«Жердин жарым шарлары» барагынын кодун көрүү

[[Файл:Hemisferio Norte.png|right|thumb|200x200px|Түндүк жарым шар сары түс менен белгиленген]]
[[Файл:Hemisferio Sur.png|right|thumb|200x200px|Түштүк жарым шар сары түс менен белгиленген]]
[[Файл:Hemisferio Oeste.png|right|thumb|200x200px|Батыш жарым шар сары түс менен белгиленген]]
[[Файл:Hemisferio Leste.png|right|thumb|200x200px|Чыгыш жарым шар сары түс менен белгиленген]]
[[Файл:Southern Hemisphere LamAz.png|right|thumb|150x150px|Түштүк жарым шардын Түштүк уюлдан көрүнүшү]]
'''Жердин жарым шарлары''' — Жер шарынын сфералык бетинин кандайдыр бир белгилер боюнча ажыратылган эки бөлүгү. [[Экватор]] аркылуу Түндүк жана Түштүк, [[меридиан]] (160° чыгыш жана 20° батыш узундугу) боюнча Батыш жана Чыгыш жарым шарга бөлүнөт. [[Океан]] же кургактыкты ээлеши боюнча Океандык жарым шарга (ортосу Жаңы Зеландиянын түндүк-чыгыш тарабы болуп эсептелет) жана Материктик жарым шар (ортосу Франциянын түндүк-батышы) ажыратылат. Кыргызстан Түндүк Жарым шарда 39°15' менен 43°16' Түндүк кеңдиктердин, 69°15' менен 80°18' чыгыш узундуктардын аралыктарында жайгашкан. 

== Жердин жарым шарлары == 
=== Түндүк жарым шар ===
{{Негизги макала|Түндүк жарым шар}}
'''Түндүк жарым шар''' – [[Экватор|экватордун]] түндүгүндө жайгашкан 60,7% суудан жана 39,3% кургактыктан турган [[Жер|Жердин]] [[Дүйнө бөлүктөрү|бөлүгү]].

=== Түштүк жарым шар ===
{{Негизги макала|Түштүк жарым шар}}
'''Түштүк жарым шар''' – [[Экватор|экватордун]] түштүгүндө жайгашкан 81% суудан жана 19% кургактыктан турган [[Жер|Жердин]] [[Дүйнө бөлүктөрү|бөлүгү]].

=== Батыш жарым шар ===
{{Негизги макала|Батыш жарым шар}}
'''Батыш жарым шар''' — [[Гринвич меридианы|Гринвич меридианынын]] батышында жана [[180-меридиан|180-меридиандын]] чыгышында жайгашкан [[Жер|Жердин]] жарым шары.

=== Чыгыш жарым шар ===
{{Негизги макала|Чыгыш жарым шар}}
'''Чыгыш жарым шар''' — [[Гринвич меридианы|Гринвич меридианынын]] чыгышында жана [[180-меридиан|180-меридиандын]] батышында жайгашкан [[Жер|Жердин]] жарым шары.

=== Материктик (кургактык) жарым шар ===
{{Негизги макала|Материктик жарым шар}}
'''Материктик жарым шар же кургактык жарым шар''' — аянтынын эң көп бөлүгүн материктер (кургактыктар) ээлеген [[Жер|жердин]] жарым шары.

=== Океандык (суу) жарым шар ===
{{Негизги макала|Океандык жарым шар}}
'''Океандык жарым шар же суу жарым шар''' — аянтынын эң көп бөлүгүн океандар (суу) түзгөн [[Жер|жердин]] жарым шары.

=== Жердин жарым шарлары картада ===
<gallery>
Файл:Southern Hemisphere LamAz.png|Түштүк жарым шар
Файл:Northern Hemisphere LamAz.png|Түндүк жарым шар
Файл:Land hemisphere.png|Материктик жарым шар
Файл:Water hemisphere.png|Океандык жарым шар
Файл:Western Hemisphere LamAz.png|Батыш жарым шар
Файл:Eastern Hemisphere LamAz.png|Чыгыш жарым жар
</gallery>

== Климат ==
{| class="wikitable" "width=88%"
|+'''Кеңдиктер боюнча температуранын орточо жылдык көрсөткүчү'''<ref>[https://wmo.int/ БУУнун бүткүл дүйнөлүк метеорологиялык уюму]</ref>
!Кеңдик     
!Температура °C
!Башка жарым шар менен болгон айырмасы
! rowspan="4" |
!Кеңдик     
!Температура °C
!Башка жарым шар менен болгон айырмасы
|-
| colspan="3" |<center>[[Түндүк жарым шар|'''Түндүк жарым шар''']]<ref name=":0">''Багров М. В., Боков В. О., Черваньов І. Г.'' Землезнавство. — К.: Либідь, 2000. ISBN 966-06-0057-7</ref></center>
| colspan="3" |<center>[[Түштүк жарым шар|'''Түштүк жарым шар''']]<ref name=":0" /></center>
|-
|90° - 80°
| -18,5
|29,0
|0° - 10°
|24,6
| -2,3
|-
|80° - 70°
| -12,4
|8,8
|10° - 20°
|23,0
| -3,7
|-
|70° - 60°
| -2,5
|7,9
!
|20° - 30°
|19,2
| -4,9
|-
|60° - 50°
|2,9
| -1,9
!
|30° - 40°
|15,8
| -1,9
|-
|50° - 40°
|9,5
| -1,1
!
|40° - 50°
|10,6
|1,1
|-
|40° - 30°
|17,7
|1,9
!
|50° - 60°
|4,8
|1,9
|-
|30° - 20°
|24,1
|4,9
!
|60° - 70°
| -9,4
| -7,9
|-
|20° - 10°
|27,7
|3,7
!
|70° - 80°
| -21,2
| -8,8
|-
|10° - 0°
|27,9
|2,3
!
|80° - 90°
| -47,5
| -29,0
|}

== Кызыктуу факт ==

* {{Өлкө желеги|Кирибати}} — дүйнөдөгү бардык жарым шарларда жайгашкан жалгыз мамлекет.
== Дагы караңыз ==
*[[Түндүк жарым шар]]
*[[Түштүк жарым шар]]
*[[Батыш жарым шар]]
*[[Чыгыш жарым шар]]
*[[Океандык жарым шар]]
*[[Материктик жарым шар]]
==Булактар==
<references />
* [[“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы]]: 3-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2011. 784 бет, илл. ISBN 978 9967-14-074-5

{{Калып:Жердин жарым шарлары}}
[[Категория:География]]
[[Категория:Жердин жарым шарлары]]