Жалбыракчыл чиркейлер
Жалбыракчыл чиркейлер (лат. Sciaridae) – чиркейлердин (Homoptera) бир түрү, алар өсүмдүктөрдүн жалбырактарына жана сабагына паразиттик жашап, көптөгөн өсүмдүктөрдүн чыгымына себеп болот. Бул чиркейлер кеңири таралган жана экосистемада маанилүү роль ойногон организмдер.
Жалбыракчыл чиркейлер орто же кичине размерде, алардын узундугу 2-15 мм аралыгында болот. Алардын денеси салмактуу, көздөрү чоң, жана алар тез жана жогорку ылдамдыкта учуп кете алышат. Мындан тышкары, жалбыракчыл чиркейлердин өзгөчөлүгү — жаныбарлардын жей турган сокулчук системасын түзүп, өсүмдүктөрдүн суюктуктарына негизделген азык менен жашашы.
Таралышы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Жалбыракчыл чиркейлер дүйнөнүн ар кайсы региондорунда, негизинен тропиктик жана субтропиктик аймактарда, кеңири таралган. Алар көптөгөн өсүмдүк түрлөрүндө жашап, алардын клеткаларын жеп, өсүмдүктөрдүн ден соолукка терс таасир этет.
Экологиялык мааниси
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Жалбыракчыл чиркейлер экосистемада маанилүү роль ойнойт. Алардын жашоосу жана жей турган өсүмдүктөрдүн абалы экосистеманын биологиялык ар түрдүүлүгүн жана туруктуулугун көрсөтөт. Алар азык чынжырында да маанилүү ордун ээлешет, анткени көптөгөн жаныбарлар бул чиркейлерди азык катары колдонушат.
Клиникалык таасири
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Жалбыракчыл чиркейлер өсүмдүктөргө терс таасир көрсөткөндүктөн, айыл чарбада жана парктардын, бакчалардын күтүүсүндө чоң мааниге ээ. Алар өсүмдүктөрдүн жалбыктарында жана сабагында сокулчук системасын түзүп, өсүмдүктөрдүн жалбыктарын саргайтып же кургатып жибериши мүмкүн. Ушундан улам, аларга каршы профилактикалык жана дарылоочу чараларды көрүү талап кылынат.