Йагма, уруу

Йагма уруусу – орто кылымдардын эрте мезгилиндеги Ички жана Борбордук Азияда байырлаган (анын ичинде Алтай, Түндүк-Батыш Моңголия, Чыгыш Түркстан, Кыргызстанда) байырлаган түркий этностук топ.

Кыскача тарыхы

Йагма уруусу – 8-к-дын ортосунда Алтай ж-а Түндүк-Батыш Моңголия тараптан Теңир-Тоого (анын ичинде Жети-Сууга, Кыргызстанга, Чыгыш Түркстанга) журт которуп келген түркий эл.

Алгач йагмалар тогуз-огуз уруу бирикмесине кирип, кийин алардан жиктелип-бөлүнүп кетишкен.

Түргөш кагандарына саясий ынтымакташ (союздаш) болушкан.

9-10-к. алар негизинен Кашкар атырабында, Борбордук Теңир-Тоо (Ат-Башы, Ак-Сай, Тогуз-Торо, Алай) аймактарында көчүп-конуп жүргөн, эч кимге көз каранды эмес жоокер ж-а көчмөн эл болгон.

Кийинчерээк Й. у. кыргыз, уйгур, өзбек, казак сыяктуу элдерге кошулуп, бара-бара сиңип кеткен.

Адабият

• Кыргыз Совет Энциклопедиясы: 6 томдук/ Башкы редактор Орузбаева Б. Ө./ - Ф.: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1977-1980. Т.1-6.
  
• Чоротегин Т.К. Махмуд Кашгари (Барскани) жана анын «Дивану лугати т-түрк» сөз жыйнагы (1072—1077) / Илимий редактору проф. Ө.Кара уулу. — Оңдолуп, кошумчаланган басылыш. — Бишкек: «Кыргызстан» Басма үйү, 1997. — 160 б.; илл., карта. (Кыргызстан Тарыхчылар Жамааты). ISBN 5-655-01222-7.
  
• Чоpоев Т.К. Этноним «кыpгыз» по данным Махмуда Кашгаpи // Вопpосы этнической истоpии киpгизского наpода. — Фpунзе: Илим, 1989. — С. 113—121.
  
• Чоpоев Т.К. «Диван лугат ат-туpк» Махмуда Кашгаpи как источник по истоpии тюpкоязычных наpодов Сpедней и Центpальной Азии // Оpиенталистика в Киpгизии / Отв. ред. М.Я.Сушанло. — Фpунзе: Илим, 1987. — С. 12—26.
  
• Умуpзаков С.У. Очеpки по истоpии геогpафических откpытий и исследований Киpгизии / Редактор Р.Д.Забиров. — Фpунзе: Кыpгосиздат, 1959. — 150 с., илл., карты.
  
• Урстанбеков Б.У., Чороев Т.К. Кыргыз тарыхы: Кыскача энциклопедиялык сөздүк: Мектеп окуучулары үчүн. – Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы Редакциясы, 1990. 113 б. ISBN 5-89750-028-2
  

• al-Kāšγarī Mahmūd. Compendium of the Turkis dialects (Dīwān Luγāt at-Turk) / Edited and Transl. with Introduction and Indices by R. Dankoff in collaboration with J. Kelly. — Cambridge, Massachusetts: Harvard Un-ty Printing Office, 1982—1985. — Pt. 1—3. (Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları. 7. Yayınlayan Şinasi Tekin. Gönül Alpay Tekin. — Türkçe Kaynaklar. VII).
  
• Pritsak O. Studies in Medieval Eurasian History. — London: Variorum Reprints, 1981. — 376 p.
  
• Pritsak O. Mahmud Kaşgari kimdir? // Türkiyat Mecmuası. — 1953. — Cilt 10. — S. 244—246.
  
• Tryjarski Edward. Kultura ludόw tureckich w świetle przekazu Mahmuda z Kaszgaru (XI w.). —Warszawa: Polska Akademia nauk, 1993. —364 S. (Komitet Nauk Orientalistycznych).
  
• Ülkütaşır M.Ş. Büyük Türk Dilcisi Kâşgarlı Mahmut. — 2. Baskı. — Ankara: Türk Dil Kurumu, 1972. — 222 S.