Нык төө таман

Нык төө таман (лат. Acantholimon compactum, Korov) - Жаздыкча сымал жарым бадалча. Жаздыкчасы өтө нык, бийик, жарым шар сымал, диаметри 5-15 см. Жалбырагы көгүлтүр, жалпак, кыска ланцеттей, сызгычтай, катуу, узундугу - 0,5-1,5 (2,5) см, туурасы - 1-1,5 мм, жээктери кирпикче – бодуракай. Гүл сабы жалбырагынан бир топ ашык, узундугу – 15-20 см ге чейин жетет, жөнөкөй жыш жана кыска түктүү. Гүлдөрүнүн сейрек машакчалары 5-8 топ гүл машакка чогулган. Машагынын узундугу 15 мм, 2-3 гүлдүү. Машактын гүл жан жалбырагы бүтүндөй түктүү, сырткысы ичкисинен 1,5 эсе кыска. Чөйчөкчөсүнүн узундугу 10-12 мм, куйгуч сымал, тарамыштар арасы анча түктүү эмес. Желекчелери кызгылтым.

Биологиялык өзгөчөлүктөрү

Уругу аркылуу көбөйөт. Июлң-август айларында гүлдөйт.

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Түркстан жана Алай тоо кыркаларынын этектеринин тескейлериндеги Лейлек жана Шахимардан дарыяларынын аралыгы.

Өсүү шарттары

Шыбактуу, эфемер-шыбактуу, бадалдуу фитоценоздордогу майда кум-таштуу тоо этектеринде деңиз деңгээлинен 1000–2000 м бийиктиктерде кездешет.

Саны

Өтө чектелген.

Чектөөчү факторлор

Эрте жазда жана күз мезгилинде жайыттарды системасыз пайдалануунун натыйжасында, жерлерди мелиорациялоонун жана кайра өздөштүрүүнүн кесепетинен табигый өсүү ареалы кыскарып кеткен.

Өстүрүү

Маалыматтар жок.

Уюштурулган коргоо аракеттери

Кыргыз ССРинин Кызыл китебинде (1985) катталган.

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Жаратылыштагы болгон сан-өлчөмүн аныктап, түр жыш өскөн аймакта ботаникалык заказник уюштуруу зарыл.

Статусу

VU. Өтө сейрек кездешкен чукул эндем түр.

Колдонулган адабияттар

• Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2