койду. |url=http://www.voanews.com/russian/news/america/Super-Bowl-security-2011-02-06-115422594.html |access-date=2016-04-19 |archive-date=2012-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120211175901/http://www.voanews.com/russian/news/america/Super-Bowl-security-2011-02-06-115422594.html |dead-url=yes }}</ref>.
* [[7-февраль]]:
** [[Судан|Судандын]] президенти Омар аль-Башир [[Түштүк Судан|Түштүк Судандын]] эгемендүүлүгүн тааныган <ref>[http://kp.ru/online/news/826674 Президент Омар аль-Башир Түштүк Судандын эгемендүүлүгүн тааныды.]</ref>.
** [[Фиджи]] мамлекетинин мурдагы президенти Рату Джозефа Илойло 91 жашында дүйнө салган. <ref>[http://www.news.com.au/breaking-news/world/former-fijian-president-dies-aged-91/story-e6frfkui-1226007083716 Former Fijian president dies, aged 91.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110217151802/http://www.news.com.au/breaking-news/world/former-fijian-president-dies-aged-91/story-e6frfkui-1226007083716 |date=2011-02-17 }}{{ref-en}}</ref>.
* [[8-февраль]]: 
** [[Түштүк Корея]] жана [[КЭДР]] эки жааттуу сүйлөшүүлөрдү башташты. Жолугушуу Пханмунчжом кыштагына жакын жерде өттү. <ref>{{cite news|url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/02/08/koreas.talks.end/|title=South Korea agrees to humanitarian talks with North Korea|date=9 февраля 2011 года|publisher=[[CNN]]|lang=en|accessdate=2016-04-19|archivedate=2014-09-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140911001704/http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/02/08/koreas.talks.end/}}</ref>.
** [[Израиль]] археологдору библиядагы (христиан дининдеги) Захария пайгамбардын көмүлгөн жерин табышкандыгын жарыялашкан. Пайгамбар коюлган жер [[Иудея|Иудея жериндеги]] V—VII кылымдарга таандык византиялык чиркөөдө болгон.  <ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/news/2011/02/08/zachary/|title=Библиядагы пайгамбар Захариянын коюлган жери табылды|date=8-февраль 2011-жыл|publisher=Лента.ру}}</ref>.
* [[9-февраль]] — 
** '''[[Египеттеги толкундоолор (2011)|Египеттеги толкундоолор]]''':
*** Египеттин президенти [[Мубарак, Хосни|Хосни Мубарактын]] кызматтан кетүүсүн талап кылышкан жүздөгөн адамдар жергиликтүү Египет парламентинин имаратын тосуп алышкан.<ref name="lenta0902">{{cite news|url=http://lenta.ru/articles/2011/02/09/strike/|title=Египеттеги толкундоолор|date=9-февраль 2011|publisher=[[Lenta.ru]]}}</ref>.
*** Египеттин башка шаарларында саясий жана экономикалык талаптары менен жумушчулардын массалык [[Баш аламандык|баш аламандыктары]] башталган. <ref name="lenta0902"/>.
* [[11-февраль]] — Египеттин президенти [[Мубарак, Хосни|Хосни Мубарак]] кызматынан кетти<ref>[http://www.rg.ru/2011/02/11/mubarak-site.html Хосни Мубарак отставкага кетти.]</ref>.
* [[13-февраль]]:
**[[Чад]] өлкөсүндө парламенттик шайлоолор өттү<ref>{{cite news|url=http://rus.ruvr.ru/2011/02/13/44102015.html|title=Чаддагы парламенттик шайлоолордо 9 жылдан бери биринчи жолу оппозиция да ат салышат|date=13-февраль 2011-жыл|publisher=[[Голос России|Орусия үнү]]|accessdate=2016-04-19|archivedate=2012-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110181903/http://rus.ruvr.ru/2011/02/13/44102015.html}}</ref>.
** Египеттин Куралдуу күчтөрүнүн Жогорку совети өлкөдө конституциянын күчүн жоготуп, парламенттин эки палатасын тең таркаткан. <ref>{{cite news|url=http://www.rian.ru/world/20110213/334008603.html|title=Египеттин Куралдуу күчтөрүнүн Жогорку совети парламентти таркатып, конституцияны жараксыз деп тааныды|date=13-февраль 2011-жылы|publisher=[[РИА Новости]]}}</ref>.
* [[15-февраль]]:
** Америкалык '''''Stardust-NeXT''''' планета аралык зонду Tempel 1 аталышындагы кометага жакын жерден өткөн. Ал кометага эң жакын өткөндүгү - 181 км алыс жерден өткөндүгү. <ref>{{cite news|url=http://www.infox.ru/science/universe/2011/02/15/Komyetu_Tyempyel_1_p.phtml|title=Темпель кометасы менен жолугушуу-2|date=15-февраль 2011-жыл|publisher=infox.ru}}</ref>.
** [[Ливиядагы жарандык согуш (2011)|Ливияда]] [[Каддафи, Муамар|Муамар Каддафинин]] каршылаштары жана жактоочулары ортосунда жарандык согуш башталган. 
[[Файл:Demonstration in Bayda (Libya, 2011-07-22).jpg|thumb|[[Ливиядагы жарандык согуш (2011)|Ливиядагы көтөрүлүш]]]]
* [[17-февраль]] — [[Кыргызстан|Кыргызстандагы]] чокулардын бирине Орусиянын президенти [[Владимир Путин чокусу|Путиндин]]аты ыйгарылган<ref>[http://lenta.ru/articles/2011/02/18/name Кыргыз депутаттары тоолордун бирине Путиндин атын ыйгарышты.]</ref>.
* [[18-февраль]] — [[ТАР]] (Түштүк-Африка Республикасы официалдуу түрдө өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдүн [[БРИК]] тизмесине кошулду.<ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/news/2011/02/18/bricks/|title=ТАР мамлекети БРИК тобуна кошулду|date=18-февраль 2011-жылы|publisher=[[Лента.Ру|Лента.Ру сайты]]}}</ref>.
* [[20-февраль]] — [[Хаапсалу]] шаарында ([[Эстония]]) майыл балдар үйүндө өрт чыгып, 10 бала өлгөн.<ref>[http://www.vancouversun.com/news/children+Estonia+orphanage+fire/4317732/story.html Ten children die in Estonia orphanage fire.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110221192638/http://www.vancouversun.com/news/children+Estonia+orphanage+fire/4317732/story.html |date=2011-02-21 }}{{ref-en}}</ref>.
* [[22-февраль]]:
** [[Перу]] менен [[Ливия]] [[Ливиядагы жарандык согуш (2011)|Ливиядагы көтөрүлүштөрдөн]] улам дипломатиялык байланыштарын үзүштү. <ref>[http://www.rbc.ua/rus/newsline/show/vlasti-peru-prekrashchayut-diplomaticheskie-otnosheniya-s-liviey-23022011050500 Перу өкмөтү Ливия менен болгон дипломатиялык мамилелерди токтоттту — Новости РБК-Украина.]</ref>.
** [[Жаңы Зеландия|Жаңы Зеландиядагы]] Крайстчерч шаарында күчү 6,3 баллга жеткен [[жер титирөө|жер титирөөнүн]] курмандыгы 166 адам болсо, 122 киши дайынсыз жоголгон<ref>[http://tvnz.co.nz/national-news/missing-list-drops-but-bodies-still-not-identified-4049347 Missing list drops but bodies still not identified.] {{ref-en}}</ref>.
* [[23-февраль]] — [[Сенегал]] [[Иран]] өлкөсү менен болгон [[дипломаттык мамилелер|дипломаттык мамилелерин]] үзгөн. Себеби, Сенегал Иранды көтөрүлүшчүлөрдү курал-жарак менен камсыз кылган деп айыптап чыккан <ref>{{cite news|url=http://www.vesti.ru/doc.html?id=430851&cid=9|title=Сенегал Иран менен болгон дипломатиялык мамилесин токтотту|date=23-февраль [[2011|2011-жыл]]|publisher=[[vesti.ru]]}}</ref>
* [[24-февраль]] — Дүйнөдөгү эң ири аэропортторунун бири болгон [[Дубай (шаар)|Дубайдагы]] [[Эл аралык Аль-Мактум аэропорту|Аль-Мактум]] аэропорту ачылган.<ref>{{Cite web |title=Дубайдагы эң ири аба бекет жүргүнчүлөрдү кабыл ала баштады. |url=http://www.dxb.ru/news/uae-news.php?ELEMENT_ID=48187 |access-date=2016-04-19 |archive-date=2012-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120523135952/http://www.dxb.ru/news/uae-news.php?ELEMENT_ID=48187 |dead-url=yes |accessdate=2016-04-19 |archivedate=2012-05-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523135952/http://www.dxb.ru/news/uae-news.php?ELEMENT_ID=48187 }}</ref>.
* [[27-февраль]] — [[АКШ|АКШнын]] [[Лос-Анжелес]] шаарында [[Оскар 2011|83-чү Оскар сыйлыктарын тапшыруу аземи]] болуп өткөн. Жылдын мыкты кинотасмасы болуп — «[[Падыша сүйлөйт! (филмьм)|Падыша сүйлөйт!]]» фильми таанылган. <ref>[http://lenta.ru/news/2011/02/28/bestmovie Америкалык киноакадемиктер «Падыша сүйлөйт!» тасмасын жылдын мыкты тасмасы деп таанышты]</ref>.
* [[28-февраль]] — Японияда дүйнөдө биринчи жолу роботтор катышкан марафон болуп өткөн<ref>[http://lenta.ru/news/2011/02/28/marathon Японияда роботтордун биринчи марафону болду]</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12589607 Роботтор жарышындагы видеоролик.]{{ref-en}}</ref>.

=== [[Март]] ===
* [[1-март]] — [[Россия|Россияда]] милиция «полиция» болуп өзгөрүлгөн<ref>{{Cite web |title=Федеральный закон «О полиции». |url=http://zakonoproekt2011.ru/police/27-10-2010#clause/11-56 |access-date=2016-04-19 |archive-date=2011-02-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110201051606/http://zakonoproekt2011.ru/police/27-10-2010#clause/11-56 |dead-url=yes |accessdate=2016-04-19 |archivedate=2011-02-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110201051606/http://zakonoproekt2011.ru/police/27-10-2010#clause/11-56 }}</ref>.
* [[3-март]] — Египеттин премьер-минситри Ахмед Шафик бийликтен кетип, өлкөнүн Жогорку аскердик совети анын ордуна мурдагы транспорт министри Эссам Шарафанды койгон<ref>{{cite news|url=http://www.infox.ru/authority/foreign/2011/03/03/Pryemyer_ministr_YEg.phtml|title=Египеттин премьер-министри  отставкага кетти|date=3-март 2011-жыл|publisher=[[infox.ru]]}}</ref>.
* [[6-март]]:
** [[Эстония|Эстонияда]] парламенттик шайлоолор түнү. Шайлоонун жыйынтыгы боюнча, эң көп добушту өлкөнүн премьер-министри Андрус Ансип жетектеген «Реформалар партиясы» алган.<ref>[http://lenta.ru/news/2011/03/07/reform Реформалар партиясы Эстониядагы парламенттик шайлоону жеңип алды.]</ref>.
** [[Техас]] штатында ([[АКШ]]) «Техас Республикасы» кыймылы штаттын эгемендүүлүгү үчүн митинг өткөргөн. <ref>[http://www.e1.ru/news/spool/news_id-345352.htmlТехаста эгемендүүлүк үчүн митинг өттү.]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
* [[9 март]] — [[Дискавери (шаттл)|«Дискавери» шаттл-кемеси]] өзүнүн 27-жылдык карьерасын Кеннеди атындагы космостук борбордо ийгиликтүү конуу менен жыйынтыктаган.<ref>{{cite web|title=Discovery’s Final Touchdown A Success|url=http://www.redorbit.com/news/space/2009363/discoverys_final_touchdown_a_success/|publisher=redOrbit.com|accessdate=9 March 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/617NPuwvi?url=http://www.redorbit.com/news/space/2009363/discoverys_final_touchdown_a_success|archivedate=2011-08-22|dead-url=no}}{{ref-en}}</ref><ref>{{cite web|title=Самый заслуженный из американских кораблей многоразового использования "Дискавери" завершает свою 27-летнюю карьеру|url=http://www.bbc.co.uk/russian/international/2011/03/110309_shuttle_descent.shtml|publisher=Би-би-си, Русская служба|accessdate=10 марта 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/617NQX8Fr?url=http://www.bbc.co.uk/russian/international/2011/03/110309_shuttle_descent.shtml|archivedate=2011-08-22|dead-url=no}}</ref>.
* [[11-март]] — [[Япониядагы жер титирөө (2011)|Японияда]] күчү 9,0 баллга жеткен жер титирөө болгон <ref name="USGS1">[http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0001xgp.php Magnitude 9.0 — NEAR THE EAST COAST OF HONSHU, JAPAN.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110312174548/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0001xgp.php |date=2011-03-12 }}{{ref-en}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.staradvertiser.com/news/breaking/Tsunami_warning_center_raises_magnitude_of_Japan_quake_to_91.html|title=Tsunami warning center raises magnitude of Japan quake to 9.1|publisher=Honolulu Star-Advertiser|accessdate=11 March 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/65IoYjGVh?url=http://www.staradvertiser.com/news/breaking/Tsunami_warning_center_raises_magnitude_of_Japan_quake_to_91.html|archivedate=2012-02-08|dead-url=yes}} Япониядагы жер титирөөлөр кыйрагыч цунамининин пайда болуунун себеби болду. Толкундун бийиктиги 10 м.ге чейин жетип жатты]</ref>.
* [[12-март]] — Жер титирөөдөн жабыр тарткан япондук [[Фукусима I АЭСи|«Фукусима-1»АЭСинде]] [[Фукусима-1 АЭСиндеги авария|ири авария болгон]]. Станциянын аймагында радиациянын деңгээли нормалдуу көрсөткүчтөн 20 эсе көп болгон.<ref>[http://www.lenta.ru/news/2011/03/12/blast «Фукусима-1» АЭСиндеги авария.]</ref>.
* [[14-март]] — [[Бахрейн|Бахрейн өлкөсүндө]] көтөрүлүштөн улам Сауд Арабиясынан аскерлер жана БАЭнан 500 полициялык күчтөр жиберилген. <ref>{{cite web|url=http://top.rbc.ru/society/14/03/2011/559197.shtml|title=БАЭ өзүнүн полиция кызматкерлерин Бахрейнге жөнөттү|date=2011-03-14|publisher=[[РБК]]|access-date=2016-04-22|archive-date=2014-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20141227024423/http://top.rbc.ru/society/14/03/2011/559197.shtml|dead-url=yes|accessdate=2016-04-22|archivedate=2014-12-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141227024423/http://top.rbc.ru/society/14/03/2011/559197.shtml}}</ref>.
* [[15-март]]:
* '''Фукусима I''' станциясында экинчи жана төртүнчү энергоблокторунда жарылуулар болуп, төртүнчү энергоблокто өрт чыккан. 
* [[Сириядагы жарандык согуш|Сирияда жарандык согуштун башталышы]]<ref>{{cite news|url=http://www.scotsman.com/news/demonstrations_erupt_across_syria_as_unrest_sweeps_on_1_1532879|work=The Scotsman|date=18 March 2011|accessdate=12 November 2011|title=Demonstrations erupt across Syria as unrest sweeps on|archivedate=2015-11-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151115112509/http://www.scotsman.com/news/demonstrations_erupt_across_syria_as_unrest_sweeps_on_1_1532879}}{{Ref-en}}</ref>.
* [[19-март]]:
** [[Египет|Египетте]] Конституцияга өзгөрүү киргизүү тууралуу референдум өтүп, анда көпчүлүк эл өзгөрүүгө макул деген добушун беришкен.<ref>[http://www.lenta.ru/news/2011/03/20/change Египетте Конституцияга өзгөртүү киргизүүгө макул болушту.]</ref>.
** [[Франция|Франциянын]], [[Улуу Британия|Улуу Британиянын]] жана [[АКШ|АКШнын]] аскердик-аба күчтөрү [[Каддафи, Муаммар |Муаммар Каддафинин]] колунда турган Ливиянын аймактарын бомбьалоого киришкен.<ref>[http://lenta.ru/articles/2011/03/20/dayone Согуштун биринчи күнү.]</ref>.
* [[23-март]] — [[Иерусалим|Иерусалимде]] болгон террордук акттан 1 киши каза болуп, 35 адам жаракат алган.<ref>[http://elvisti.com/node/97601 Иерусалимдеги терактта бир киши набыт болду.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111017122332/http://elvisti.com/node/97601 |date=2011-10-17 }}</ref>.
* [[24-март]] — [[Мьянма|Мьянмада]] күчү 7 баллга жеткен [[жер титирөө]] болуп, 60тай адам каза болгон жана 90дон кем эмес адам жаракат алышкан.<ref>[http://eco.rian.ru/natural/20110325/357629562.html Мьянмадагы жер титирөөдө каза болгондорждун саны 60ка жетти.]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
* [[28-март]] — [[Египет|Египеттин]] мурдагы президенти [[Мубарак, Хосни|Хосни Мубарак]] үй камагына чыгарылды <ref>{{Cite web |title=Египеттин экс-президенти Хосни  Мубаракты камакка алышты. |url=http://podrobnosti.ua/criminal/2011/03/28/760808.html |accessdate=2016-04-22 |archivedate=2011-09-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110914032659/http://podrobnosti.ua/criminal/2011/03/28/760808.html }}</ref>.

=== [[Апрель]] ===
* [[1-апрель|1 апрель]] — [[Россия]] жана [[Беларусия|Беларусиянын]] ортосундагы чек арада транспорттук көзөмөл алынган. <ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=441422&cid=7 Орусия жана Беларусиянын чек арасында транспорттук текшерүү алынды..]</ref>.
* [[3-апрель|3 Апрель (Чын куран)]] — [[Казакстан|Казакстандагы]] кезексиз президенттик шайлоолордо [[Назарбаев, Нурсултан Абишевич|Нурсултан Назарбаев]] төртүнчү мөөнөткө кайра шайланган.
* [[4-апрель|4 Апрель (Чын куран)]]
** [[Конго Демократиялык Республикасы|Демократиялуу Конго Республикасынын]] борбору [[Киншаса|Киншаса шаарында]] «CRJ-100» учагы кулап, 32 адам каза болгон.а<ref>{{Cite web |title=UPDATE 6-U.N. plane crashes in Congo killing 32.{{ref-en}} |url=http://www.reuters.com/article/2011/04/05/congo-democratic-crash-idUSLDE73320020110405 |access-date=2016-04-22 |archive-date=2012-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120526221111/http://www.reuters.com/article/2011/04/05/congo-democratic-crash-idUSLDE73320020110405 |dead-url=yes |accessdate=2016-04-22 |archivedate=2012-05-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120526221111/http://www.reuters.com/article/2011/04/05/congo-democratic-crash-idUSLDE73320020110405 }}</ref>.
** [[Индонезия|Индонезиядагы жер титирөөлөрдүн]] күчү 7 баллга жеткен.
* [[7-апрель|7 Апрель (Чын куран)]] — Атифете Яхьяга [[Косово|Косово Республикасынын]] президенти болуп шайланды (Косовонун тарыхында биринчи жолу айым-президент)<ref>{{cite web|url=http://www.rbc.ru/rbcfreenews.shtml?/20110407223721.shtml|title=А. Яхьяга Косовонун президенти болду|date=7-апрель 2011 жыл|publisher=[[РБК]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/65Iok0nwa?url=http://www.rbc.ru/rbcfreenews.shtml?%2F20110407223721.shtml|archivedate=2012-02-08|access-date=2021-08-11|dead-url=no}}</ref>.
* [[11-апрель|11 Апрель (Чын куран)]]
** Шайлоонун жыйынтыгна макул болбогон Кот-д’Ивуардын мурдагы президенти Лоран Гбагбону француз спецназы кармап, мыйзамдуу кандидат Алассан Уаттарга өткөрүп беришкен <ref>[http://www.rian.ru/world/20110411/363357260.html Француз аскерлери Лоран Гбагбону кармашты.]</ref>.
** [[Минск]] шаарында метронун «Октябрьская» станциясында террордук акт болуп, анын жыйынтыгында 15 адам каза болду<ref>[http://actualcomment.ru/done/986/ Минск шаарындагы террордук чабуулду уюштургандардын аттары аталды.] // Актуалдуу комментарийлер, 20-июль 2011</ref>, 204 адам жаракат алды<ref>{{Cite web |title=Минсктеги теракттын үч версиясы. |url=http://www.interfax.ru/society/txt.asp?id=185289 |accessdate=2016-04-23 |archivedate=2011-11-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111115170857/http://interfax.ru/society/txt.asp?id=185289 }}</ref>.
* [[17-апрель|17 Апрель (Чын куран)]]
** [[Финляндия|Финляндиядагы парламенттик шайлоолор]]. Жеңишке «Улуттук коалиция» партиясы жеткен.
** [[Куба|Кубанын]] Коммунисттик партиясынын VI съездинде өлкөдө саясий жана экономикалык реформасын караган.
* [[19-апрель|19 Апрель (Чын куран)]]
** [[Сирия|Сирияда]] жарым жылдан бери өлкөдө өкүм сүргөн өзгөчө кырдаал мыйзамы алынып, коопсуздук боюнча мамлекеттик сотту жеңилдетилген<ref>{{Cite web |title=Сириянын өкмөтү өзгөчө кырдаалды алып салды. |url=http://www.svobodanews.ru/archive/ru_news_zone/20110419/17/17.html?id=9499053 |accessdate=2016-04-23 |archivedate=2011-08-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110811035948/http://www.svobodanews.ru/archive/ru_news_zone/20110419/17/17.html?id=9499053 }}</ref>.
** Кубанын Коммунисттик партиясынын VI съездинде [[Кастро, Фидель|Фидель Кастро]] БКнын биринчи катчы кызматынын кетип, ордуна [[Кастро, Рауль|Рауль Кастро]] келген<ref>{{cite news|url=http://www.kommersant.ru/Doc/1625046|title=Фидель Кастро кызматтан кетти|publisher=[[Коммерсантъ]]|date=19 апреля 2011}}</ref>.
=== [[Май]] ===

=== [[Июнь]] ===

=== [[Июль]] ===

=== [[Август]] ===

=== [[Сентябрь]] ===

=== [[Октябрь]] ===

=== [[Ноябрь]] ===

=== [[Декабрь]] ===

== Илим ==
{{See also|'''2011-жыл илимде'''}}
== Спорт ==
{{See also|'''2011-жыл спортто'''}}
== Жыл адамы ==
'''Time''' журналынын версиясы боюнча жыл адамы болуп — «Каршылык көрсөткөн» (2011-жылы дүйнөдө болуп өткөн каршылык акцияларынын анонимдүү катышуучусу, абстракттык түшүнүк)<ref>[http://www.bbc.co.uk/russian/international/2011/12/111214_time_person_year_protester.shtml Time журналыжыл адамы деп «нааразычылык адамын» атады.]</ref>.

== Каза болгондор ==
{{See also|'''2011 жылы каза болгондордун тизмеси'''}}
== Нобель сыйлыгы ==
[[File:Alfred Nobel - 2.png|right|{{{1|100}}}px]]
* '''Физика боюнча''' — Сол Перлмуттер, Брайан Шмидт, Адам Рисс.
* '''Химия боюнча''' — Дан Шехтман — «Квазикристаллдардын ачылышы үчүн».
* '''Медицина жана физиология боюнча''' — Жюль Хоффман, Брюс Бётлер — «тубаса иммунитеттин активдештирүүнү изилдөө иштери үчүн».
* '''Адабият боюнча''' — Томас Транстрёмер — «анын бизге чындыкка жаңыланган көз караш тартылоочу кыска образдары үчүн».
* '''Тынчтык үчүн''' — Элен Джонсон-Серлиф, Лейма Гбови, Тавакуль Карман — «Тынчтыкты сактоо процесстерге аялдардын катышуусун коопсуз кылуу үчүн жүргүзгөн зордуксузх күрөштөрү үчүн».

== Дагы караңыз ==
{{Навигация
|Тема = 2011 жыл
|Уикижаңылыктар = Категория:2011
|Уикитека = Категория:2011 жылга документтер
|Уикиказына = 2011
}}

== Шилтемелер ==
== Эскертүүлөр ==
{{Эскертүүлөр|2}}