«Бириккен Улуттар Уюму» барагынын кодун көрүү

{{stub}}
{{Уюм
 |аталышы          = Бириккен Улуттар Уюму
 |альтернативдик   = 
'''{{lang|en|United Nations}}'''<br>
'''Organisation des Nations unies<br>
'''{{lang|ar|الأمم المتحدة}}'''<br>
'''{{lang|ru|Организация Объединённых Наций}}'''<br>
'''Organización de las Naciones Unidas'''<br>
'''{{lang|zh|联合国}}'''
 |background_color = #009edb
 |аталышынын_түсү  = #FFFFFF
 |логотип          = Flag of the United Nations.svg
 |логотип_туурасы  = 
 |колу             = [[БУУнун желеги]]
 |карта1           = United Nations (Member States and Territories).svg
 |карта1_туурасы   = 
 |легенда1         = <div style="text-align:center; padding-left:1em; font-size:90%">{{legend|#009edb|БУУга мүчө мамлекеттер}}</div>
 |карта2           = 
 |карта2_туурасы   = 
 |легенда2         = 
 |мүчөлүк          = 193 мүчө өлкө
 |борбор_түрү      = Штаб-квартира
 |борбору          = {{Желек|АКШ}}&nbsp; [[Нью-Йорк]]<br>
Кошумча кеңселери:<br>
{{Желек|Австрия}}&nbsp; [[Вена]]<ref>[https://www.unov.org/ Отделение Организации Объединенных Наций в  Вене]</ref><br>
{{Желек|Швейцария}}&nbsp; [[Женева]]<ref>[https://www.unog.ch/ United Nations Office at Geneva]</ref><br>
{{Желек|Кения}}&nbsp; [[Найроби]]<ref>[http://www.un-kenya.org/ United Nations Office Nairobi]</ref><br>

 |түрү             = 
 |тилдер           = [[Англис тили|англис]], [[Француз тили|француз]], [[Орус тили|орус]], [[Кытай тили|кытай]], [[Араб тили|араб]], [[Испан тили|испан]] тилдери
 |тил              = 
 |башкарма1_орду     = '''[[БУУнун баш-катчысы|Баш катчы]]'''
 |башкарма1_ысымы    = {{Желек|Португалия}}&nbsp; [[Антониу Гутерреш]]
 |башкарма2_орду     = '''[[БУУнун Башкы Ассамблеясынын төрагасы]]'''
 |башкарма2_ысымы    = {{Желек|Камерун}} [[Филемон Янг]]
 |башкарма10_орду= 
 |башкарма10_ысымы   = 
 |негиздөөчү1        = [[СССР]], [[АКШ]], [[Тайвань|Кытай Республикасы]], [[УССР]], [[Белорусь ССР]], [[Улуу Британия]], [[Франция]], [[Эфиопия]], [[Индия]], [[Канада]], [[Югославия]], [[Чехословакия]], [[Австралия]], [[Жаңы Зеландия]], [[Нидерланд]], [[Дания]], [[Люксембург]], [[Бельгия]], [[Польша]], [[Норвегия]], [[Греция]], [[Сауд Арабиясы]], [[Египет]], [[Ирак]], [[Сирия]], [[Ливан]], [[Турция]], [[Иран]], [[Аргентина]], [[Боливия]], [[Бразилия]], [[Чили]], [[Колумбия]], [[Коста-Рика]], [[Куба]], [[Доминикана Республикасы]], [[Эквадор]], [[Сальвадор]], [[Гватемала]], [[Гаити]], [[Гондурас]], [[Либерия]], [[Мексика]], [[Никарагуа]], [[Панама]], [[Парагвай]], [[Перу]], [[Филиппин]], [[ТАР]], [[Уругвай]], [[Венесуэла]]
 |түзүлгөн_окуясы1   = '''БУУнун Уставына кол коюу'''
 |түзүлгөн_датасы1   = {{date|26|06|1945|1}}
 |негиздөөчү2        = 
 |түзүлгөн_окуясы2   = '''Уставдын күчүнө кириши'''
 |түзүлгөн_датасы2   = {{date|24|10|1945|1}}
 <!-- ... -->
 |негидөөчү6         = 
 |түзүлгөн_окуясы6   = 
 |түзүлгөн_датасы6   = 
 |жоюлган_окуясы     = 
 |жоюлган_датасы     = 
 |эскертме1          = 
 |эскертме2          = 
 <!-- ... -->
 |дарек              = 
 |сайт               =  http://www.un.org/ru/
 |уикиказына         = [[commons:Category:United_Nations]] 
|сайты=https://www.un.org/ru/}} 

'''Бириккен Улуттар Уюму''' ('''БУУ''') — эл аралык тынчтыкты, коопсуздукту колдоо жана бекемдөө, мамлекеттер аралык тынчтык кызматташтыгын өнүктүрүү максатында суверендүү мамлекеттердин ыктыярдуу биригүүсүнүн негизинде түзүлгөн эл аралык уюм. 

БУУну түзүү антигитлердик коалициялык негизги мамлекеттердин демилгелери менен ишке ашырыла баштаган. БУУнун аткара турган негизги иш чаралары жана түзүлүшү 2-дүйнөлүк согуштун убагында эле (Москвадагы [[СССР]], АКШ, [[Улуу Британия]] мамлекетинин тышкы иштер министрлеринин жыйынында (1943-ж.), Думбартон – [[Оксфорд]] конференциясында (1944-ж.), [[Крым]] (Ялта) конференциясында (1945-ж.), [[Сан-Франциско]] конференциясында (1945-ж.) талкуулана баштаган. Сан-Франциско конференциясында 51 мамлекеттин өкүлдөрү кол койгон (анын ичинен бешөө Коопсуздук Кеңешинин туруктуу мүчөлөрү). 

[[Файл:UnitedNations.gif|thumb|right|Бириккен Улуттар Уюму негизделүүдө]]

БУУнун уставы күчүнө кирген 24-октябрь 1945-жыл – жыл сайын БУУнун түзүлгөн күнү катары белгиленет. БУУнун Уставында бекиген башкы максаттары: эл аралык тынчтыкты жана коопсуздукту коргоо, мамлекеттер аралык кызматташтыкты өнүктүрүү; дүйнө элинин бейкуттугун буза турган ар кандай агрессиялык актыларды, эл аралык талаш-тартыш маселелерин тынчтык жолу менен чечүү жана жөнгө салуу; улуттук өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен улуттар арасындагы достукту, тең укуктуулукту өнүктүрүү; [[адам укуктары]] тилине, дилине, [[раса]]сына, [[жыныс]]ына карабастан бардык адамдарга бирдейлигин бекемдөө жана эл аралык маданий, социалдык, экономикалык проблемаларды чечүүдө эл аралык кызматташууну камсыз кылуу. БУУнун Уставында эл аралык кызматташуунун бир нече демократиялык принциптери каралган жана бекитилген: мисалы, 

* баардык мүчөлөрдүн суверендүү тең укуктуулугу; <br />
* кабыл алган Уставдагы милдеттерди ак ниеттүүлүк жана жоопкерчилик менен аткаруу; <br />
* эл аралык талаш-тартыштарды чечүүдө эл аралык тынчтыкка, коопсуздукка, адилеттүүлүккө коркунуч алып келбей тургандай негизде чечүү. 

Азыркы учурда БУУда 193 мамлекет мүчө болуп катталган. 

'''БУУнун башкы органдары:'''<br />
1. Генералдык Ассамблея;<br /> 
2. Коопсуздук Кеңеши; <br />
3. Экономикалык жана социалдык Кеңеш; <br />
4. Кам көрүү Кеңеши; <br />
5. Эл аралык Сот; <br />
6. Катчылык же Баш катчы, <br />
7. Адам укуктары боюнча Жогорку комиссар.<br />
спасибо за внимание!

== Түзүлүшү ==

=== Секретариат ===

==== Башкы секретарь (катчы) ====
{| class="wikitable" style="text-align:center" data-ve-attributes="{&quot;style&quot;:&quot;text-align:center&quot;}"
!№
!Аты-жөнү
!Өлкө
!Ыйгарым укугун башталышы
!Ыйгарым укуктун аякташы
|-
!'''—'''
|[[Глэдвин Джебб]]
<small>(милдетин аткаруучу)</small>

<small>({{lang-en|Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn}})</small>
|{{Улуу Британиянын желеги}}[[Улуу Британия жана Түндүк Ирландия|Улуу Британия]] 
([[Европа|Батыш  Европа]])
|[[24 октябрь|24 октябрь,]] [[1945]]
|[[1-февраль|1 февраль,]] [[1948|1946]]
|-
!'''1'''
|[[Трюгве Ли]]
<small>({{lang-no|Trygve Lie}})</small>
|Норвегия{{Норвегия желеги}}(Батыш Европа)
|[[2-февраль|2 февраля]]ь, [[1946]]
|[[10-ноябрь|10 ноябрь,]] [[1952]]
|-
!'''2'''
|[[Даг Хаммаршёльд]]
<small>({{lang-sv|Dag Hammarskjöld}})</small>
|{{Швеция желеги}}Швеция(Батыш Европа)
|[[10-апрель|10 апрель,]] [[1953]]
|[[1 сентябрь|18 сентябрь,]] [[1961]]
|-
!'''3'''
|[[У Тан]]
|[[Бирма]](Азия)
|[[30-ноябрь|30 ноябрь,]] [[1961]]
|[[1 январь]], [[1972]]
|-
!'''4'''
|[[Курт Вальдхайм]]
<small>({{lang-de|Kurt Waldheim}})</small>
|[[Австрия]](Батыш Европа)
|[[1 январь|1-январь,]] [[1972]]
|[[1 январь|1 январь,]] [[1982]]
|-
!'''5'''
|[[Хавьер Перес де Куэльяр]]
<small>({{lang-es|Javier Pérez de Cuéllar}})</small>
|[[Перу]](Түштүк Америка)
|[[1 январь]], [[1982]]
|[[1 январь|1 январь,]] [[1992]]
|-
!'''6'''
|[[Бутрос Бутрос-Гали]]
<small>({{lang-ar|بطرس بطرس غالي}})</small>
|[[Мысыр|Египет]](Африка)
|[[1 январь]], [[1992]]
|[[1 январь|1 январь,]] [[1997]]
|-
!'''7'''
|[[Кофи Аннан]]
<small>({{lang-en|Kofi Annan}})</small>
|[[Гана]](Африка)
|[[1 январь|1 январь,]] [[1991|1997]]
|[[1 январь|1 январь,]] [[2007-жыл кинодо|2007]]
|-
!'''8'''
|[[Пан Ги Мун]]
<small>({{lang-ko|반기문}})</small>
|[[Түштүк Корея]](Азия)
|[[1 январь|1 январь,]] [[2007]]
|[[1 январь]], [[2017]]
|-
!'''9'''
|[[Антониу Гутерреш]]
<small>({{lang-pt|António Guterres}})</small>
|[[Португалия]](Батыш Европа)
|[[1 январь|1 январь,]] [[2017 Кышкы Универсиада|2017]]
|Азыркы учурда кызматта
|}

== Булактар ==
{{Булактар}}
* Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия. [[Бишкек]], 2003
''Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. И. Арабаев ат. Кыргыз Мамлекеттик Педагогикалык Университети''
''Башкы ред. Ү.А. Асанов, Жооптуу ред. А. А. Асанканов''
''Ред. кеңеш: Ө.Ж. Осмонов (төрага), Т.Н. Өмүрбеков (жооптуу катчысы), А.Ж. Жуманалиев, ж.б.''
* Юридика аталгылары менен түшүнүктөрүнүн орусча-кыргызча түшүндүрмө сөздүгү. Илимий-маалымдама басылыш/АРД/Чекки долбоору, авторлор жамааты.  – Б.: 2005, ISBN 9967-428-14-7
[[Категория:Тарых]]
[[Категория:Эл аралык уюмдар]]
[[Категория:Саясат]]
[[Категория:БУУ‎| ]]