Жасалма тандоо

Википедия дан

Жасалма тандоо – чарбачылыкта баалуу жаныбар тукумун жана өсүмдүк сортторун тандап өстүрүү ыкмасы. «Жасалма тандоо» терминин илимге 1859-ж. Ч. Дарвин киргизген. Ал жасалма тандоону эгилме өсүмдүк менен малдын акырындык менен өөрчүшүндө негизги себеп деп көрсөткөн. Эгилме өсүмдүк менен малдын сорттук же породалык түрүнүн ар бир тобу алар жапайы тегинин түрлөрүнөн келип чыкканын аныктаган. Мисалы, бардык үй көгүчкөнү жапайы аска көгүчкөндөрүнөн, бакма тооктордун бардыгы жапайы тооктон (банкив тоогунан), огород капустасы жапайы капустадан келип чыккан. Жасалма тандоо сезимсиз жана методикалык болуп бөлүнөт. Сезимсиз жасалма тандоодо байыркы малчы жана дыйкандар өсүмдүк менен жаныбарлардын эң оболу сапаттууларын сактап, кийин алардан жакшы тукум алышкан. Бул сезимсиз тандоо организмдердин генефонундагы мутациялык өзгөрүштү автоматтык түрдө сактап калып, натыйжада жаңы сорт жана порода пайда болгон. Сезимсиз жасалма тандоо механикалык таасири жана жыйынтыгы боюнча табигый тандалууга жакын. Методикалык жасалма тандоо – алдын ала коюлган максаттарга ылайык методикалык жол менен пландуу түрдө жүргүзүлүп, айыл чарба өсүмдүктөрүнүн жаңы сортторун жана үй жаныбарларынын жаңы породаларын чыгаруунун негизги жолу. Айыл чарбада методикалык тандоо жапырт жана жекече тандоо жолу менен жүргүзүлөт.

Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]

  • “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 1-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2006. ISBN 9967—14— 046—1