Машина котормосу

Машина котормосу — бир тилден экинчи тилге атайын компьютердик программа менен тексттерди(каттык, а идеалда болсо сөзмө сөздөрдү) которуу процесси. Мындай аталыш менен мындай багыттага системалар менен иштеген илимий изилдөөлөр да аталат.

Машина котормосу сөздүктөн, алгоритмден жана аны ишке ашыруучу программадан турат.

• Текстти машина менен иштеп чыгуунун биринчи баскычы — машинанын эске туткуч түзүлүшүндө сакталуучу автоматтык сөздүктөн сөздөрдү издеп табуу.
• Андан кийин сөзмө-сөз которулбай турган соз айкалыштарын иштеп чыгуу баскычы келет.
• Бул эки баскычтан кийин морфол. анализ башталат.
• Мунун артынан синтаксистик анализ баскычы, андан соң семантикалык анализ келип, анализ бүтөт.
• Анализдөөнүн негизинде которула турган текст жөнүндө алгачкы маалымат алынат.
• Которулуп жаткан тексттин синтези жогоруда келтирилген анализдин баскычтарына туура келет, бирок ага тескери тартиптеги баскычтарды камтыйт, б. а. синтез семантикалык синтезден башталат.
• Андан кийин син­таксистик морфол. синтез жүргүзүлүп, текст машина менен иштеп чыгылат.
• Бул баскычтардан кийин маши­на алынган котормону басып берет.

Машина котормосун түзүүдө лингвисттер төмөндөгү маселелерди:

• 1) лингв, маалыматтардын запасын аныктоону;
• 2) сөздүк түзүүнү;
• 3) тилдин бардык деңгээли үчүн грамматикаларды түзүүнү чечүүгө тийиш.

Математиктер:

• 1) текст берүүнүн ар бир деңгээлин баяндоо үчүн формалдаштырылган системаларды түзөт;
• 2) которуу процессинин бардык этаптары үчүн натыйжалуу алгоритмдерди жазып чы­гуу үчүн атайын тил жаратат.

Колдонулган адабияттар

Кыргыз Совет Энциклопедиясы. Башкы редактор Б. О. Орузбаева. -Бишкек: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1979. Том 4. Лактация - Пиррол. -656 б.