«Кулчулукта өткөргөн 12 жыл» барагынын кодун көрүү

{{Тасма
|КыргАталышы      = Кулчулукта өткөргөн 12 жыл
|НукураАталышы    = 12 Years a Slave
|Логотиби         = 
|Сүрөт            = 12 Years a Slave.jpg
|Урааны            =
|Жанры            = [[Тарыхый тасма|Тарыхый]] [[драма]]
|Режиссёру        = Стив Маккуин
|Продюсери        = Деде Гарднер</br>Энтони Катагас</br>Жереми Кляйнер</br>Стив Маккуин</br>Брэд Питт</br>Арнон Милчен</br>Билл Похлад
|Сценарийи        = '''Китеп:'''Соломон Нортап '''Сценарийи:''' Жон Ридли
|Актёрлор         = [[Чиветел Эжиофор]]</br>[[Майкл Фассбендер]]
|Оператору        = Шон Боббитт
|Композитору      =Ханс Циммер<ref>{{cite news |url=http://filmmusicreporter.com/2013/04/30/hans-zimmer-scoring-steve-mcqueens-twelve-years-a-slave/ |title=Hans Zimmer Scoring Steve McQueen’s ‘Twelve Years a Slave’ |work=FilmMusicReporter.com |date= |accessdate=}}</ref>
|Мантаждаган     = 
|Компания         = New Regency Productions</br>Plan B Entertainment</br>River Road Entertainment</br>Regency Enterprises</br>Film4
|Бюджети          =  20 млн [[АКШ доллары|$.]]<ref>{{cite web|last=Fuller|first=Graham|url=http://www.artinfo.com/news/story/798583/steve-mcqueens-twelve-years-a-slave-set-to-shine-light-on-solomon-northups-ordeal/|title=Steve McQueen's "Twelve Years a Slave" Set to Shine Light on Solomon Northup's Ordeal|publisher=Artinfo|date=2012-04-10|accessdate=2012-09-26|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Cs1xHdgO?url=http://www.artinfo.com/news/story/798583/steve-mcqueens-twelve-years-a-slave-set-to-shine-light-on-solomon-northups-ordeal/|archivedate=2012-12-13|dead-url=no}}</ref>
|Киреше        = 187 733 202 долл.
|Өлкө             = {{Өлкө желеги|АКШ}}
|Тили             = [[Англис тили|Англисче]]
|Узактыгы         = 133 мүнөт
|Жыл              = [[2013]]
|Кийинки тасма  = 
|imdb_id =2024544
|Сайты = http://www.12yearsaslave.com/
}}

'''«Кулчулукта өткөргөн 12 жыл»''' ({{lang-en|12 Years a Slave}}) -  Стив Маккуиндин тарыхый кинодрамасы, тасманын өзөгүн [[Соломон Нортап|Соломон Нортаптын]] биографиясы түзгөн. Премьерасы [[Теллурид фестивалы|Теллурид фестивалында]] 2013 - жылдын 30 - августунда болгон.  [[Америка Кошмо Штаттары (АКШ)|АКШда]] 18-октябрда, [[Улуу Британия жана Түндүк Ирландия|Улуу Британияда]] 24-январда,2014-жылы, ал эми [[Орусия]] жана башка КМШ өлкөлөрүндө, анын ичинде [[Кыргызстан|Кыргызстанда]] 2013-жылдын 12-декабрда прокатка чыккан. 

Башкы ролдорду [[Читевел Эджиофор]] жана [[Майкл Фассбендер]] аткарып, бул фильм көптөгөн кинокритиктердин мактоосуна арзыган. Көпчүлүк басылмалар тасманы жылдын мыкты тасмасы деп, андан тышкары Metacriticтин маалыматы боюнча жыл ичинде эң көп мактоолорду алган тасма болгон. 

2014-жылы болуп өткөн "[[Оскар]]" киносыйлыгында "Кулчулукта өткөргөн 12 жыл" -  "Жылдын мыкты тасмасы" деген наамга татыган.  Ал эми "[[Алтын глобус]]" сыйлыгында рекордуу 7 номинацияга сунушталган.

==Мазмуну==
[[Файл:ChiwetelEjioforSept2013TIFF.jpg|thumb|'''Чиветел Эджиофор''' — ''Соломон Нортап'']]
1841-жыл. Соломон Нортап (Читевел Эджиофор), [[Саратога-Спрингс]] шаарында([[Нью-Йорк штаты]]) жашаган кара торулуу([[Негроид расасы|негр]]) музыкант адам болгон. [[Вашингтон|Вашингтонго]] цирк менен гастролго чакыруу сунушу түшө электе баардыгы өз нугу менен өтүп жаткан, сүйүктүү жар жана мэримдүү ата скрипкада мыкты ойногон. Вашингтонго келип, скрипка ойногон соң аны чакырган эки шериктеши менен майрамдайт. Кийин эсин жоготуп, муздак камерада, чынжырга байланган жеринен эсине келет. Бул учурда эки шериктеши аны катуу мас кылып, атын өзгөртүп, [[Джорджия|Джорджиядан]] качып келген кул деп сатып жибергенин али түшүнө элек болчу. Соломон эмес эми качып жүргөн Плат атту кул болуп калат.

Көп өтпөй аны пароход менен Жаңы Орлеанга алып келишет. Жергиликтүү кул саткан байдан Платты көптөгөн плантациялардын ээси Уильям Форд ([[Бенедикт Камбербэтч]]) сатып алат. Форд Платка жакшы мамиле жасайт, анын скрипкада ойноорун билип, ага сүйгөн музыкалык аспабын белекке берет. Бирок Форддун штаттык жыгач устасы Джон Тибитс(Пол Дано) аны сабаттуу кул жана Форд менен жакын мамиледе экени үчүн жек көрүп, болбогон жерден шылтоо таап, сабай берген.

Платтын кыжыры келип, бир күнү Тибитсти сабап кирет. Тибитс болсо достору менен келип, платты бактын бутагына асканы аракет жасайт. Кулдарды карагыч Тибитсти жана анын досторун Платты асылып, бирок буту жерге тийип турган кезде кууп жиберет жана кулду куткаргысы келбей кетип калат. Плат ошондой абалда бир күн кечке буту менен тик турат. Форд кеч киргенде аны көрүп калып, аны куткарат. Тибитс кулдун жанын койбосун билип, аны каардуу плантатор Эдвин Эппске  (Майкл Фассбендер), сатат. Эдвин динге бекем ишенген, кул ээси кулдарды ырайымсыз эзүүгө боло тургандыгын "[[Библия]]"да жазылган деп эсептеген жана өзү каалаганын жасаган адам болчу. 
[[Файл:12 Years a Slave 18 (9733817928).jpg|thumb|206x206px|'''Майкл Фассбендер''' — ''Эдвин Эппс,'' Нью-Йорктогу премьерада]]
Ал жерден Плат Эппстин жаш, эмгекчил(күн сайын 500 футтан ашык пахта жыйнаган) кулу Пэтси (Люпита Нионго), жана Пэтсини күйөөсүнөн кызганган жана бир нече жолу ага колрдук көрсөткөн аялы Мэри (Сара Полсон), менен таанышат.

Бир жылы Эппстин пахталарын [[Пахта курту|пахта курттары]] каптайт. Муну ал жаңы сатылып алынган кулдар(анын ичинде Плат дагы) күнөөлүү, алар үчүн кудай аны ушинтип жазалап жатат деп, сезон бүткүчө аларды коңшу плантаторго жиберет. Ал жактан Соломон бир байдын үйлөнүү тоюнда скрипка ойноп табат. Кийин ал акчага барак сатып алып, досторуна жана үй-бүлөсүнө кат жазат. Аны мурда кул карагыч болуп, бирок кийин ичип карыз болуп калган Армсбиге (Гаррет Диллахарт), берип, акча берип, Саратога-Спрингске жеткирүүсүн өтүнөт, себеби Армсби ак адам эле жана карызын төлөгөн соң эркин адам катары каалаган жерине бара алмак. Бирок ал Платты сатып кетет. Түн бир оокумда Эппс Платтын мойнуна бычак такап суракка алганда ал баары жалган, мунун баарын Армсби Эппстин ишенимине кирип, кул карагыч болуп иштеши үчүн жасап жаткандыгын айтат. Эппс ага ишенип, жанын аман калтырат. Плат болсо өз бөлмөсүндө көзүнө жаш алып, катты өрттөйт. 

Пэтсинин кыйынчылыктан чыдамы түгөнүп, Платка аны өлтүр деп өзү сунуштайт, бирок Соломон баш тартат. Бир күнү плантациядан көпкө жок болуп кетет. Эппс аны издеп таппай, качып кетти деп ойлойт. Көп өтпөй Пэтси келет. Ал Эппске бир кичинекей самын үчүн барганын айтат. Жини келген кул ээси Пэтсини жылаңач кылып, жыгач мамыга колун байлап, Соломонго узун камчы  менен ургула деп буйрук кылат. 
[[Файл:Lupita Nyongo (cropped).jpg|left|thumb|236x236px|'''Люпита Нионго''' - ''Пэтси, Нбю-Йорктогу премьерада'']]
[[Файл:12 Years a Slave 43 (9733861648).jpg|thumb|205x205px|'''Бенедикт Камбербэтч''' — ''Уильям Форд, Нью-Йорктогу премьерада'']]
Пэтси өзүнө келе баштайт, ал эми Нортап болсо канадалык уста Басс ([[Брэд Питт]]), менен жайкы павильон салууга киришет. Басс кулдарды кыйноого, буюм катары сатууга жана кордук көрсөтүүгө каршы экенин айтып, Эппстин күн ысыкта көп иштебей, көлөкөдө отуруп, муздак ширеден ичели деген сунушуна кулдар деле эч тынбай иштеп жатат деп ачык айта баштайт. Эппске бул жакпай калат. Соломондун баштан өткөргөн окуясын өзүнөн угуп, анын абалы туурасында үй-бүлөсүнө жана досторуна кат жазып жиберүүнү суранат. Басс макул болот.

Бир күнү Плат иштеп жаткан плантацияга шериф келип, ага бир сыйра анын мурунку жашоосу тууралуу суроо берет. Арабадан түшүп, Платтын жанына келе жаткан адамды таанып, анын аты Паркер (Роб Штайнберг), ал Саратолга-Спрингсте сатуучу жана аны менен көптөн берки таанышы экендигин айтат. Эппс мунун баарын билип, Плат анын менчиги жана аны алып кетип жаткандыгы тууралуу сотко кайрылаарын айтат. Соломон арабага түшөөрдө Пэтси менен коштошот. 

Ошентип, фильмдин аягында өзү жашаган шаарына келип, үй-бүлөөсү менен жоолугат. Балдары чоңоюп, Соломон неберелүү болгондугун билип, көзүнө жаш алат. Небесинин атын чоң атасынын урматына Соломон деп коюлган болот. Өмүрүнүн 12 жылын кулчулукта өткөрүп, кыры эркиндикке ээ болот.

== Каармандарда ==
[[Файл:12 Years a Slave 14 (9733808488).jpg|thumb|245x245px|'''Брэд Питт''' — ''Сэмюэл Басс, фильмдин продюссери. Нью-Йорктогу премьеда'']]
*[[Файл:Steve McQueen at TIFF 2013 (cropped).jpg|left|thumb|285x285px|'''Стив Маккуин''' - ''фильмдин режиссёру'']]Чиветел Эджиофор<sup>[8]</sup> — ''Соломон Нортап''
* Майкл Фассбендер<sup>[9]</sup> — ''Эдвин Эппс''
* Люпита Нионго — ''Пэтси''
* Сара Полсон<sup>[10]</sup> — ''Мэри Эппс''
* Пол Дано<sup>[11]</sup> — ''Джон Тибитс''
* Бенедикт Камбербэтч<sup>[12]</sup> — ''Уильям Форд''
* Элфри Вудард<sup>[13]</sup> —  ''Гарриетт Шоу айым''
* Брэд Питт<sup>[14][15]</sup> — ''Сэмюэл Басс''
* Пол Джиаматти<sup>[10]</sup> — ''Теофилус Фриман''
* Гаррет Диллахант<sup>[8]</sup> — ''Армсби''
* Рут Негга<sup>[16]</sup> — ''Селеста''
* Одиперо Одуйе<sup>[17]</sup> — ''Элиза Нортап''
* Кувенжаней Уоллис<sup>[18]</sup> — ''Маргарет Нортап''
* Дуайт Генри —  ''Абрам байке''
* Скут Макнэйри — ''Браун''
* Таран Киллам — ''Хэмилтон''
* Крис Чок — ''Клеменс Рэй''

== Тартуу иштери ==
Стив Маккуин бул фильмден мурда "Уят" атту кино тарткан. "12 жылга" анын киришүүнүн себебин "Бул кадам Экинчи дүйнөлүк согуш же Холокост тууралуу кино тарткандай" деп түшүндүргөн. 

Фильмди тартып баштаганда режиссёр Соломон Нортап жөнүндө эч нерсе билчү эмес, ошону үчүн жөн гана эркин адамды уурдап, аны 12 жыл кул кылгандыгы тууралуу тартам деп ойлогон. Бирок жубайы Нортаптын биографиясын таап бергенде ал аны аябай кызыгып окуган: " Менде Анна Франктын күндөлүгүн биринчи жолу окугандагыдай сезимдер болду" - дейт Стив.

Белгилүү актёр Брэд Питт эпизоддук гана ролду аткарган жана фильге продюссерлик кылган.

Эң башкы терс кармандын ролун Маккуин мурдагы "Уят" жана "Ачарчылык" ленталарында чогуу иштешкен Майкл Фассбендерге ишенген. Режиссёрдун айтымында чыныгы жашоодо Майкл такыр башка, Эппстин карама-каршысы. Пэтсини сабап жаткан эпизоддо ал эсин жоготуп койгон.

Тартуу иштери 2012-жылдын июнь айында [[Жаңы орлеан|Жаңы Орлеан]] жана [[Луизиана]] штаттарында башталаган. Фильм Одубон паркында, Джон айымдын үй-музейинде, Француздук кварталда жана Ыйык Джозефтин плантациясында тартылган. Луизинада фильмди тартып жатканда абдан ысык болгон, Маккуин эсин жоготуп коё жаздаган.

== Шилтемелер ==
* {{Imdb title|2024544|«Кулчулукта өткөргөн 12 жыл»}} 
* [http://Rotten%20tomatoes|twelve_years_a_slave|«12%20лет%20рабства» Rotten tomatoes|twelve_years_a_slave|«Кулчулукта өткөргөн 12 жыл»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170220175602/http://acn.com.ve/ |date=2017-02-20 }}
* [http://Mojo%20title|twelveyearsaslave|12%20лет%20рабства Mojo title|twelveyearsaslave|«Кулчулукта өткөргөн 12 жыл»]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Категория:АКШнын тарыхый тасмалары]]
[[Категория:XIX кылым жөнүндөгү тарыхый тасмалар]]
[[Категория:АКШнын биографиялык тасмалары ]]
[[Категория:АКШнын драма тасмалары]]
[[Категория:Кулчулук жөнүндөгү тасмалар]]
[[Категория:Музыкант жөнүндөгү тасмалар]]
[[Категория:Summit Entertainment тасмалары]]
[[Категория:Англис тилиндеги тасмалар]]
[[Категория:Plan B Entertainment тасмалары]]
[[Категория:Regency Enterprises тасмалары]]