Жан-Батист Жозеф Фурье
Жан-Батист Жозеф Фурье (1768-1830) - француз математиги, Петербург ИАнын ардактуу мүчөсү (1829), Париж ИАнын мүчөсү (1817), Осердеги аскер мектебин бүтүрүп, ошол жерде мугалим болуп иштеген.
1796-98-ж-да Париждеги Политехникалык мектепте сабак берген. Фурьенин алгачкы эмгектери алгебрага таандык. Ал 1796-ж-дагы лекциясында берилген чектин арасында жаткан алг. теңдемелердин чыныгы тамырларынын саны жөнүндөгү теореманы баяндаган (1820-ж. жарыяланган). Бул маселени 1829-ж. Ж. Ш. Штурм толук чечкен. Ф. 1818-ж И. Ньютон иштеп чыккан алг. теңдеменин сандык чыгарылыш методун колдонуу шартын изилдеген. Бул иштин жыйынтыгы - «Аныкталган теңдемелер анализи» (1831-ж. жарык көргөн). Фурьенин негизги иштери математикалык физикага арналган. Ал 1807 жана 1811-ж. Париж ИАга катуу нерселердеги жылуулуктун таралуу теориясы боюнча 1-эмгегин сунуш кылган, 1822-ж. математиканын кийинки өнүгүшүнө зор таасир тийгизген белгилүү эмгеги - «Жылуулуктун аналитикалык теориясын» жарыялаган. Бул эмгегинде жылуулук өткөрүмдүүлүктүн дифференциал теңдемесин чыгарган жана мурда Д. Бернулли (к. Бернуллилер макаласы) жалпылаган ойду өнүктүргөн, ошол теңдемени чыгарууда берилген тигил же бул чектик маанидеги өзгөрмө чоңдуктарды бөлүү методун иштеп чыккан. Функциялардын тригонометриялык катар түрүндө берилиши ошол методдун негизи болгон.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- «Кыргызстан». Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. Ү. А. Асанов. К 97. Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4