Каскадёр
Каскадёр – 1) сахна өнөрүнүн айрым түрлөрүндө (негизинен кинодо) ден соолукка жана өмүргө коркунуч келтирүүчү ар кандай трюктарды (бийиктен секирүү, ат жана башка айбанаттардын катышуусундагы трюктар, транспорт каражаттарын өтө ылдам айдоо же кагылыштыруу жана башка) даярдоо жана аткаруу; 2) ушул кесипти аркалаган адам. Кыргыз каскадёрлору ар түрдүү, айрыкча ат менен аткарылуучу трюктарды мыкты аткарышат. Кыргыз каскадёру Ү. Кудайбергенов Гиннес китебине кирген.
Тарых[түзөтүү | булагын түзөтүү]
1900-жылдардын башында кино индустриясы Атлантика океанынын эки тарабында тең күч ала баштаган, бирок кесипкөй каскадерлорго муктаж болгон эмес.[1] Биринчиден, сахнада бекер ойноого даяр көптөгөн ыктыярчылар болгон. Экинчиден, испан-америка согушунан кийин ден-соолугу чың жана ок атуучу курал менен машыккан көптөгөн жаштар жумуш издешкен. Үчүнчүдөн, мурдагы жапайы батыш азыр отурукташып жатап, мурунку ковбойлорго болгон муктаждык азайды.[2]
Өзгөчөлөнгөн трюк аткаруучуну колдонгон биринчи тасма 1903-1910-жылдары тартылган. Биринчи мүмкүн болгон дублер-каскадер 1903-жылы Милтаунда, Нью-Джерси штатында тартылган "Великом ограблении поезда" тасмасындагы Фрэнк Ханавей болгон. Биринчи акы төлөнүүчү трюк 1908-жылы "Граф Монте-Кристо"[3] тасмасында болгон, режиссер аскадан деңизге башы менен ылдый секире турган акробатка 5 доллар төлөгөн.[4] Кесипкөй тентек Родман Лоу имараттардын дубалдарына чыгып, учактардан жана Эркиндик статуясы сыяктуу бийик жерлерден парашютта секирүү менен белгилүү болгон трюкач-парашютчу болгон.[5] Лоу 1912-жылы өзүнүн айрым трюктарын аткаруу үчүн киного тартылган.
Голливуддун, Калифорниянын айланасында Батыш жээкте индустрия өнүккөн сайын, Чарли Чаплин, Бастер Китон жана Кистоун Копс сыяктуу клоундар жана куудулдар биринчи таанылган кесипкөй каскадерлор болушкан.[6] Анын себеби, алгачкы тасмалардын негизги рациону цирк клоунунун күнүмдүк жашоосунун негизги бөлүктөрү болгон кулап түшүү, бийик секирүү жана комедиялык автокырсыктар болгон. Бирок алардын цирктеги жол көрсөтүүчүлөрү сыяктуу эле, бул актерлор / каскадерлор атайын трюктарды жасоого үйрөтүлгөн эмес, тескерисинче, сыноо жана ката аркылуу үйрөнүшкөн
Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 4-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2012. 832 бет, илл. ISBN 978 9967-14-104 -9
Шилтемелер[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- ↑ Hollywood Stunt Performers, 1910s-1970s. books.google.com. Текшерилген күнү 15 -август (баш оона) 2023.
- ↑ Movie Stuntmen / We Wouldn’t Have the Old Western Films Without Them. tripsintohistory.com. Текшерилген күнү 15 -август (баш оона) 2023.
- ↑ Stuntman Work In The Early Days Of Filmmaking. weareactors.com. Текшерилген күнү 15 -август (баш оона) 2023.
- ↑ The history of the Stuntman. actionartist.de. Текшерилген күнү 15 -август (баш оона) 2023.
- ↑ rodman and ruth law take their sibling rivalry to crazy heights. newenglandhistoricalsociety.com. Текшерилген күнү 15 -август (баш оона) 2023.
- ↑ We are an organized group of Premier Stunt Coordinators, Stuntmen and Second Unit Directors. stuntmen.com. Текшерилген күнү 15 -август (баш оона) 2023.