«Шаржа (эмирлик)» барагынын кодун көрүү

{{Административдик бирдик|lat_dir=N|lat_deg=25|lat_min=26|lat_sec=|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=23|lon_sec=|Карта=Map of the municipalities in the Emirate of Sharjah (UAE).svg|Аббревиатура=|ISO=AE-SH|FIPS=|Кыргызча аталышы=Шаржа|Өздүк аталышы={{lang-ar|الشارقة}}|Желеги=Flag of Sharjah and Ras Al Khaimah.svg|Өлкө=БАЭ|Белгиси=Coat_of_arms_of_Sharjah.svg|Сайты=http://www.sharjah.ae/ www.sharjah.ae|Убакыт=UTC+4|Абалы=эмирлик|Жер аянты=2590|Калкы=1 800 000|Түзүлгөн убакыты=1971-жыл 2-декабрь|Борбору=[[]Шаржа (шаар)|Шаржа]]|Башчысы=Султан III бин Мухаммад аль-Касими|Башчынын түрү=Эмири|Жер аянты боунча оруну=3|Орточо бийиктиги=174|Тили=араб тили}}[[Файл:Emirats-russian.png|right|thumb|277x277px|[[Оман]] жана [[Бириккен Араб Эмирликтери|БАЭ]] эксклавдары<br /><br /><br /><br />{{Legend|#DA251D|[[Оман]]|border=solid 1px #000}}{{Legend|#EF9A48|[[Абу-Даби (эмирлик)|Абу-Даби]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}{{Legend|#F8C300|[[Дубай (эмирлик)|Дубай]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}{{Legend|#FFFFFF|[[Шаржа (эмирлик)|Шаржа]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}{{Legend|#007CC3|[[Ажман (эмирлик)|Ажман]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}{{Legend|#00923F|[[Умм эль-Кайвайн (эмирлик)|Умм эль-Кайвайн]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}{{Legend|#1F1A17|[[Рас-аль-Хайма (эмирлик)|Рас аль-Хайма]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}{{Legend|#901E78|[[Фужейра (эмирлик)|Фужейра]] ([[БАЭ]])|border=solid 1px #000}}]]

'''Шаржа''' ( [[Араб тили|араб]]. الشارقة   ''аш-Шарика'' ''Aš Šāriqah)'' — [[Бириккен Араб Эмирликтери|БАЭдеги]] [[эмирлик]] . Өлкөнү түзгөн жети эмирликтин ичинен аянты жана калкы боюнча үчүнчү орунда турат.

Бул эмирликтин, өлкөнүн чыгышындагы [[Эксклав|эксклавдары]]: Калба, [[Дибба Аль-Изн]] жана Корфаккан . Бул эмирликтин борбор болгон Шаржа шаарынын жанында [[Бириккен Араб Эмирликтери|БАЭнин]] экинчи маанилүү шаары [[Дубай]] жайгашкан. Шаарлардын ортосундагы символикалык чек арасынын жарымы Шаржа менен Дубайдын ортосунан өткөн жол түйүнү.

Башкаруу формасы - конституциялык монархия. Эмираттын башчысы – шейх Султан бин Мухаммад аль-Касими.

Калкынын саны - 1,800,000 адам. (2022-жыл)<ref name=":0">[https://wam.ae/en/details/1395303161912 Sharjah Census 2022 report]</ref>.

== Тарыхы ==
Тарыхый жактан алганда, Шаржа аймактагы бай шаарлардын бири болгон. Бул аймактагы алгачкы конуштар мындан 5000 жыл мурун негизделген. XVII кылымдын башында Аль-Касими уругу ( [[Хувала]] уруусу) Шаржада отурукташып, 1727-жылы көз карандысыздыгын жарыялаган.

[[1820-жыл|1820-жылдын]] [[8 Январь|8-январында]] шейх Султан I бин Сакр аль-Касими [[Улуу Британия|Британия]] менен болгон Негизги деңиз келишимине кол коюп, Британиянын протекторатын кабыл алган. Бул келишимдин негизинде Британиянын протекторатынын бир бөлүгү болгон Келишимдик Омандын курамына кирген.

[[1971|1971-жылдын]] 2-декабрында шейх Халид III бин Мухаммад аль-Касими Шаржанын [[Бириккен Араб Эмирликтери|Бириккен Араб Эмирликтеринин]] курамына кошулуу боюнча келишимге кол койгон.

[[Бириккен Араб Эмирликтери|БАЭнин]] курамына кирген башка эмирликтер сыяктуу эле, Шаджа Эмирлиги да почта маркаларынын коллекционерлерине кеңири белгилүү болгон, анткени [[Бириккен Араб Эмирликтери|БАЭ]] түзүлгөнгө чейин Шаржа почта министрлиги тарабынан көп сандагы почта маркалары чыгарылган.

[[2011|2011-жылдын]] [[13-август|13-августунда]] Шаржада [[Бириккен Араб Эмирликтери|БАЭдеги]] биринчи православдык — Апостол Филипп чиркөөсү курулган.

== Калкы ==
2022-жылдын эл каттоосунун отчетуна ылайык Шаржа эмирлигинин калкынын саны болжол менен 1,8 миллион адамды түзөт<ref name=":0" />.

БАЭнин жарандарынын саны:

* Эркектер: 103 000
* Аялдар: 105 000
* Бардыгы: 208 000

Чет өлкөлуктөрдүн саны 1,6 миллион адамды түзөт, анын ичинде 1,1 миллион эркек жана 500 миң аял<ref>[https://u.ae/en/about-the-uae/the-seven-emirates/sharjah Sharjah. Population]</ref>.

== Географиясы ==
Бул эки деңиз жээктеринде жайгашкан жалгыз эмирлик; батышында Араб булуңу, чыгышында Оман булуңу ([[Инди океаны]]). Жээк сызыгы болжол менен 20 км созулат. 

== Экономикасы ==
Шаржанын 2022-2024-жылдардагы корпоративдик өнүгүү стратегиясына ылайык, эмирлик үчүн атаандаштыкка жөндөмдүү, диверсификацияланган жана туруктуу экономиканы курууга көңүл бурулат. Стратегия төрт стратегиялык максатка багытталган<ref>{{Cite web |title=Шаржанын 2022-2024-жылдардагы корпоративдик өнүгүү стратегиясы |url=https://arabinform.com/news/emirates_news_agency_publikacija_korporativnoj_strategii_razvitija_ehmirata_shardzha_na_2022_2024_gody/2022-05-02-3887 |accessdate=2023-11-07 |archivedate=2023-11-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231107081947/https://arabinform.com/news/emirates_news_agency_publikacija_korporativnoj_strategii_razvitija_ehmirata_shardzha_na_2022_2024_gody/2022-05-02-3887 }}</ref>:

* Биринчи максат туруктуу экономикалык өсүшкө багытталган, ал аркылуу стратегиялык демилгелерди жана долбоорлорду ишке ашыруу максатталган.
* Экинчи максат бизнес чөйрөсүнүн атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатууга багытталган.
* Үчүнчү стратегиялык максат коммуникацияларды жакшыртуу жана кызматташтыкты бекемдөө үчүн стратегиялык өнөктөштүктү түзүүгө багытталган.
* Төртүнчүсү, бардык административдик кызмат көрсөтүүлөрдүн сапат жана натыйжалуулук стандарттарына ылайык жеткирилишин камсыз кылуу үчүн так институттук потенциалды түзүүгө багытталган.

== Ажайып жайлары ==
Шаржадан бир сааттык алыстыкта [[:en:Jebel Faya|жайгашкан]] [[Джебель Файя|Жебел Файяда]] Тюбинген университетинин окумуштуулары 125-100 миң жыл мурун термолюминесценттик ыкма менен жасалган таш куралдарды табышкан. Археологдор ошондой эле [[неолит]], темир жана коло доорлоруна таандык артефакттарды табышкан, бирок Жебел Файяда адамдын скелеттери же сөөк калдыктары табылган эмес<ref>[https://archive.archaeology.org/1105/trenches/homo_sapien_migration_africa_arabia.html From the Trenches — New Evidence for Mankind’s Earliest Migrations]</ref><ref>{{Cite web |title=125,000 Year Old Hand Axes From Jebel Faya, UAE |url=https://www.anthropology.net/2011/01/27/125-year-old-hand-axes-from-jebel-faya-uae |accessdate=2023-11-07 |archivedate=2021-10-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211016001720/https://anthropology.net/2011/01/27/125-year-old-hand-axes-from-jebel-faya-uae/ }}</ref>.

БАЭдеги эң көп жаратылыш коруктары Шаржа эмирлигинин аймагында жайгашкан<ref>[[Natural reserves in the UAE]]</ref>. 

== Башкаруучу үй-бүлөөсү ==

=== Шаржанын башкаруучулары ===
* болжол менен 1727—1777 жж. шейх Рашид бин Матар аль-Касими;
* 1777—1803 жж. шейх Сакр I бин Рашид аль-Касими;
* 1803—1840 жж. шейх Султан I бин Сакр аль-Касими (биринчи падышалык убагында);
* 1840 шейх жж. Сакр бин Султан аль-Касими;
* 1840—1866 жж. шейх Султан I бин Сакр аль-Касими (экинчи башкаруусу) (1866-жылы каза болгон);
* 1866—1868 жж. шейх Халид I бин Султан аль-Касими (1868-жылы каза болгон);
* 1868—1883 жж. шейх Селим бин Султан (1919-жылы каза болгон);
* 1869—1871 жж. шейх Ибрагим бин Султан аль-Касими;
* 1883—1914 жж. шейх Сакр II бин Халид (1914-жылы каза болгон);
* 1914—1924 жж. шейх Халид II бин Ахмед аль-Касими;
* 1924—1951 жж. шейх Султан II бин Сакр аль-Касими (1951-жылы каза болгон);
* 1951-жыл шейх Мухаммед бин Сакр аль-Касими;
* 1951—1965 жж. шейх Сакр III бин Султан аль-Касими;
* 1965—1972 жж. шейх Халид III бин Мухаммад аль-Касими;
* 1972-жыл шейх Сакр бин Мухаммед аль-Касими (регент);
* 1972—1987 жж. шейх Султан III бин Мухаммад аль-Касими (экинчи башкаруусу) (1939-жылы туулган);
* 1987-жыл шейх Абд аль-Азиз бин Мухаммед аль-Касими;
* 1987-жыл — шейх Султан III бин Мухаммад аль-Касими (экинчи башкаруусу).

== Тышкы шилтемелер ==

* [https://www.sharjah.ae/en/ Шаржа эмирлигинин расмий интернет порталы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231108092808/https://www.sharjah.ae/en/ |date=2023-11-08 }}

== Булактар ==

<references />
{{БАЭнын эмирликтери}}
[[Категория:БАЭ административдик-аймактык түзүлүшү]]