Пилатес

	Пилатес
Мүнөздөмөсү
Категориясы	Конкуренттик эмес спорт
Биринчи мелдеш
Эл аралык федерация
Негизделген жылы	XX кылымжылы

Пилатес (англ. Pilates) – бул денени тең салмактуулукка келтирип, узартып, бекемдеп, жалпы гармонияга жеткирүү үчүн иштелип чыккан ар тараптуу көнүгүүлөр системасы. Ал 1920-жылдары Жозеф жана Клара Пилатес тарабынан иштелип чыккан. Алар Нью-Йорк шаарында "Body Conditioning Gym" ("Дене тарбия залы") деген аталыштагы студия ачышкан. Методика башында "Контрология" деп аталган жана Жозеф Пилатестин физикалык ден соолукту чыңдоодогу өзгөчө ыкмасын камтыган.

Пилатес денедеги түзүмдүк теңсиздиктерди жоюуга багытталган, бул көп учурда ооруну жана кыймылдагы кыйынчылыктарды жаратышы мүмкүн. Бул метод дененин бүтүндөй абалын эске алып иштейт. Узартылган жана бекемделген булчуңдар дене түзүлүшүн жакшыртып, жалпы дене чыңдоосун көтөрөт жана туура эмес кыймыл үлгүлөрүн оңдойт, натыйжада дененин оптималдуу функциялары калыбына келет.

Кайсы куракта же кандай деңгээлде болбосун, пилатес бардык адамдар үчүн пайдалуу. Бул көнүгүүлөрдү үзгүлтүксүз аткаргандар денесинде жеңилдикти жана ыңгайлуулукту сезишип, кыймылдуулугун жакшыртышат жана оорудан арылышат. Бул жыйынтыгында жашоодон көбүрөөк ырахат алууга шарт түзөт.

Бул ар тараптуу мамиле пилатести башка көнүгүү түрлөрүнөн айырмалап турат. Остеопаттар, физиотерапевттер жана жалпы практика дарыгерлери пилатести бүгүнкү күндөгү эң натыйжалуу көнүгүү түрлөрүнүн бири катары сунушташат.

Пилатес төмөнкүлөргө жардам берет:

Тик басууну, ден соолукту жана жалпы дене чыңдоону жакшыртуу
Белгилүү физикалык максаттарга жетүү жана спорттук жөндөмдөрдү өнүктүрүү
Жаракаттан, операциядан же оорудан кийин калыбына келүү
Денени кыймылга кайтаруу
Дене аң-сезимин кеңейтүү
Өз денеңиздин мүмкүнчүлүктөрүнө ишенимди арттыруу
Сулуу көрүнүү, жакшы сезүү жана жашоону жакшыртуу
Бактылуу жана толук кандуу жашоого жетишүү

Тарыхы

1883-жылы Жозеф Пилатес Германиянын Дюссельдорф шаарынын жанында төрөлгөн. Балалык чагында астма, рахит жана ревматикалык кызамык сыяктуу оорулар менен жабыркаган. Анын физикалык алсыздыгы жана бул ооруларды жеңүүгө болгон каалоосу гимнастика, сууда сүзүү жана лыжа тебүү сыяктуу спорттук тармактарда ийгиликтерге жетишүүсүнө себеп болгон.

1912-жылы Пилатес Англияда цирк артисти, боксчу жана өзүн коргоо инструктору болуп иштеген. Биринчи дүйнөлүк согуш маалында ал башка немис улутундагылар менен бирге камакка алынган. Камакта жүргөндө ал физикалык машыгуулар боюнча өз ыкмасын өркүндөтүп, аны башка камактагыларга үйрөткөн. Согуштун акыркы жылдарында Пилатес Мэн аралындагы ооруканада кызмат өтөгөн. Ал баса албаган бейтаптарды реабилитациялоодо керебеттин пружиналарын колдонуп, аларды кол жана буттарды колдоого ылайыкташтырган. Бул ыкма кийинчерээк анын "Кадиллак" деп аталган белгилүү жабдуусунун негизин түзгөн.

1920-жылдардын башында Жозеф жана анын жубайы Клара Америка Кошмо Штаттарына көчүп, 1926-жылы Нью-Йоркто "Дене тарбия залы" ачышкан. Ал жерден алар "Контрология" деп аталган машыгуулар системасын үйрөтүшкөн.

Пилатес методу өзгөчө бийчилер арасында популярдуулукка ээ болуп, аларга жаракаттан калыбына келүүгө жана техникаларын өркүндөтүүгө жардам берген. Атактуу кардарларынын арасында Марта Грэм, Жорж Баланчин жана Жером Роббинс сыяктуу бийчилер, жазуучу Кристофер Ишервуд жана актер Хосе Феррер болгон.

1932-жылы Жозеф Пилатес "Your Health" ("Сиздин ден соолугуңуз") аттуу китепчесин жарыялап, 1945-жылы "Return to Life Through Contrology" ("Контрология аркылуу өмүргө кайтуу") деген китебин чыгарган. Өзүнүн методун ал "акыл менен дененин гармониялуу иштеши" катары сүрөттөгөн.

1967-жылы Жозеф Пилатес 83 жашында каза болгон. Анын методу кийин "Пилатес" деп аталып, анын жубайы Клара тарабынан үйрөтүлгөн. Клара ар бир кардардын жеке өзгөчөлүктөрүнө жараша ыкманы өзгөртүп, өнүктүргөн

Жылдар бою Пилатес методу акырындап өнүгүп, заманбап биомеханиканын түшүнүктөрүн, анын ичинде жаңы жабдууларды колдонуу менен интеграцияланды. Бирок бул техниканын тамыры Жозеф Пилатес тарабынан 90 жылдан ашуун убакыт мурун иштелип чыккан философияга жана кыймыл үлгүлөрүнө негизделген. Пилатес методу биринчи жолу студия ачылган күндөн тартып эле туруктуу популярдуулукка ээ боло баштаган. Азыр Пилатес дүйнөлүк феноменге айланды, аны 12 миллиондон ашуун адам практикалап келет жана анын натыйжалуулугу менен ийкемдүүлүгүнүн аркасында бул көрсөткүч өсүп жатат.

Принциптери

Дем алуу
Концентрация
Башкаруу
Тактык
Агымдуулук

Изилдөөлөр

"Пилатес жана йога ден соолукту чыңдоочу адаттарга жана субъективдүү ден соолук абалына тийгизген таасири" (англ. The Impacts of Pilates and Yoga on Health-Promoting Behaviors and Subjective Health Status) аттуу изилдөө пилатес жана йога менен алектенүүнүн ден соолукка тийгизген оң таасирин изилдейт. Бул изилдөө 8 жума ичинде 30 жаштан 49 жашка чейинки 90 катышуучуну изилдеген. Катышуучулар үч топко бөлүнгөн: пилатес тобу, йога тобу жана контроль тобу (дене көнүгүүлөрүнө катышкан эмес). Ар бир катышуучу программадан мурун жана кийин эки сурамжылоодон өтүшкөн:

Ден соолукту чыңдоочу жашоо образы профили (HPLP II): катышуучулардын ден соолукту чыңдоочу жүрүм-турумун баалоо үчүн.
Ден соолук абалын өзүнчө баалоо шкаласы (HSRS): катышуучулардын ден соолук абалы жөнүндө өз пикирлерин аныктоо үчүн.

Жыйынтык

Ден соолукту чыңдоочу адаттар: пилатес жана йога топторунун катышуучулары 8 жумалык программа аяктаганда ден соолукту чыңдоочу жүрүм-турумдарда олуттуу жакшырганын көрсөтүшкөн.
Субъективдүү ден соолук абалы: пилатес жана йога менен алектенген катышуучулар ден соолугунун абалы жөнүндө жакшыраак пикир билдиришкен.
Жыныстык айырмачылыктар: эркектер менен аялдардын арасында бул көнүгүүлөрдүн пайдасында олуттуу айырмачылыктар табылган эмес.

Изилдөөнүн жыйынтыгында пилатес жана йога ден соолукту чыңдоочу жүрүм-турумдарды жакшыртып, жеке ден соолук тууралуу түшүнүктөрдү жакшыраак деңгээлге алып келери аныкталган. Изилдөө мындай көнүгүүлөрдү ден соолукту чыңдоочу жашоо образын калыптандыруунун натыйжалуу ыкмасы катары сунуштайт.

Булактар

Pilates Foundation 1996/About Pilates

National Library of Medicine/Pilates: how does it work and who needs it?

The Impacts of Pilates and Yoga on Health-Promoting Behaviors and Subjective Health Status