Бекей баатыр

Бекей баатыр Бекей Каңдыбай уулу, Аксуулук Түгөлбука (Басыз) баатырдын небереси. (Болжол менен 18-кылымдын орто ченинде жашап өткөн тарыхий инсан) "Казак кайың сааганда, Кыргыз Гиссар качканда" деген макал-лакап пайда болгон мезгилде (1723-1727-жылдары) Түгөлбука баатыр Калмактар менен болгон согушта каза болгон уулу Каңдыбайды жерге берип, согуш майданынан кийин майышып турган эл-журтун жана калган жоокерлерин алып, Гиссар-Каратегин жака жол тартаардын алдын, алты айлык боюнда бар келини Гүлжаканды, үч жашар небереси Бекейди төркүнү казак жакка жөнөтүп жиберет.

Түгөлбука баатыр элин Ош, Паргана, Анжыян, Көк-Арт, Өзгөн тарапка жайгаштырууга жетишет. Бул учурда келини Гулжакан ханзаада уул төрөп, атын Алчын коюп чоңойтуп жаткан болот. Арадан жылдар өтүп, эки бир тууган Алчын менен Бекей бой жетип, ата-тегин издеп Чүй, Талас, Теңиртоо аркылуу өтүп, Көк-Арт өрөөнүнө келишет. Алардын келиши Курманбек баатырдын небереси Шырдакбек өз атасы Сейитбек менен чоң атасы Курманбектин ашын берип жаткан учурга туш келет. Бекей баатырдын келишин Шырдакбекке анын досу Төлөк баатыр кабар айтып билдирет.

Бекейдин уулдары - Качкынчы, Каман, Кара-Чолок. Уулунун атын Качкынчы койгон себеби, толгоосу келип калган келини боз үйдө толготкону кайын журтуна угулушунан уялып, короодон ары жаткан төөлөрдүн арасына барып төрөгөн. Качып барып төрөлгөн уулдун атын ошол себептен Качкынчы коюшкан экен. Бекейдин экинчи уулу Камандын туулгандагы аты кандай болгону белгилүү эмес. Анын Каман баатыр аталып калышынан келсек, күзгө маал Шырдакбек өз жигиттери менен Бекейдин уулу болуп, ууга чыгып келе жаткан болушат. Кечке топтогон шыраалжындарын жүктөнүп, азил-тамаша менен капарсыз келе жаткан жигиттердин алдынан азуусу арсайган, көлөмү эбегейсиз чоң каман чыга калат. Каманды байкап калган Бекейдин уулу атынын оозун шарт кагып, алдыга чыга калып, ат үстүнөн октой учуп түшүп, азуулуу камандын үстүнө минип, кулактан кармап, шамшар менен колтукка сайып, жыгып жатканын көрүп турган Шырдакбек жигиттерине карап: "Оо жигиттер! Көрдүңөрбү бул окуяны, биз көрүп турган азуулу каманды жыгыш оңой эмес, байкабастыктан майып болуп кала жаздадык" деп Бекейдин уулуна карап: - Сен чыныгы баатыр экенсиң, болгондо дагы адамдан чыккан Каман баатыр экенсин деп бата берген экен. Ошондон баштап Бекейдин ал уулу Каман баатыр аталып калган экен.

Бекей баатырдын урпактары Көк-Арт өрөөнүндө, Жалал-Абад шаарында жашашат. Бекейдин урпактарынан элди, жерди душмандардан коргогон баатырлар, эл адамдары көп чыккан, мисалга алсак: Эшиге баатыр, Токтомуш баатыр, Балпык, Тилеке бий, Ормош бий, Нусуп, Чыйбыл болуш, Чоңооз бий, Алымбай болуш, Муратбек уулу Багыш бий, Көк-Арт өрөөнүнө туникелеп мечит салдырып, балдарды окуткан Курбанкул бий ж.б.