Ганнибал
Ганнибал (Аннибал Барка) - (биздин заманга чейинки 247 же 246, Карфаген биздин заманга чейинки 183, Вифиния) Карфаген аскер башчысы жана мамлекеттик ишмери. Гамилькар Барканын уулу. Атасынын согуштарына, кийин жездеси Гасдрубалдын Испания менен болгон уруштарына катышкан. 225-жылдан Испанияда карфагендик атчандардын командачысы. 221-ж. (Гасдрубал курман болгон соң) жоокерлердин талабы боюнча Карфаген армиясынын башкы командачысы. 219-ж. Ганнибал Римдин союздашы Сагунт шаарына кол салган. Бул чынында 2-Пуни согушуна (218-201) алып келген. Ганнибал 218-ж. аскерлери менен Альп тоолорун өтүп, Цизальпы Галлиясына жана Италияга кирип, Тицин, Треббия өзөндөрүнүн (218), Тразименкөлүнүн (217) жанында душманга катуу сокку урган. 216-ж. Ганнибалдын аскери Каннда чоң жеңишке жетишкен. 212-жылдан римдиктер күч алып, Сицилия, Испания, Италияда бир нече жолу жеңишке ээ болгон. 211-ж. Карфагенди басып алган. Жардамга келаткан бир тууганы Гасдрубал Метаврдын жанында талкалангандан кийин (207), Ганнибал өтө алсыраган. Зама шаарынын жанында Ганнибалдын аскери толук талкаланып (202), Карфаген жеңилген (201). Согуштан кийин Ганнибал суффет (мамлекеттик жогорку бийлик) болуп дайындалып, Карфагенди башкарган. Жаңы согушка даярдык көрүп жатат деп шектенген римдиктердин кысымынан Ганнибал 195-ж. Сирия падышасы Антиох IIIгө качып барып, аскер кеңешчиси болгон. Рим менен болгон согушта (192-188) Антиох IIIдөн жеңилип, римдиктер Ганнибалды кармап берүүсүн талап кылганда Ганнибал Арменияга, кийин Вифинияга барып жашырынган. Римден корккон Вифиния падышасы Пруссий карматтырмак болгондо, уу ичип өлгөн. Ганнибал байыркы дүйнөнүн ири аскер башчылардын бири. Римден жеңилип калса да, Ганнибал согуш искусствосунун тарыхында олуттуу из калтырган.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 2-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2007. 808 бет, илл. ISBN 978 9967-14-055 -4