Саха-якуттар
Саха-якуттар - Россия Федерациясынын Саха-Якут республикасынын түпкү калкы. Түрк тилинде (якут тилдер бутагы) сүйлөшөт. Калктын жалпы саны 400 миңге жакын.
Теги жагынан байыркы огуз, уйгурларга жакын; монгол, тунгус-манжур элементтери да байкалат. Саха-якуттардын ата-бабалары Борбордук Азиядан Лена дарыясынын төмөнкү агымын көздвй көчүп отурукташкан. Түпкү бабаларынан болгон курыкандар (араб-фарси бутактарында - фурилер) кыргыздарга кошуна жайгашкан, алардан чыгыштагы кыштымдарга (көз каранды, салык төлөгөн элдер, уруулар) киришкен. Кыргыздар жөнүндө маалыматтар саха-якут оозеки чыгармаларында да баяндалат. Саха-якуттардын болмуштуу ата-бабалары болгон Омогой жана Эллей кыргыз уруусунан чыккан качкындар катары баяндалат. «Кыргыз омук» («кыргыз санжырасы») ж.б. санжыралык маалыматтар бар. Саха-якуттардын эсинде байыркы кыргыздардын өлүктү өрттөп көмүү салты сакталып калган.
18-к. өзгөчө 19-к. саха-якуттар христиан динине зордоп чокундурулган. Материалдык маданиятында тунгус тилдүү элдердин таасирлери байкалат. Диний ишенимдеринде тотемизм, шаманизм ж.б. элементтери кездешет. Бугу багуучулук, аңчылык, балыкчылык, кол өнөрчүлүк менен кесиптенишет.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Кыргыз Совет Энциклопедиясы. Башкы редактор Б. О. Орузбаева. -Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1980. Том 5. Пирс - Токкана. -656 б.