«Төлөгөн Касымбек» барагынын кодун көрүү

{{Жазуучу
 |Ысымы                = Төлөгөн Касымбек
 |Нукура ысымы         = 
 |Сүрөт                = Tologon Kasymbekov 2011.jpg
 |Туурасы              = 220px
 |Сүрөттүн аталышы     = 
 |Туулган датасы       = 15.01.1931
 |Туулган жери         = [[Ак-Жол (Аксы району)|Ак-Жол]] ({{ТуулганЖери|Аксы району|Аксы районунда}}), [[Кыргыз Автономиялуу Социалисттик Советтик Республикасы|Кыргыз АССР]], [[РСФСР]], [[ССРС]]
 |Өлгөн датасы          =16.06.2011
 |Өлгөн жери           =[[Бишкек]], [[Кыргызстан]] 
 |Жарандыгы            = {{Өлкө желеги|СССР}} → <br> {{Өлкө желеги|Кыргызстан}}
 |Ишмердүүлүгү         = {{прозаик|ССРС|Кыргызстандын|Кыргыз|XX кылым|XXI кылым}}, редактор 
 |Чыгармачылык жылдары = 1952—2011
 |Багыты               = социалисттик реализм, тарыхый окуялар 
 |Жанры                = [[роман]], [[повесть]]
 |Дебют = Кичинекей жылкычы
 |Чыгармаларынын тилдери = [[кыргыз тили|кыргызча]], [[Орус тили|орусча]]
 |Бааланганы           = 
 |Сыйлыктары           ={{{!}}
{{!}}{{Ак-Шумкар}}
{{!}}}
{{{!}}
{{!}}{{1-даражадагы Манас Ордени}}{{!!}}{{Даңк медалы}}
{{!}}}
 |Кол тамгасы          =Төлөгөн Касымбеков колу.jpg 
 |Bizdin.kg            = 
 |Сайт                 = 
 |Викитека             = 
 |Викицитатник         = 
}}
'''Төлөгөн Касымбек<ref>{{cite news| url=https://www.azattyk.org/a/kyrgyz_tologon-kasymbekov-90_maarake_2021_tch_blog/31047061.html |title=Тарыхта көөнөргүс изи калды |date=15.1.2021 |publisher=Азаттык үналгысы |first=Тынчтыкбек |last=Чоротегин}}</ref><ref name="obituary">{{cite news| url=https://www.azattyk.org/a/kyrgyz_writer_tologon_kasymbekov_obituary_16_june_2011/24237505.html |title=Төлөгөн Касымбек: Тарыхый баян устасы |date=16.4.2011 |publisher=Азаттык үналгысы |first=Тынчтыкбек |last=Чоротегин}}</ref>''' (1931 — 2011<ref name="obituary" />) — [[СССР|советтик]] жана [[Кыргызстан|кыргызстандык]] жазуучу<ref>{{cite book|title=Tölögön Kasımbekov İnsan ve Eser|first=Samet|last=Azap|publisher=Bengü Yayınları|date=2017|language=tr|isbn=978-605-9148-52-8}}</ref>. [[Кыргыз Республикасынын Баатыры]]<ref>https://who.ca-news.org/people/6681</ref>. Кыргыз Эл жазуучу, Кыргыз Эл Баатыры<ref>{{cite news|url-https://govori.tv/adabiyat-k-n-kyirgyiz-e-l-baatyiryi-naamyin/ |title=Адабият күнү. Кыргыз Эл Баатыры наамын алган акын-жазуучулар |publisher=GOVORI.TV |date=12.12.2017}}</ref>, [[Кыргыз Республикасынын Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгы|Кыргыз Республикасынын Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгы]]нын лауреаты<ref name="toktogul">{{cite book |title=Токтогул энциклопедиясы |first=Абдылдажан |last=Акматалиев |publisher=Турар |date=2014 |location=Бишкек |url=https://new.bizdin.kg/media/books/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%A2%D0%BE%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC.pdf}}</ref>.

==Өмүр баяны==
Төлөгөн [[Ак-Жол (Аксы району)|Ак-Жол]] айылында (азыркы [[Аксы району]]) туулган. Атасы молдо болгон, Төлөгөн он-төрт же он-беш жашка чыкканда ал каза болду<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.com/kyrgyz/articles/c35e791zyd2o |title=Төлөгөн Касымбековдун өмүрү жана чыгармачылыгы: элге белгисиз он факты |publisher=BBC Кыргыз Кызматы |date=28.9.2021}}</ref>.

Анын алгачкы чыгармасы «Кичинекей жылкычы» 1952-жылы [[Ала-Тоо (журнал)|Советтик Кыргызстан]] журналында жарыкка чыккан<ref>{{cite journal | last = Aşlar | first = Halit | title = Tölögön Kasimbek ve Kırgız Tarihi Romanındaki Yeri | journal = Вестник Бишкекского гуманитарного университета | volume = 2 | year = 2012 | pages = 282–283}}</ref>. 1956-жылы бул аңгеме ошол эле аталыштагы кичине аңгемелер жыйнагы катары китеп болуп басылып чыккан<ref>{{cite web |title=ТӨЛӨГӨН КАСЫМБЕКОВ (1931-2011) |publisher=Централизованной библиотечной системы г. Бишкек |url=https://cls.kg/ebook/t-l-g-n-kasymbekjv-1931-2011}}</ref><ref>{{cite book |title=Кичинекей жылкычы: Аңгемелер. |location=Фрунзе |publisher=Кыргызокуупедмамбас |first= Төлөгөн |last= Касымбек |date=1956}}</ref>. «Хочу быть человеком» (''«Адам болгум келет»'') повести 1965-жылы орус тилинде жарык кɵргɵн<ref>{{cite book |title=Хочу быть человеком: Повесть. |location=Маскөө |publisher=Советский писатель |date=1965}}</ref>. 

Касымбектин чыгармачылыгынын негизин түзгөн тарыхый багыттагы алгачкы чыгармасы 1963-жылы жазылган «Алымкан» драмасы болуп эсептелет<ref>{{cite journal |first=Төлөгөн |last=Касымбек |title=Алымкан: Тарыхий драма |journal=Ала-Too |date=1963 |number=3 |pages=43-85}}</ref><ref name="toktogul" />. 1966-жылы анын эң белгилүү чыгармаларынын бири — «[[Сынган кылыч]]<ref>{{cite journal |title=Destan Geleneğinden Tarihi Romana: Tölögön Kasımbek ve Kırılan Kılıç I,II |first=Canan |last=OLPAK KOÇ |date=2012 |journal=Journal of Turkish Studies |url=https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=15791#}}</ref>» романынын биринчи тому жарык көргөн; экинчи тому 1971-жылы, толукталган нускасы 1998-жылы жарык көргөн<ref>{{cite news|url=https://sputnik.kg/20151121/1020302225.html |title="Сынган кылыч" туурасында 12 кызыктуу факт |publisher=Sputnik KG |date=21.11.2015}}</ref>. Жазуучу 2000-жылы толукталган нускасы үчүн Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты болгон<ref name="toktogul" />.  Башка чыгармаларынын арасында Кыргызстандын тарыхын ХIХ – кылымдын ортосунан баштап ХХ – кылымдын башына чейин баяндаган «Келкел», «Баскын»<ref>{{cite journal | last = Koç | first = S. | year = 2002 | title = Kırgız Edebiyatında Nesrin Gelişimi ve Tölögön Kasımbek | journal = Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi | issue = 13 |url=https://dergipark.org.tr/en/pub/tdded/issue/12709/154671}}</ref>, «Кыргын» деген романдарын да атап ɵтсɵк болот.

1990–1994-жылдары [[Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши]]не эл депутаты болуп шайланган, тил, маданият жана билим берүү боюнча эл аралык комиссиянын жетекчиси, ошондой эле Кыргызстан жазуучулар союзунун төрагасы болгон. Ак-Жол айылынын айылдык кеңешинде башталгыч класстарга мугалим жана жооптуу катчы болуп иштеген.

==Чыгармалар==
===Романдар===
*'''Сынган кылыч''' (1966) (1971) (1998)
*'''Жетилген Курак''' (1976)
*'''Келкел''' (1986)
*'''Баскын''' (2000)
*'''Кыргын''' (2008)

«Сынган кылыч» романы казак (Сынған қылыш, 1975), , түркмөн (Synan gylyč, 1977), украин (Зламаний меч, 1978), орус (Сломанный меч, 1980), өзбек (Singan qilich, 1980), англис (The Broken Sword, 1980), түрк (Kırılan Kılıç, 2004) жана уйгур (سۇنغان قىلىچ , 2008) тилдерине которулган.

===Повесттер===
*'''Коке''' (''Көкө'') (1958) (орусча)
*'''Хочу быть человеком''' (''Адам болгум келет'') 1965 (орусча)
*'''Жетим'''

===Aңгемелер===
*'''Кичинекей жылкычы''' (1952)

===Драмалар===
*'''Алымкан''' (1963)

==Булактар==
<references />

==Тышкы шилтемелери==
* [http://www.bizdin.kg/ru/%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/item/532-%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5%D0%BB «Келкел» тарыхый романы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160401030932/http://www.bizdin.kg/ru/%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/item/532-%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5%D0%BB |date=2016-04-01 }}
* [http://www.bizdin.kg/ky/%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80/item/196-%D1%81%D1%8B%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BD-%D0%BA%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%87 «Сынган кылыч» тарыхый романы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305074744/http://www.bizdin.kg/ky/%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80/item/196-%D1%81%D1%8B%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BD-%D0%BA%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%87 |date=2016-03-05 }}
* [http://www.bizdin.kg/ky/%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80/item/512-%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%8B%D0%BD-1-%D1%82%D0%BE%D0%BC «Баскын» тарыхый романы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305074740/http://www.bizdin.kg/ky/%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80/item/512-%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%8B%D0%BD-1-%D1%82%D0%BE%D0%BC |date=2016-03-05 }}
* [https://neb.kg/index.php/ru/home-ru-ru/dzhalal-abadskaya-oblast/item/2319-kyrgyn «Кыргын» тарыхый романы]

[[Категория:Инсандар]]
[[Категория:Кыргыз адабияты]]
[[Категория:Кыргыз жазуучулары]]
[[Категория:Кыргыз Республикасынын жазуучулары]]