«Кыргыз сому» барагынын кодун көрүү

{{Валюта
 |Аталышы            = 
 |Расмий аталышы = Кыргыз сому
 |ВЖК-ky                = Сом
 |Сүрөт          =5000 som 2009 ob.jpg
 |Сүрөт аталышы               = [[2009-жыл]]дагы 5000 сом
 |ISO                   = KGS
 |ISO сандык         = 417
 |Эмитент               = {{Өлкө желеги|Кыргызстан}}
 |Расмий колдонуучулар      = 
 |Бейрасмий колдонуучулар    = 
 |Турат1              = [[Тыйын]]
 |Шайкештик1          = 100
 |Символ                =⃀ • {{Валюта белгиси|KGS|all|sep=&nbsp;•}}
 |Монеталар              = 10, 50 тыйын<br />1, 3, 5, 10 сом
 |Банкноттор              =''1, 10, 50 тыйын''<br />''1, 5, 10'', 20, 50, 100, 200, 500, 1000,2000,  5000 сом
 |Киргизилди            = [[10-май]] [[1993-жыл]]
 |Киргизилди-соңу      = 
 |Алмаштырды            =[[ССРС рубль]] (SUR) / [[Орусиялык рубль]] (RUR)
 |Борбордук банк          = [[Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы]]
 |Борбордук банк_сайт       = www.nbkr.kg
 |Басып чыгарат              = [[De La Rue]]
 |Басып чыгарат_сайт         = www.delarue.com
 |Акча сарайы         = [[Казакстан акча сарайы]]
 |Акча сарайы_сайт    = www.kmd.kz
 |Курс1                 = <!-- Шайкештик үчүн бош калтырылган. Сураныч, толтурбаңыз-->
 |Курс2                 = {{Валюта курсу|KGS|USD}}
 |Курс3                 = {{Валюта курсу|KGS|EUR}}
 |Курс4                 = {{Валюта курсу|KGS|GBP}}
 |Курс5                 = {{Валюта курсу|KGS|JPY|100}}
 |Курс6                 = {{Валюта курсу|KGS|RUB}}
 |Валюта1               = <!-- Шайкештик үчүн бош калтырылган. Сураныч, толтурбаңыз-->
 |Валюта2               = 1 [[АКШ доллары|USD]]
 |Валюта3               = 1 [[Евро|EUR]]
 |Валюта4               = 1 [[Фунт стерлинг|GBP]]
 |Валюта5               = 100 [[Жапон иени|JPY]]
 |Валюта6               = 1 [[Орусиялык рубль|RUB]]
 |Дата                  = {{Валюта курсу|KGS|Дата}}
 |Уики-казына         = Category:Money of Kyrgyzstan
 |ШилтемеТобу         = 
}}
'''Сом''' — [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[акча бирдиги]]. Кыргыз Республикасынын улуттук акча бирдиги сом өлкө эгемендүүлүк алгандан кийин, 1993-жылы 10-майда жүгүртүүгө чыгарылган.<ref>https://www.nbkr.kg/index1.jsp?item=146&lang=KGZ</ref> 10-май — Банк кызматкерлеринин жана улуттук валютанын кабыл алынган күнү катары Кыргызстанда расмий белгиленет.<ref>https://erkin--too-kg.translate.goog/10-maj-uluttuk-valyuta-kabyl-alyngan-k%D2%AFn/?_x_tr_sl=ky&_x_tr_tl=ru&_x_tr_hl=ru&_x_tr_pto=sc</ref>

==Тарыхы ==
Кыргыз валютасынын расмий чыгарылган датасы 1993-жылдын 10-майы деп эсептелгени менен биздин сомдун жаралуу тарыхы же "сом" - деген сөздүн колдонулушу СССР маалында пайда болгон. Кыргызстан СССР курамына союздук республика катары киргенден кийин 1938-жылдын үлгүсүндөгү 1,3 жана 5 рублдерде кыргыз тилиндеги – «сом» деген жазуу болгон.
Түрк тилиндеги «сом» сөзү баардык түрк тилдеринде «рубль» сөзүн билдирет. Алгач ал «бүтүн», «бекем» маанисинде колдонулган. Кийинчерээк «бүтүндүн бөлүгү», «рубль» маанисинде колдонула баштаган. Монеталар менен майда акчалар «тыйын» деп аталган. Кокондун күмүш тенгелери, жез пулдары жана алгачкы россиялык копейкалар менен гривенниктер да ушундай аталмак. Азыр болсо сом Кыргыз Республикасынын негизги акча бирдиги болуп саналат.

СССР жоюлгандан кийин аймактын мамлекеттери үчүн кыйын кырдаал түзүлүп: инфляциянын болуп көрбөгөндөй өсүшү, Күнкорсуз шериктеш мамлекеттердин алкагында макулдашылган салык, валюта, баа, бажы саясатынын жоктугу, ошондой эле өкмөттөр аралык эки тараптуу жана көп тараптуу макулдашуулардын натыйжалуулугунун жетишсиздиги. Бул көйгөйлөрдү чечүү үчүн [[КМШ]] мамлекеттери өзүнүн улуттук валютасын киргизип, жеке экономикалык саясатын жүргүзүү керек болгон. Мындай кадамдарды алгачкылардан болуп Кыргызстан жасаган.
1993-жылы Кыргызстандын Өкмөтү улуттук валюта киргизүүнү сунуштап, 3-майда республиканын Жогорку Кеңеши министрлер кабинетинин сунушун бекитип берип<ref>{{Cite web |title=ИС «Параграф» — Постановление Верховного Совета Республики Кыргызстан от 3 мая 1993 года № 1182-XII «О предложении Правительства Республики Кыргызстан „О введении национальной валюты“» |url=http://online.adviser.kg/Document/?doc_id=30221025 |access-date=2018-03-25 |archive-date=2015-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150716005215/http://online.adviser.kg/Document/?doc_id=30221025 |dead-url=yes |accessdate=2018-03-25 |archivedate=2015-07-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150716005215/http://online.adviser.kg/Document/?doc_id=30221025 }}</ref>. Ал эми 10-майдан тартып Кыргызстан өзүнүн улуттук валютасы – кыргыз сомун киргизген. 
Өлкөнүн аймагындагы жүгүртүүдөгү [[Орусиялык рубль|Орусия  рубилдери]] сомго алмаштырылып, алмаштыруу үч этапта жүргүзүлгөн. 1993-жылы 10-майдан 14-май күнү кечки саат 6га чейин Кыргызстандын аймагындагы жүгүртүүдөгү Орусия рублдери, СССР Мамбанкынын казналык жана банктык билеттери, рубль түрүндөгү активдер менен пассивдер сомго 200 рубль бир сом курсу менен алмаштырылган. Ар бир Кыргызстандын жараны (резиденти) бул аралыкта накталай рублин жогоруда аталган курс боюнча алмаштыра алган. Акча алмаштырууну жүргүзүү паспорт же паспортту алмаштырган документте «Өзгөчө белгилер» деген мөөр менен белгиленген<ref name="history">[http://www.nbkr.kg/contout.jsp?item=2008&lang=RUS&material=43065 НБКР — К 20-летию сома — История введения национальной валюты ]</ref>. Сом менен рублдин параллел жүгүртүлүшүнө ушул учурда гана уруксат берилген. Ошентип 1993-жылы 14-май күнү кечки саат алтыдан тартып сом республиканын аймагындагы жалгыз мыйзамдуу төлөм каражаты болуп калган.
Жүйөлүү себептер менен белгиленген расмий мөөнөттө акчасын алмаштыра албай калган адамдар үчүн 17-майдан 21-майга чейин кошумча убакыт берилип. Ал эми ушул мөөнөттө да акчасын алмаштыра албай калгандар үчүн июндун башында дагы эки күн берилген. 3-июндан 4-июнга чейин рублди кыргыз сомуна эми жаңы курс боюнча – 1 сомду 260 рублдан алмаштырууга туура келген.
Акча алмаштыруунун баардык мезгилинде болгону 14 млрд. рубль гана чогултулган. Бирок ошол кезде жүгүртүүдөгү накталай акча 53 млрд. рубль деп бааланганы менен Кыргызстандын чек арасы ачык болгондуктан, бул сан так болуп эсептелген эмес.

Сомдун тарыхында Кыргызстандын улуттук валютасы 4 ирет өзгөрүүгө учурады. 1993-жылы банкнотту өтө кыска аралыкта жана минималдуу аз чыгым менен даярдоо керек болгон. Ал кезде алгачкы банкноттор 1, 10, 50 тыйын жана 1, 5, 20 сом үлгүсүндө чыгарылган. Булар «өткөөл мезгилдин акчасы» деп аталган. Каражаттын жана убакыттын чектелүүлүгүнөн алгачкы банкноттор өтө деле мыкты сапатта эмес, дээрлик кагаз түрүндө болгон.
1994-жылдан баштап II сериядагы 1, 5, 10, 20, 50 жана 100 сомдук банкноттор чыгарылган. Бул сериядагы купюралар жогорку суммага даярдалбаса да мурдагыга караганда сапаттуу коргонуудагы банкнот болгон.
1997-жылдан 2002-жылга чейин экинчи чыгарылыштагы банкноттор акырындап III сериядагы банкнотторго алмаштырылган. Жаңы купюралар бир топ жогорку коргоо деңгээлине: ар бир банкноттун жеке өлчөмү жана түсү, суу белгиси, «терезе» түрүндөгү коргоочу жиби сыяктуу түп нускасынын жаңы белгилери, металлдаштырылган фольгасы, көп түрдүү өзгөрүүчү түскө ээ болгон голограммасы жана башка коргоо белгилери болгон. Жүгүртүүдөгү акчадан тышкары жогорку сандагы – 200, 500 жана 1000 сомдук банкноттор киргизилген. 
2009-жылы 5000 номиналындагы банкнот жүгүртүүгө чыгарылып, кийинчерээк калган – 20, 50, 100, 200, 500 жана 1000 сом номиналдары да жаңыланган. Акыркы IV сериядагы банкноттор жогорулатылган жана жаңы коргоо белгилерине, кичирейтилген көлөмгө жана оригиналдуу жасалгага ээ. Ошондой эле 1, 10, 50 тыйын жана 1, 3, 5 жана 10 сом номиналындагы монеталар жүгүртүүгө чыгарылган.
2009-2010-жылдары жүгүртүүгө чыгарылган жаңы, IV сериядагы банкнот эң мыкты сериядагы улуттук валюта болуп саналат. Себеби 5000 сом номиналындагы банкнот «2009-жылдын банкноттору» деп аталган эл аралык кадыр-барктуу конкурста жеңүүчү катары аталгандыгы болуп саналат. Ал эми 1000 номиналындагы банкнот банк технологиясы боюнча эксперттердин баасына ылайык, 50 АКШ доллары, 50 евро жана 2010-жылдагы жаңы Орусиянын 1000 рублуна салыштырмалуу сапаты боюнча экинчи орунду ээлеген. Кыргыз Республикасынын улуттук купюра кагазын кармап көргөндөгү сапаты, суу белгисинин сапаты, банкноттун оптималдуу өлчөмү, голографиялык элемент жана микробасма категориялары боюнча мыкты деп таанылган. 
==Учурдагы абалы ==
1992-жылы инфляциянын деңгээли 2000%дан ашык чекке жетип. Ал эми 1993-жылы улуттук валютанын киргизилишинен улам гана жеке акча-кредит саясатын жүргүзүүгө мүмкүн болгон. Бул чаралардан улам инфляциянын деңгээлин төмөндөтүүгө шарт жаралып. 1994-жылы инфляция 62,1%, 1995-жылы – 32,1%га чейин ылдыйлаган. 
Кыргызстандын улуттук валютасы киргизилген күндөн бүгүнкү мезгилге чейин өзүнүн туруктуулугун сактап келе жатат. Сом азыркы учурда КМШ аймагындагы туруктуу валюталардын бири болуп саналат. 2005-жылы сомдун алмаштыруу курсу башка валюталарга карата дээрлик өзгөргөн эмес. Анткен менен АКШ долларына карата сомдун курсу 1993-жылдан бери 15 ирет өзгөргөн. Эгер 1993-жылы 1 доллар 4 сомго барабар болсо, азыр алмаштыруу курсу болжол менен 70 сомдун тегерегинде. 
==Символу==
[[Файл:Som sign.svg|100px]]
== Монеталар ==

{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
! | Сүрөт
! | Номиналы
! | Диаметри, мм
! | Калыңдыгы, мм
! | Салмагы, г
! | Чыгарылган жылы
|-
| [[Файл:KG 2008 CuZn 1tyiyn a.png|50px]][[Файл:KG 2008 CuZn b.png|50px]]
| <center>1 тыйын
| <center>14
| <center>0,95
| <center>1,0
|rowspan="6"| <center>[[2008]]
|-
| [[Файл:KG 2008 CuZn 10tyiyn a.png|50px]][[Файл:KG 2008 CuZn b.png|50px]]
| <center>10 тыйын
| <center>15
| <center>1,15
| <center>1,3
|-
| [[Файл:KG 2008 CuZn 50tyiyn a.png|50px]][[Файл:KG 2008 CuZn b.png|50px]]
| <center>50 тыйын
| <center>17
| <center>1,22
| <center>1,8
|-
| [[Файл:KG 2008 Ni 1som a.png|50px]][[Файл:KG 2008 Ni b.png|50px]]
| <center>1 сом
| <center>19
| <center>1,36
| <center>2,5
|-
| [[Файл:KG 2008 Ni 3som a.png|50px]][[Файл:KG 2008 Ni b.png|50px]]
| <center>3 сом
| <center>21
| <center>1,4
| <center>3,2
|-
| [[Файл:KG 2008 Ni 5som a.png|50px]][[Файл:KG 2008 Ni b.png|50px]]
| <center>5 сом
| <center>23
| <center>1,55
| <center>4,2
|-
| [[Файл:KG 2009 Ni 10som a.png|50px]][[Файл:KG 2009 Ni 10som b.png|50px]]
| <center>10 сом
| <center>24,5
| <center>
| <center>5,4
| <center>[[2009]]
|+
|}

== Банкноттор ==

=== 1993-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноталар ===
Банкноттордо чыгарылган жылы жазылган эмес. Акчаны майдалоо функциясын аткарган 1, 10, 50 тыйын жана 1, 5, 20 сом номиналындагы банкноттор 1993-жылы май айында жүгүртүүгө чыгарылган.

{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="7"|Кыргыз Республикасынын банкынын I сериядагы банкноттору
|-
!colspan="2"| Сүрөт !!rowspan="2"| Номиналы !!rowspan="2"| Өлчөмү<br />(мм) !!rowspan="2"| Түсү !!rowspan="2"| Чыгарылган күнү !!rowspan="2"| Алып ташталган күнү
|-
! Алдыңкы бети !! Арткы бети
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP1-1Tyiyn-(1993)-doy f.jpg|90px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP1-1Tyiyn-(1993)-doy b.jpg|90px]]
| <center><big>1 тыйын
|rowspan="3"| <center>90×70
| <center>кызыл
|rowspan="6"| <center>[[10 май]] [[1993]]
|rowspan="6"| <center>[[1 январь]] [[2008]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP2-10Tyiyn-(1993)-doy f.jpg|90px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP2-10Tyiyn-(1993)-doy b.jpg|90px]]
| <center><big>10 тыйын
| <center>жашыл
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP3-50Tyiyn-(1993)-doy f.jpg|90px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP3-50Tyiyn-(1993)-doy b.jpg|90px]]
| <center><big>50 тыйын
| <center>көк
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP4-1Som-(1993)-doy f.jpg|140px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP4-1Som-(1993)-doy b.jpg|140px]]
| <center><big>1 сом
|rowspan="3"| <center>140×70
| <center>кызыл
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP5-5Som-(1993)-doy f.jpg|140px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP5-5Som-(1993)-doy b.jpg|140px]]
| <center><big>5 сом
| <center>жашыл
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP6-20Som-(1993)-doy f.jpg|140px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP6-20Som-1993-donatedoy b.jpg|140px]]
| <center><big>20 сом
| <center>көк
|-
|colspan="7"|<small>Масштаб изображений — 1,0 пикселя на миллиметр</small>
|+
|}

=== 1994-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноталар ===
Банкноттордо чыгарылган жылы жазылган эмес. 1994-1995-жылдары акча белгилеринин экинчи эмиссиясы ишке ашырылган. Биринчи чыгарылыштагы банкнотторго караганда “калайык-калктын улуттук валютага карата ишениминин калыптанышы мезгилинде” жасалмалуулуктан ишенимдүү корголгон банкноттор жүгүртүүгө чыгарылган. 1993-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноттор жүгүртүүдөн акырындык менен алынып, 1994-1995-жылдары чыгарылган үлгүдөгү 1, 5, 10, 20, 50, 100 сом номиналындагы банкноттор менен алмаштырылган.

{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="9"|Кыргыз Республикасынын банкынын II сериядагы банкноттору
|-
!colspan="2"| Сүрөт !!rowspan="2"| Номиналы<br />(сом) !!rowspan="2"| Өлчөмү<br />(мм) !!rowspan="2"| Түсү !!colspan="2"| Түшүндүрмө !!rowspan="2"| Чыгарылган күнү !!rowspan="2"| Алып ташталган күнү
|-
! Алдыңкы бети !! Арткы бети !! Алдыңкы бети !! Арткы бети
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:1 som 1994 ob.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:1 som 1994 rev.jpg|135px]]
| <center><big>1
|rowspan="6"| <center>135х65
| <center>күрөң<br />сары
| <center>кыргыз композитору [[Абдылас Малдыбаев]] ([[1906]]—[[1978]])
| <center>[[комуз]], [[кыяк]] кыргыз музыкалык аспаптары <br />[[Т. Сатылганов атындагы Кыргыз улуттук филармониясы|Т. Сатылганов атындагы Кыргыз улуттук филармониясынын]] фонунда
|rowspan="4"| <center>[[11 апрель]]<br />[[1994]]
|rowspan="6"| <center>[[1 январь]] [[2008]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:5 som 1994 ob.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:5 som 1994 rev.jpg|135px]]
| <center><big>5
| <center>көк<br />сары
| <center>кыргыз балеринасы [[Бүбүсара Бейшеналиева]] ([[1926]]—[[1973]])
| <center>[[А. Малдыбаев атындагы Кыргыз улуттук академиялык опера жана балет театры]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:10 som 1994 ob.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:10 som 1994 rev.jpg|135px]]
| <center><big>10
| <center>жашыл<br />сары
| <center>кыргыз окумуштуусу жана маданият ишмери [[Касым Тыныстанов]] ([[1901]]—[[1938]])
| <center>Кыргызстандын тоо кыркалары жана Жети-Өгүз тоолору
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:20 som 1994 ob.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:20 som 1994 rev.jpg|135px]]
| <center><big>20
| <center>кызыл<br />кызгыл сары<br />күрөң
| <center>кыргыз акыны [[Тоголок Молдо]] ([[1860]]—[[1942]])
| <center>[[Манас]]тын күмбөзү
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:50 som 1994 ob.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:50 som 1994 rev.jpg|135px]]
| <center><big>50
| <center>кызыл-күрөң<br />кызгылт
| <center>Алай ханышасы[[Курманжан Датка]] ([[1811]]—[[1907]])
| <center>[[Өзгөн архитектуралык комплекси]]<br />(Карахандар мечити жана күмбөзү)
| <center>[[29-август|29 август]]<br />[[1994]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:100 som 1994 ob.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:100 som 1994 rev.jpg|135px]]
| <center><big>100
| <center>боз<br />күрөң<br />саргыч жашыл
| <center>кыргыз эл акыны[[Сатылганов, Токтогул|Токтогул Сатылганов]] ([[1864]]—[[1933]])
| <center>[[Токтогул ГЭСи]]
| <center>[[20 март]]<br />[[1995]]
|-
|colspan="9"|<small>Масштаб изображений — 1,0 пикселя на миллиметр</small>
|+
|}

=== 1997—2005-жылдары чыгарылган үлгүдөгү банкноталар  ===
Улуттук валютаны өркүндөтүүнүн үчүнчү баскычы 1997-жылдан тартып башталган. 1, 5, 10, 20, 50, 100 сом наркындагы, мурда чыгарылган банкнотторго салыштырганда өркүндөтүлгөн коргоо элементтерин камтыган банкноттор акырындык менен жүгүртүүгө чыгарылган. Ал эми 2000-жылы жогорку номиналдагы 200, 500, 1000 сом наркындагы банкноттор жүгүртүүгө чыгарылган.
{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="12"|Кыргыз Республикасынын банкынын III сериядагы банкноттору
|-
!rowspan=2| Жыл !!colspan="2"| Сүрөт !!rowspan="2"| Номиналы<br />(сом) !!rowspan="2"| Өлчөмү<br />(мм) !!rowspan="2"| Түсү !!colspan="3"| Түшүндүрмө !!rowspan="2"| Чыгарылган күнү !!rowspan="2"| Алып ташталган күнү
|-
! Алдыңкы бети !! Арткы бети !! Алдыңкы бети !! Арткы бети !! Суудай белгилер
|-
| <center>[[1999]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP15-1Som-1999(2000) a.jpg|120px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP15-1Som-1999(2000) b.jpg|120px]]
| <center><big>1
| <center>120×60
| <center>ачык күрөң
| <center>[[Абдылас Малдыбаев]]
| <center>[[комуз]], [[кыяк]],<br />[[Т. Сатылганов атындагы Кыргыз улуттук филармониясы|Т. Сатылганов атындагы Кыргыз улуттук филармониясынын]] имараты
|rowspan="3"| <center>портрет
| <center>[[7 Февраль (Бирдин айы)|7-февраль]]<br />[[2000]]
|rowspan=3|<center>[[1 январь]]<br />[[2010]]
|-
|rowspan=2| <center>[[1997]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP13-5Som-1997 a.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP13-5Som-1997 b.jpg|135px]]
| <center><big>5
|rowspan="3"| <center>135×65
| <center>көк
| <center>[[Бүбүсара Бейшеналиева]]
| <center>[[А. Малдыбаев атындагы Кыргыз улуттук академиялык опера жана балет театры]]
|rowspan="2"| <center>[[17 декабрь]]<br />[[1997]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP14-10Som-1997 a.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP14-10Som-1997 b.jpg|135px]]
| <center><big>10
| <center>жашыл
| <center>[[Касым Тыныстанов]]
| <center>Жети-Өгүз тоолору
|-
|rowspan=3| [[2002]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP19-20Som-2002 a.jpg|135px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP19-20Som-2002 b.jpg|135px]]
| <center><big>20
| <center>кызгыл сары
| <center>[[Тоголок Молдо]]
| <center>[[Манас]]тын күмбөзү
|rowspan="8"| <center>портрет жана номинал
|rowspan="3"| <center>[[15-август]]<br />[[2002]]
|rowspan="8"| <center>
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP20-50Som-2002 a.jpg|145px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP20-50Som-2002 b.jpg|145px]]
| <center><big>50
| <center>145×70
| <center>сирень түстүү<br />кызгылт
| <center>[[Курманжан Датка]]
| <center>[[Өзгөн архитектуралык комплекси]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:KyrgyzstanP21-100Som-2002 a.jpg|150px]]
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:KyrgyzstanP21-100Som-2002 b.jpg|150px]]
| <center><big>100
| <center>150×72
| <center> ачык кызгылт көк<br />бозомук жашыл
| <center>[[Сатылганов, Токтогул|Токтогул Сатылганов]]
| <center>[[Хан-Теңири|Кан-Теңири]] тоосу
|-
| <center>[[2000]]
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:KyrgyzstanP22-200Som-2000 a.jpg|155px]]
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:KyrgyzstanP22-200Som-2000 b.jpg|155px]]
|rowspan="2"| <center><big>200
|rowspan="2"| <center>155×74
|rowspan="2"| <center>сары
|rowspan="2"| <center>[[Алыкул Осмонов]]
|rowspan="2"| <center>[[Ысык-Көл]]
| <center>[[28 августа]]<br />[[2000]]
|-
| <center>[[2004]]
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:KyrgyzstanP22-200Som-2004 a.jpg|155px]]
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:KyrgyzstanP22-200Som-2004 b.jpg|155px]]
| <center>[[2-август|2 август]]<br />[[2004]]
|-
| <center>[[2000]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP22-500Som-2000 a.jpg|160px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP22-500Som-2000 b.jpg|160px]]
|rowspan="2"| <center><big>500
|rowspan="2"| <center>160×76
|rowspan="2"| <center>кызгылт
|rowspan="2"| <center>[[Саякбай Каралаев]]
|rowspan="2"| <center>манасчынын сүрөтү тартылган
| <center>[[28 август]]<br />[[2000]]
|-
| <center>[[2005]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP23-500Som-2005 a.jpg|160px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP23-500Som-2005 b.jpg|160px]]
| <center>[[1 ноябрь]]<br />[[2005]]
|-
| <center>[[2000]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP18-1000Som-2000 a.jpg|165px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:KyrgyzstanP18-1000Som-2000 b.jpg|165px]]
| <center><big>1000
| <center>165×78
| <center>серый
| <center>[[Жусуп Баласагын]]
| <center>[[Сулайман Тоо]]
| <center>[[28 август]]<br />[[2000]]
|-
|colspan="11"|<small>Масштаб изображений — 1,0 пикселя на миллиметр</small>
|+
|}

=== 2009-2010-жылдары чыгарылган үлгүдөгү банкноталар ===
{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="9"|Кыргыз Республикасынын банкынын IV сериядагы банкноттору
|-
!colspan="2"| Сүрөт !!rowspan="2"| Номиналы<br />(сом) !!rowspan="2"| Өлчөмү<br />(мм) !!rowspan="2"| Түсү !!colspan="2"| Түшүндүрмө !!rowspan="2"| Чыгарылган күнү
|-
! Алдыңкы бети !! Арткы бети !! Алдыңкы бети !! Арткы бети
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:20 som 2009 ob.jpg|120px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:20 som 2009 rev.jpg|120px]]
| <center><big>20
| <center>120×58
| <center>кызыл
| <center>кыргыз акыны [[Тоголок Молдо]] ([[1860]]—[[1942]])
| <center>[[Таш-Рабат]] архитектуралык эстелиги
|rowspan="3"| <center>[[1 июль]]<br />[[2009]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:50 som 2009 ob.jpg|126px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:50 som 2009 rev.jpg|126px]]
| <center><big>50
| <center>126×61
| <center>кызгыл сары
| <center>Алай ханышасы [[Курманжан Датка]] ([[1811]]—[[1907]])
| <center>[[Өзгөн архитектуралык комплекси]]<br />(Карахандар мечити жана күмбөзү)
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:100 som 2009 ob.jpg|132px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:100 som 2009 rev.jpg|132px]]
| <center><big>100
| <center>132×63
| <center>көк
| <center>кыргыз эл акыны [[Сатылганов, Токтогул|Токтогул Сатылганов]] ([[1864]]—[[1933]])
| <center>[[Токтогул ГЭСи]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:200 som 2010 ob.jpg|138px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:200 som 2010 rev.jpg|138px]]
| <center><big>200
| <center>138×66
| <center>сары
| <center>кыргыз акыны [[Алыкул Осмонов]] ([[1915]]—[[1950]])
| <center>[[Ысык-Көл]]
|rowspan="3"| <center>[[1 декабрь]]<br />[[2010]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:500 som 2010 ob.jpg|144px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:500 som 2010 rev.jpg|144px]]
| <center><big>500
| <center>144×68
| <center>кызгылт көк
| <center>манасчы [[Саякбай Каралаев]] ([[1894]]—[[1971]])
| <center>[[Манас]]тын күмбөзү
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:1000 som 2010 ob.jpg|150px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:1000 som 2010 rev.jpg|150px]]
| <center><big>1000
| <center>150×71
| <center>бозомук
| <center> [[Жусуп Баласагын]] ([[1016]]—[[1077]])
| <center>[[Сулайман Тоо]]
|-
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:5000 som 2009 ob.jpg|156px]]
| align="center" bgcolor="#000000"|[[Файл:5000 som 2009 rev.jpg|156px]]
| <center><big>5000
| <center>156×73
| <center>жашыл
| <center>кыргыз советтик актеру [[Суймөнкул Чокморов]] ([[1939]]—[[1992]])
| <center>«Ала-Тоо» кинотеатры, [[Кыргыз Ала-Тоосу]]
| <center>[[2-март]]<br />[[2009]]
|-
|colspan="8"|<small>Масштаб изображений — 1,0 пикселя на миллиметр</small>
|+
|}

=== 2023-2024 жылдары чыгарылган үлгүдөгү банкноталар ===
Жаңы V сериядагы банкноттор Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын жүгүртүүгө киргизилишинин 30 жылдыгына арналган жана сырткы көрүнүшү менен коргоо элементтери жакшыртылган
{| class="wikitable" style="font-size: 90%"
! colspan="8" |Кыргыз Республикасынын банкынын V сериядагы банкноттору
|-
! colspan="2" | Сүрөт !! rowspan="2" | Номиналы<br />(сом) !! rowspan="2" | Өлчөмү<br />(мм) !! rowspan="2" | Түсү !! colspan="2" | Түшүндүрмө !! rowspan="2" | Чыгарылган күнү
|-
! Алдыңкы бети !! Арткы бети !! Алдыңкы бети !! Арткы бети
|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:Obverse 20 som 2024.jpg|120px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:Reverse 20 som 2024.jpg|120px]]
| <center><big>20
| <center>120×58
| <center>кызыл
| <center>кыргыз акыны [[Тоголок Молдо]] ([[1860]]—[[1942]])
| <center>[[Таш-Рабат]] архитектуралык эстелиги
| <center>[[15 Февраль (Бирдин айы)|15 февраль]]
[[2024]]


|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:Obverse 50 som 2024.jpg|126px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:Reverse 50 som 2024.jpg|126px]]
| <center><big>50
| <center>126×61
| <center>кызгыл сары
| <center>Алай ханышасы [[Курманжан Датка]] 
([[1811]]—[[1907]])

| <center>[[Өзгөн архитектуралык комплекси]]<br />(Карахандар мечити жана күмбөзү)
|<center>[[15 Февраль (Бирдин айы)|15 февраль]]
[[2024]]


|-
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:Obverse 100 som 2024.jpg|132px]]
| align="center" bgcolor="#000000"| [[Файл:Reverse 100 som 2024.jpg|132px]]
| <center><big>100
| <center>132×63
| <center>көк
| <center>кыргыз эл акыны [[Сатылганов, Токтогул|Токтогул Сатылганов]] 
([[1864]]—[[1933]])

| <center>[[Токтогул ГЭСи]]
|<center>[[15 Февраль (Бирдин айы)|15 февраль]]
[[2024]]


|-
| bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Obverse 200 som 2023.jpg|138px]]
| bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Reverse 200 som 2023.jpg|138px]]
| <center><big>200
| <center>138х66 
| <center>сары
| <center>кыргыз акыны 
[[Алыкул Осмонов]] ([[1915]]—[[1950]])

| <center>[[Ысык-Көл]]
| <center>[[10-май|10 май]]<br />[[2023]]
|-
| bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Obverse 500 som 2023.jpg|144px]]
| bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Reverse 500 som 2023.jpg|144px]]
| <center><big>500
| <center>144х68
| <center>кызгылт көк
| <center>манасчы 
[[Саякбай Каралаев]] 
([[1894]]—[[1971]])
| <center>[[Манас]]тын күмбөзү
|<center>[[10-май|10 май]]<br />[[2023]]
|-
| bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Obverse 1000 som 2023.jpg|150px]]
| bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Reverse 1000 som 2023.jpg|150px]]
| <center><big>1000
| <center>150х71 мм 
| <center>бозомук
| <center> [[Жусуп Баласагын]] ([[1016]]—[[1077]])
| <center>[[Сулайман Тоо]]
|<center>[[10-май|10 май]]<br />[[2023]]
|-
|bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Obverse 5000 som 2024.jpg|156px]]
|bgcolor="#000000" align="center" | [[Файл:Reverse 5000 som 2024.jpg|156px]]
|<center><big>5000
|<center>156×73
|<center>жашыл
|<center>кыргыз советтик актеру [[Суймөнкул Чокморов]] ([[1939]]—[[1992]])
|<center>«Ала-Тоо» кинотеатры, [[Кыргыз Ала-Тоосу]]
|<center>[[10-май|10 май]]<br />[[2024]]
|}

==Булактар ==
{{Эскертмелер}} 
== Тышкы шилтемелер ==
* [http://www.nbkr.kg/index1.jsp?item=146&lang=KGZ Улуттук валюта]
* [http://www.ciscoins.net/cis/rucatalog.htm КМШ жана Балтика өлкөлөрүнүн монеталары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180328022718/http://www.ciscoins.net/cis/rucatalog.htm |date=2018-03-28 }}
* [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/Kirgistan-B.htm Кыргызстандын банкнотторунун галереясы] {{Ref-de}}{{Ref-en}}

{{Постсоветтик мейкиндиктеги өлкөлөрдүн акча бирдиги}}
{{Кыргыз сому}}
{{Азия валюталары}}

[[Категория:Сом]]
[[Категория:Кыргызстандын акча бирдиги]]
[[Категория:Азия валютталары]]