Суук тийүү
Суук тийүү — организмдин же анын бөлүктөрүнүн муздап калышынан кээ бир оорунун пайда болушу. Микроб жана алардын ролу ачылганга чейин кээ бир оорулар (сасык тумоо, өпкөнүн сезгениши, дем алуу жолдорунун оорулары, үч ача, чычаң жана башкалар нервдердин невралгиясы жана башкалар) «суук тийгенден» болгон оорулар деп аталган. Кийин бул ооруларга суук тийүү түрткү берүүчү фактор гана экендиги далилденди. Бирок бир катар ооруда (мисалы, үч ача жана чычаң нервинин сезгениши) суук тийүү ткандарга тескери таасир тийгизип, аларды бузат. Мындан сырткары сууктун таасири организмдин тканын бузуп, аллергиялык ооруну (к. Аллергия) пайда кылат. Ар бир кишинин Суук тийүүнү сезгичтиги ар түрдүү болуп, ал абанын температурасы жана нымдуулугунун өзгөрүшүнө организмдин чыдамдуулугуна жараша болот. Кээ бир оору жалпы организм үшүгөндө эмес, дененин айрым бөлүгүнө (мисалы, бутка) суук өткөндө кармап калышы мүмкүн. Суук тийүүнү алдын алууда (бала кезден) организмди чыңдоонун мааниси чоң.
Алдын алуу[оңдоо | булагын оңдоо]
Колду бат-баттан жуу, анын ичинде самындап, беткап кийүү инфекциянын алдын алуу жагынан сасык тумоонун жакшы алдын алуу болуп саналат. Ошол эле учурда, маскаларды мүмкүн болушунча тез-тез алмаштыруу сунушталат. Ар кандай изилдөөлөрдүн анализи көрсөткөндөй, эң аз дегенде, кол жуу соо адамдарда инфекцияны жугузуу коркунучун да, ансыз да оорулуу адамдардан ооруну жайылтуу коркунучун азайтат.[1] Ошондой эле, мүмкүн болушунча, дени сак адамдарга оорулуу адамдардын чөйрөсүнөн алыс болууга, ал эми оорулууларга – дени сак адамдардын жанында болбоого кеңеш берилет.
Инфекциянын негизги жолдору мурун жана көз аркылуу болот, ошондуктан дени сак адамдарга да, оорулууларга да көзгө жана мурунга тийбөө сунушталат.[2] Жеке гигиена каражаттарын жана үй идиштерин бейтаптар менен бөлүшпөө сунуштары бар, мисалы сүлгү же кружка. Ошондой эле жайларды тез-тез желдетип туруу (турак жайларда оптималдуу температура 20-22°С) жана нымдуу тазалоону жүргүзүү сунушталат.[3] Эгерде контакт болуп калса, инфекцияны болтурбоо үчүн тамак менен мурунду туздуу суу менен жуусаңыз болот. Эл көп топтолгон жерден келгенде дароо мурунду жана тамакты жууп жатканда, вирустук бөлүкчөлөрдүн клеткаларга кире элек бөлүгүн механикалык түрдө алып салууга, жууп салууга болот, (бүгүнкү күндө канчалык тез жүрүп жаткандыгы жөнүндө так маалымат жок).[4]
Мындан тышкары, начар уйку жана стресстен улам ооруп калуу коркунучу жогорулайт. Изилдөөлөр көрсөткөндөй, рискти азайтуу үчүн күнүнө жок дегенде 8 саат уктоо зарыл, ал эми уйкунун бузулушу коркунучту көбөйтөт.[5]
Колдонулган адабияттар[оңдоо | булагын оңдоо]
- Ден соолук»: Медициналык энциклопедия/ Башкы ред. Борбугулов М. Б.;
- Кырг. ССР ИА ж. б.— Ф.: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы ред., 1991.— 456 б. ISBN 5-89750-008-8
Шилтемелер[оңдоо | булагын оңдоо]
- ↑ Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence. cmaj.ca. Текшерилген күнү 23 -август (баш оона) 2022.
- ↑ The Common Cold. idph.iowa.gov. Текшерилген күнү 23 -август (баш оона) 2022. Түп булактан архивделген күнү 7 -июнь (кулжа) 2022.
- ↑ Approach to Common Cold in Children. cms.galenos.com.tr. Текшерилген күнү 23 -август (баш оона) 2022.
- ↑ THE BEST SOOTHE THROAT HOME REMEDY. garglewater.com. Текшерилген күнү 23 -август (баш оона) 2022.
- ↑ Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold. ncbi.nlm.nih.gov. Текшерилген күнү 23 -август (баш оона) 2022.