Алай искандерасы

Алай искандерасы (Iskandera alaica (Korsh.) Botsch. et Vved.), (Matthiola albicaulis Boiss. var. alaica Korsh.) - Көп жылдык, жыгачтанган бутактуу, көп башчалуу каудекстүү, эски жалбырактардын калдыктары менен капталган, жалбыраксыз, түксүз сабагынын бийиктиги 20 (50) см ге чейин жеткен өсүмдүк. Жыш, майда жабышкак түктүү жана чачыранды чоң тоголок башчалуу безчелер өсүмдүктүн бүткүл турпатын бозомук көрсөтөт. Жемиштүү өркүнү калыңыраак, түксүз, бийиктиги 8-11 см. Жалбырактары тамырына жакын жайгашып, бозомук- жашыл, бүтүн кырдуу, узунча-тескери жумуртка сымал. Гүл коргону сыяга боөлгондой. Желекчелеринин узундугу 20-25 мм, сыя. Саадакчалары жазы сызыктуу, узундугу 6 см ге чейин, туурасы 5-8 мм, жалпайган, учунда эттүү тумшуктуу. Саадакчаларынын бут- таякчаларынын түктүү булалары жок.

Биологиялык өзгөчөлүктөрү

Июнда гүлдөп, июлда уруктайт. Уругу аркылуу көбөйөт.

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Кыргызстан: Алай өрөөнү, Кызылэшме беттери, Кашкасуу суусунун өзөнү.

Өсүү шарттары

Ортоңку жана бийик тоо алкактарынын акиташтуу, чополуу тектери.

Саны

Өтө эле аз.

Чектөөчү факторлор

Жайыттарды малга үнөмсүз пайдалануунун негизинде, аларга күч келип, өсүмдүктөрдүн кайрадан калыптануусуна тоскоолдук кылат.

Өстүрүү

Маалымат жок.

Уюштурулган коргоо аракеттери

Кыргыз ССРинин Кызыл китебине (1985) киргизилген.

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Түрдүн популяциясы көп учураган Кашка-Суу суусунун бассейнинде ботаникалык заказник уюштуруу зарыл.

Статусу

VU. Өтө сейрек кездешүүчү кууш эндем түр. Республикада тукумдун жападан жалгыз түрү.

Колдонулган адабияттар

• Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2
• Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Биология (энциклопедиялык окуу куралы).-Б.: 2004, ISBN 9967-14-002-4