Сепсиз кыз (пьеса)

«Сепсиз кыз» — Александр Николаевич Островскийдин пьесасы. Анын үстүндө 1874-жылдан 1878-жылга чейин 4 жыл бою иштелген. "Сепсиз кыз" спектаклинин премьерасы 1878-жылы күзүндө болуп, көрүүчүлөр менен театр сынчыларынын нааразычылыгын жараткан. Чыгарманын ийгилиги автордун көзү өткөндөн кийин гана келген.

Пьеса биринчи жолу "Ата Мекендик жазуулар » журналында жарыяланган (1879, №1)

Сюжет

Биринчи көрүнүш

Окуя Волганын жээгиндеги Бряхимов шаарында жайгашкан кофейнянын алдындагы аянтчада өтөт. Бул жерде жергиликтүү соодагерлер Кнуров жана Вожеватов маек курушат . Маек учурунда паратов кеме ээси шаарга кайтып келе жатканы белгилүү болот.Бир жыл мурун Сергей Сергеевич Бряжимов шаарынан шашылыш кеткен , кетүүсү ушунчалык тез болгондуктан, барин Лариса Дмитриевна Огудалова менен коштошууга да үлгүргөн эмес. Ал "сезимтал" кыз болгондуктан, сүйүктүүсүн кууп жетүүгө да шашылат ,бирок аны экинчи станциядан кайтарышат .Ларисаны бала кезинен билген Вожеватовдун айтымында, анын негизги көйгөйү-сеп жоктугу. Кыздын апасы Харита Игнатьевна кызына ылайыктуу күйөө табууну көздөп, үйдү ачык кармайт. Бирок, Паратов кеткенден кийин, Ларистин күйөөсүнүн ролуна талапкерлер көз күйөрлүк эмес эле : подагра менен ооруган карыя, кайсы бир княздын дайыма мас болгон башкаруучусу жана Огудаловдордун үйүндө кармалган алдамчы кассир. Жаңжалдан кийин Лариса Дмитриевна апасына биринчи жолуккан адамга турмушка чыгаарын айткан жана жолуккан адам бай эмес чиновник Карандышев болуп чыкты. Кесиптешинин окуясын угуп жатып, Кнуров бул аял бардар жашоо үчүн гана жаратылганын сезди ; кыз кымбат алмаз сыяктуу "кымбат орнотууга"муктаж эле .Көп өтпөй жээкте Огудалованын апасы менен кызы Карандышев менен кошо келишет .Лариса Дмитриевнанын күйөө баласы кафеге келгендерди кечки тамакка чакырат. Харита Игнатьевна Кнуровдун таң калганын көрүп, "бул бизде Лариса үчүн түшкү тамакка барабар"деп түшүндүрөт. Соодагерлер кеткенден кийин Юлий Капитонович колуктусуна кызганыч сценасын уюштурат.анын Паратов эмнеси менен жакшы деген суроосуна , кыз Сергей Сергеевичти эркектин идеалы катары көрөрүн айтат . Жээкке бариндин келгенин билдирген замбирек атылганда, Карандышев Ларисаны кофеканадан алып кетет. Бирок, жай бир азга гана бошойт : бир нече мүнөттөн кийин кафекана ээси Гаврило баягы эле соодагерлерди,Сергей Сергеевичти жана аны менен кошо келген Робинзон лакап аты бар актер Аркадий Счастливцевди тосуп алат. Каармандын ысымын Паратов түшүндүргөндөй, актер ээн аралдан табылгандыктан алган. Көптөн бери тааныштардын сүйлөшүүсү Паратовдордун "Карлыгач" пароходун сатуусунун тегерегинде курулат — мындан ары анын ээси Вожеватовго айланат. Мындан тышкары, Сергей Сергеевич маанилүү мырзанын кызына үйлөнөм деп жаткандыгын жана сеп катары алтын кендерин алаарын билдирди. Лариса Огудалованын үйлөнө тургандыгы тууралуу кабар аны ойлондурат. Паратов кыздын алдында бир аз күнөөсүн сезип жатканын мойнуна алат, бирок азыр "эски кастык бүттү". Ал үйлөнө электе үйлөнүүнү чечет.