Морзе коду
Морзе коду («Морзянка»), Морзе азбукасы – тегиз эмес телеграф коду; мында ар бир тамга же белги электр тогунун кыска элементардык берүүсүнөн (чекит) жана үч эселенген узактыктагы элементардык берүүнүн (сызыкча) комбинациялары түрүндө көрсөтүлөт.
Дүйнөлүк Морзе алфавити
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Морзе коддору түрдүү түрлөрүндө 160 жылдан ашуун убакыттан бери колдонулуп келе жатат.[1][2] Бул үн кат алышуу мүмкүнчүлүгү пайда болгонго чейин узак аралыкка билдирүү жөнөтүү үчүн көп колдонулган.[3][4] Бүгүнкү күндө Морзе коду деп аталуучу код тобу из баштапкы Вейл жана Морзе иштеп чыккан коддон айырмаланып турат. Замандаш континенталдык Морзе коду, же эл аралык код, 1848-жылы Фридрих Клеменс Герке тарабынан түзүлүп, алгач Германиянын Гамбург жана Куксхафен шаарлары ортосунда телеграф байланышында колдонулган.[5][6] Герке алфавиттин жарымына жакынын жана бардык цифраларды өзгөртүп, учурдагы коддун негизин түзгөн. Окутмаларга кичинекей өзгөртүүлөр киргизилгенден кийин жана цифралар толук кайра иштелгенден кийин Эл аралык Морзе телеграфия коду 1865-жылы Парижде Эл аралык телеграф конгресси тарабынан стандартташтырылды, жана кийин Эл аралык электр байланыш бирлиги (МСЭ) тарабынан кабыл алынган стандартка айланды. Бирок Морзе жана Вейлдин акыркы коду жердеги телеграфияда АКШ жана Канадада гана колдонулуп, аймактарда, анын ичинде деңиздеги бардык кемелерде жана Түндүк Американын жээктеринде эл аралык код колдонулган.
Авиацияда пилоттор радионавигациялык каражаттарды колдонушат. Пилоттор колдонууга даяр турган станциялардын абалы жакшы экенине ишене алышы үчүн, станциялар Морзе коду менен идентификациялык тамгалардын топтомун (адатта станциянын аталышынан экиден бешке чейин тамга) жиберишет.[7][8] Станциялардагы идентификациялык тамгалар учак навигациялык карталарына жазылат. Мисалы, Кубадагы Кайо-Ларго-дель-Сурдагы Вило-Акунья аэропортундагы VOR-DME "UCL" болуп белгиленип, анын радиожыштыгында Морзе коду UCL туруктуу түрдө жиберилип турат.
Бүгүнкү күндө эл аралык Морзе коду көбүнчө радио сүйүүчүлөрдүн үзгүлтүктүз толкун же "CW" деп аталган режиминде популярдуу болуп саналат.[9] Радиотелеграфияда тезирээк модуляциялык ыкмалар болгон, мисалы, жыштык түрдө которулуу (FSK).
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7
Шилтемелер
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- ↑ Morse Code and the Telegraph. ancestralfindings.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ Learn Morse Code. knowpreparesurvive.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ Morse Code - The start Of Electronic Messaging. sound-au.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ What Is the International Morse Code?. morsecodetranslator.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ Why Was Morse Code Invented?. the-daily-dabble.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ Friedrich Clemens Gerke. edubilla.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ What Is VOR in Aviation, and How Does It Work?. www.flyingmag.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ Aviation Radio Navigation. www.aircraftsystemstech.com. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.
- ↑ Morse Code for CW Mode. newhams.info. Текшерилген күнү 29 -октябрь (тогуздун айы) 2024.