Суслова Светлана Георгиевна
Суслова Светлана Георгиевна (1949-жылдын 13-мартында төрөлгөн) - Кыргызстандын эл акыны, котормочу, СССР Жазуучулар союзунун (1978), Кыргызстан Жазуучулар союзунун мүчөсү (1992).
Өмүр баяны[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Светлана Георгиевна 1949-жылы 13-мартта РСФСРдин Чита облусунун Чита шаарында аскер дарыгери Георгий Алексеевич Сусловдун үй-бүлөсүндө туулган. 1952-жылдан бери Бишкек шаарында (мурдагы Фрунзе) жашайт.[1] 1966-жылы Фрунзе шаарындагы №51 мектепте окуган. 1971-жылы Кыргыз Мамлекеттик университетинин филология факультетин бүтүргөн. Мектепте окуп жүргөн кезинде 1965-жылы Кант райондук радио берүүсүндө диктор болуп иштеп, «Знамя победы», «Комсомолец Киргизии» гезиттери менен кызматташып, акындын алгачкы ырлары ошол гезит беттеринде жарык көрө баштаган. 1971-жылдан Кыргыз ССРинин Мамлекеттик телерадиосунда редактор, «Мугалимдер газетасында» кабарчы, «Комсомолец Киргизии» гезитинде жооптуу катчынын жардамчысы, 1975-жылдан «Литературный Киргизстан» журналыңда адабий кызматкер, поэзия бөлүмүнүн башчысы.
Биринчи поэтикалык жыйнагы «Менин Азияма» 1978-жылы басылып чыккан. Ал А. Токомбаевдин, А. Осмоновдун, М. Абылкасымованын, Р. Шүкүрбековдун ж. б. чыгармаларын которгон. Уйгур тилинен Д. Ясеновдун китебин, арабчадан Султан бен Али аль Увейстин, тажик тилинен Г.Сафиеванын чыгармаларын которгон.[2]
1982-жылы «Менин Азияма» жана «Бешинчи жыл мезгили» аттуу поэтикалык жыйнактары Бүткүл Союздук Ленин комсомолу сыйлыгына татыктуу болгон. 1979-жылдан СССР жазуучулар союзунун мүчөсү.
Азыр «Литературный Кыргызстан» журналынын башкы редакторунун орун басары, КРСУнун орус тил институтунун жетектөөчү адиси.
Чыгармачылык ишмердиги[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Он беш оригиналдуу жыйнактын (биринчи китептери Светлана Токомбаева деген каймана ат менен жарык көргөн) автору, анын кыргыз тилинен котормолору Кыргыз Республикасынын алдыңкы акындарынын жыйырмадан ашык жыйнагын түзгөн. Светлана Суслованын ырлары дүйнөнүн бир катар тилдерине которулган. Ал акыркы жылдары Омар Хайямдын рубаилеринин жана “Манас” эпосунун жаңы котормочусу катары таанылды.
ӨЗҮНЧӨ БАСЫЛМАЛАР[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Орус тилинде
Менин Азияма: Поэма ырлары.- Ф .: Мектеп, 1978. -155 б.
Жылдын бешинчи мезгили: Ырлар жана поэмалар.- Ф.: Кыргызстан, 1980.- 216 б.
Балалыгымдын багы: Ырлар.- М.: Жаш Гвардия, 1983.- 79 б.
Скрипка жана оркестр үчүн концерт: Сентименталдуу роман.- Ф.: Кыргызстан, 1984.- 150 б.
Кепке келбеген булбул: Лирикалык аңгеме.- Ф.: Кыргызстан, 1987.- 136 б.
“Жаңырыкка аңчылык” (1990), “Аз-бука” (1992), “Өзүнө кайтуу” (1995), “Тандалмалар” (2000), “Жылдардын шатысы” (2002).
“Аз-бука”.– Бишкек: Литературный Кыргызстан, 1992.
“Өзүнө кайтуу”. – Бишкек: Литературный Кыргызстан, 1997.
“Тандалмалар”. - Фрунзе, 2000.
“Жылдардын шатысы”. - Алматы: Жибек Жолу, 2002 (Ш.Токомбаев менен бирге).
“Үн катпаган балыктар” – Бишкек, 2006.
“Күзгү асмандын акварельдери”. – Бишкек, 2009.
“Ийнеликтин таң алдындагы сапары” – Бишкек, 2010-ж.
“Көк көздүү Азия” - Бишкек, 2014-ж.
“Бийлеген ирис” - Бишкек, 2021-жыл.
КОТОРМОЛОРУ[түзөтүү | булагын түзөтүү]
А. Осмонов. Түлкү менен каздар.- Ф.: Мектеп, 1974.- 20 б.
А. Токомбаев А. Жылдын төрт мезгили: Ырлар.- Ф.: Мектеп, 1979.- 16 б.
А. Токомбаев. Жетим жана сыйкырчы: Жомок.- Ф .: Мектеп, 1982. - 32 б.
М. Абылкасымова. Үмүт: Ырлар. - Ф.: Кыргызстан, 1985.- 126 б.
Р. Шүкүрбеков. Эки теке: Тамсил-жомок. -Ф.: Мектеп, 1985-24 б.[3][4]
Үй-бүлөлүк абалы:[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Кинорежиссер Улан Токомбаев (акын Аалы Токомбаевдин уулу) менен турмуш курган. Үч уулу бар.
Экинчи жолдошу - “Литературный Кыргызстан” журналынын башкы редактору Александр Иванов
Сыйлыктары[түзөтүү | булагын түзөтүү]
- “Кыргыз Республикасынын Эл акыны” (2018-жыл)
- “Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер” (1995-жыл)
- “ВЛКСМ сыйлыгынын лауреаты” (1982-жыл)
- Орусия Федерациясынын Достук орденинин кавалери (2003-жыл)
- Кыргыз Республикасынын “Данакер” ордени (2004-ж.)
- Улуу Екатерина ордени (2007-жыл)
- Ата-Түрк алтын медалы (2008-жыл)
Баалар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
2016-жылдын 18-ноябрында Светлана Суслованын автордук кечесинде Кыргызстандын экс-президенти Роза Отунбаева буларды белгилеген: “Светлана Георгиевна өзү орус тилдүү окурманды кыргыз жазуучуларынын жана акындарынын чыгармалары менен жигердүү тааныштырып келгендей эле, анын чет элдик кесиптештери да анын чыгармачылыгы менен окурмандарын жана поэзия сүйүүчүлөрүн чоң дилгирлик менен тааныштырып турушат”. Светлана Суслованын ырлары түрдүү тилдерге: кыргыз, казак, тажик, кытай, англис, француз жана дүйнөнүн башка тилдерине которулган. [5]
Кыргыз Республикасынын эл акыны, филология илимдеринин доктору В.И. Шаповалов мындай деп жазат: “...Биринчи томдун сөзмө-сөз котормосун даярдоо демилгесин айрыкча белгилегим келип турат. Андан кийин бул ишмердик КОСУнун “Котормо” Илимий-билим берүү борборунун долбоорлорунун биринде ишке ашырылып, борбордун демилгеси жана Билим берүүдөгү жана илимдеги инновациялар бөлүмүнүн колдоосу менен “Манастын” орусча котормосу басылып чыкты. Ал эми бул жерде котормочунун – Кыргызстандын эл акыны Светлана Суслованын жаратман эмгегин баса белгилей кетүү зарыл. Суслованын акындык таланты, чыгармачылык тажрыйбасы, жоопкерчилиги жана кубаты, этномаданий тактысы, кыргыз эпосунун ыралырын өзгөчө поэтикасына көңүл бурушу, кыргыз жеринин тарыхына болгон сүйүүсү таасирдүү чыгармачылык жыйынтыкка жетишүүгө олуттуу салым кошту. Жомокчу Жусуп Мамайдын оозунан чыккан “Манас” орус тилинде элдин оозунан жаралгандай угулат. Муну менен улуу “Манас” эпосуна дагы бир өмүр берилгендей болду”.[6]
Колдонулган адабияттар[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Журналистика энциклопедиясы. 1-том. Түз., А.А. Джапанов –Б., 2016. – 360б. ISBN 978-9967-19-414-4
Шилтемелер[түзөтүү | булагын түзөтүү]
Светлана Суслова - полномочный представитель культуры Кыргызстана //https://roza.kg/press-center/photos/379
СВЕТЛАНА СУСЛОВА // http://tysyacha.narod.ru/domslov/suslova/index.html
Светлана Суслова - 312 // https://stihi.ru/avtor/georgievna1
Суслова (Токомбаева) Светлана Георгиевна // http://book.megacom.kg/?q=info/info_author/550 Archived 2022-02-04 at the Wayback Machine
Светлана Георгиевна СУСЛОВА // http://www.literatura.kg/persons/?aid=3